بیشتر تاریخهای رایج، از جمله تاریخ میلادی و تاریخ هجری شمسی، بر اساس گردش زمین به دور خورشید محاسبه می شوند، اما تاریخ هجری قمری که تاریخ مشترک بیش از یک میلیارد و 500 میلیون مسلمان جهان است، بر اساس گردش ماه (قمر) به دور زمین محاسبه می شود.
تاریخ قمری حداقل از زمان تجدید بنای خانه خدا، کعبه، توسط حضرت ابراهیم (ع) و پسرش حضرت اسماعیل (ع) و رواج زیارت خانه خدا و انجام مراسم حج از آن زمان به بعد، در میان اعراب و سایر اقوام و قبایل جزیرة العرب متداول بوده و تا ظهور اسلام مورد استفاده اعراب قرار می گرفت و پس از هجرت پیامبر، تاریخ رسمی مسلمانان شد.
در زمان خلافت عمر در سال 16 یا 17 هجری عمر مجلسی ترتیب داد تقویمی برای حکومت اسلامی تنظیم شود تا با استفاده از آن تاریخ وقایع و حساب بیت المال را نسبت به آن مشخص سازد. در این جلسه در مورد واقعه فیل و واقعه بعثت و مبنای تقویم ایرانیان بحث شد. ولی هیچ یک از آنان مورد تصویب قرار نگرفت تا اینکه حضرت علی (ع) پیشنهاد داد هجرت حضرت رسول اکرم مبدأ تاریخ و تقویم اسلامی قرار گیرد این پیشنهاد به واسطه اینکه هجرت سبب گشایش در امر مسلمین و اهداف اسلام شده بود مورد قبول عموم قرار گرفت.
بعد از تعیین و تصویب مبدأ برای تاریخ اسلام، تعیین سرآغاز برای سالهای این تقویم نیز ماه محرم بنا به خصوصیات خاص خود که اول اینکه پایان مراسم و سفر حج بود و دوم اینکه آخر ماههای حرام بود به عنوان اولین ماه سال انتخاب شد. در برخی دیگر از منابع نیز آمده چون از عصر ابراهیم بیشتر اقوام عرب به علت فراغت از سفر حج و اعمال آن در ماه ذیحجه، ماه بعد از آن را که محرم باشد، اولین ماه سال می گرفتند، روی این اصل با تبعیت از اصول سنتی اعراب ماه محرم را آغاز سال هجری قرار دادند.
ماههای محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی، جمادی الاول، جمادی الثانی، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذیقعده و ذیحجه از ماههای قمری به شمار می روند که ذیقعده، ذیحجه، محرم و رجب از ماههای حرام به شمار می روند.
