به گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع رساني حج، بيعت از مهم‌ترين سنت‌هاي پيش از اسلام در ميان مردم عرب بود كه مورد پذيرش اسلام نيز قرار گرفت و بارها رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) و مسلمانان از آن بهره گرفتند. زنان در دوران جاهليت نقشي در بيعت‌ها و امور مهم نداشتند؛ اما ظهور اسلام و استقبال رسول خدا از حضور سياسي و اجتماعي زنان، مشاركت آن‌ها در امور گوناگون از جمله بيعت‌ها را در پي داشت.
به گزارش منابع تاريخي، زنان در دوران نبوي در بيعت‌هاي گوناگون حضور داشتند. سياسي‌ترين بيعت دوران مكي كه زنان هم در آن حضور داشتند، بيعت عقبه دوم (13بعثت) بود كه در آن دو تن از زنان خزرجي يثرب (نسيبه دختر كعب و اسماء دختر عمرو) همراه مردان و طبق همان مفاد با پيامبر بيعت كردند. البته شيوه بيعت آن‌ها گفتاري بود و با روش مردان تفاوت داشت.
گزارش‌هايي نيز از بيعت زنان مكه در آن دوره حكايت دارند. به مفاد اين بيعت تصريح نشده است؛ اما با توجه به اين كه در آغاز دعوت پيامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) ايمان همان اقرار به اسلام و شهادتين بوده و نيز با پيشينه‌اي كه مردم از بيعت‌هاي عصر جاهلي داشتند وآن را براي پذيرش رياست و فرمانبرداري مي‌دانستند و همچنين با عنايت به اين كه بيشتر آيات احكام در دوره مدني نازل شده و تا بيعت عقبه دوم بيعت بر نبرد نبوده، مي‌توان گفت كه مفاد بيعت‌هاي دوران مكي، پذيرش اسلام و شهادتين بوده است. عبارت «اسلمت بمكة و بايعت » نيز اين نكته را تأييد مي‌كند كه همراه اطاعت از رسول خدا بوده است؛ هجرت به يثرب و رهايي از فشار و تهديد مشركان، افزايش كوشش اجتماعي زنان را نيز در پي داشت كه نمونه بارز آن را مي‌توان در بيعت گروه‌هاي زنان يثرب با پيامبر مشاهده كرد. در اين دوره، هم مفاد و هم شمار زنان بيعت كننده و هم عرصه‌هاي حضور آنان با دوران مكي تفاوت داشت. پس از حضور رسول خدا در اين شهر، زنان به صورت گروهي و گاه انفرادي براي بيعت با او مي‌رفتند و گاه نيز در جايي گرد مي‌آمدند و پيامبر يكي از اصحاب را براي بيعت گرفتن از آن‌ها مي‌فرستاد. گاهي نيز زنان در رخدادهاي ويژه همراه مردان بيعت مي‌كردند. در بيعت رضوان، شماري از زنان مسلمان از جمله ام سلمه همسر رسول خدا، ام عماره، ام منيع، و ام عامر اشهليه حضور داشتند.
مواد بيعت در دوره مدني تنها پذيرش اسلام نبود و تعهداتي ديگر بر آن‌ها افزوده شد كه شامل تكاليف فردي و اجتماعي بود. از ام عطيه انصاري گزارش شده كه پس از ورود رسول خدا به مدينه، زنان انصاري در خانه‌اي گرد آمدند و پيامبر يكي از اصحاب را براي بيعت به سوي آن‌ها فرستاد و او از جانب رسول خدا، از آن‌ها بيعت گرفت كه به خدا شرك نورزند، مرتكب دزدي و زنا نشوند و... . زنان انصار نيز اين پيمان را پذيرفتند.
مفاد بيعت نساء بر پايه آيه فوق، عبارت است از: خودداري از شرك، سرقت، زنا، كشتن فرزندان، اين كه فرزندان ديگران را به شوهران خود نسبت ندهند، و در هيچ كار شايسته‌اي نافرماني پيامبر را نكنند. تنها فراز پاياني آيه: (وَ لا يَعْصينَكَ في مَعْرُوفٍ) داراي مفهومي كلي است كه درباره آن ديدگاه‌هايي ارائه شده است. برخي مفهوم آن را عام مي‌دانند كه بر اطاعت از فرمان‌هاي پيامبر تأكيد دارد.
بعضي آن را به نهي از خلوت كردن زنان با مردان نامحرم تفسير كرده‌اند. شماري در تفسير آن به نهي از آداب و رسم‌هاي زنان عصر جاهلي در سوگواري‌ها اشاره كرده‌اند. زنان در دوران جاهليت با شيون ويژه خود (نوح) به مجالس عزا شور مي‌دادند و به نشانه عزا چهره خود را خراشيده، موهاي خويش را مي‌بريدند و گريبان چاك مي‌كردند. اين كارها باعث تازه شدن كدورت‌ها وتحريك حميت مردان مي‌شد. برخي بر اين باورند كه بخش پاياني آيه، اين كار زنان را ناپسند دانسته و از آن نهي كرده است.
انتهای پیام/ ص . خ
