کسانی که از شیوه تفکر مقامات سعودی آگاهی دارند هرگز گرفتار جادوی تصویر آن شاهزاده خلبان را نخوردند و به سخنان باراک اوباما برای این مبارزه بیش از اندازه توجه نشان ندادند. بله آمریکا در این راه تنها نیست اما شرکت کنندگان در این زمینه که در کنار واشنگتن قرار دارند در این ائتلاف برای تحقق همان اهدف آمریکایی به ائتلاف نپیوستند.
صباح ایوب نویسنده مقاله روزنامه لبنانی الاخبار در این باره در مقاله ای چنین می نویسد: تنها یک هفته پیش از اعلام مشارکت عربستان سعودی ( در کنار امارات عربی متحده، اردن و بحرین ) در ائتلاف بین‌المللی آمریکا برای حمله به داعش در سالگرد بزرگداشت حوادث ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱، مقالاتی چاپ و منتشر شدند که در آنها آمده بود " ۱۵ نفر از مجموع ۱۹ شرکت کننده در حملات سپتامبر سعودی بوده‌اند " و برخی از مقالات هم در آمریکا واشنگتن را به دلیل بازخواست نکردن از عربستان سعودی در بروز این حوادث انتقاد کردند.
برخی از پژوهشگران پیش از اعلام تشکیل ائتلاف آمریکایی و سعودی چنین نوشتند:" بگذارید کمی واقع بین باشیم، در این مشارکت با عربستان سعودی برای مبارزه با داعش باید هوشیار باشیم".
لورین بلوتکین بوگارت نویسنده در روزنامه "هیل"، کنگره آمریکا از این مشارکت ابراز تعجب کرد و در این مقاله با این سوال مطلب خود را شروع کرد که آیا چنین مشارکتی می تواند جدی باشد و در این باره تاکید کرده که مگر فهرست بلند بالای عربستان و تناقض این کشور در خصوص گروه‌های تروریستی را فراموش کرده‌ایم ؟ " و به طور کلی " مگر می توان عملکرد پادشاهی عربستان سعودی و دستآوردهای ریاض را در این باره نادیده گرفت ؟ ".
بوگارت در این باره توضیح داد : " رهبری سیاسی در این کشور ( خاندان حاکم آل سعود ) و رهبری دینی ( پیروان وهابی تندرو ) به صورت همزیستی پایدار برای بیش از دو قرن رابطه داشته اند و در این باره هر یک از این دو برای به دست آوردن حمایت و مشارکت بین ساکنان این سرزمین باهم رقابت کردند" .
وی می افزاید: " از این رو استفاده از فشار از سوی هریک از این دو طرف می‌تواند باعث به خطر افتادن سلطه طرف مقابل و نفوذش گردد". لذا وی در این باره به صورت خلاصه وار چنین گفته است : " در حال حاضر هم اکنون رهبری سیاسی در عربستان سعودی داعش را به مثابه تهدیدی مستقیم برای پادشاهی خود می داند " .
از این رو بوگارت در این باره افزوده است: " واشنگتن می‌بایست میزان فایده حاصل از این مشارکت راهبردی با عربستان سعودی و کشورهای کوچک عرب حوزه خلیج فارس را و حد و مرزهای آن را تعیین کند: چرا که منافع سیاسی آنها در برخی از احیان با منافع آمریکا همسو می شود و در برخی حالات دیگر هم از دور می شوند " .
بوگارت هشدارهایی را به واشنگتن ارائه کرده است که معتقد است دولت آمریکا باید این هشدارها را جدی تلقی کند و میزان عاقلانه بودن این مشارکت را بررسی نماید : چرا که اولا ً این ائتلاف خارج از چارچوب جنگ ضد داعش است ، از این رو بسیار نشان حماقت خواهد بود اگر کسی فکر کند می توان به عربستان سعودی به عنوان شریکی راهبرادی برای رسیدن به راه حل سیاسی عادلانه در عراق و سوریه که جنبه دمکراتیک هم داشته باشد اطمینان کرد و این به آن دلیل است که عربستان سعودی به خودی خود از هرگونه اقدام و امری که به دمکراسی بخواهد بینجامد چه در بحرین و چه در عراق و چه در سوریه به دور بوده است " .
اما هشدار دوم مربوط به فهم و درک عربستان سعودی از تروریسم مربوط می شود، چرا که زمان به تشخیص و ارزیابی تروریسم بخواهد ختم شود، پادشاهی عربستان سعودی قادر به تشخیص گروه های مسلح از فعالان سیاسی که با خشونت مخالف هستند ناتوان است .
این مشارکت عربستان سعودی و آمریکا برای مبارزه با تروریسم از سوی سایمون هندرسن پژوهشگر دیگر آمریکایی در " نیو ریپاپلیک " با پرسش و علامت سوال روبه رو بوده است .
عمده توجه واشنگتن به خواسته های مقامات سعودی در ریاض برای کنترل بهای نفت است و می خواهد از این طریق بهای آن را پایین نگاه دارد.
اما درباره مشارکت در تلاش برای مبارزه با تروریسم این نویسنده و تحلیلگر آمریکایی از رفتار عربستان سعودی در این عرصه پرسش هایی را مطرح کرده است که در برگیرنده " تلاش های سابق عربستان سعودی برای اعزام جوانان تندرو برای نبرد در افغانستان و چچن و بوسنی و مناطق دیگر است ".
وی در این باره به گفته‌های شاهزاده بندر بن سلطان در خصوص دستورهای صادره از سوی ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی آن هنگام که وی را به عنوان رئیس سرویس اطلاعات منصوب کرد و از وی خواست تا عربستان از دست بشار اسد رئیس جمهوری سوریه راحت کند، و به موضوع قطع کردن آن چه که وی آن را سر افعی ( ایران ) براساس گفته پادشاه سعودی دانسته اشاره کرد. بندر بن سلطان در آن زمان متعهد شد تمام دستورهای پادشاه سعودی را در این باره عملی سازد، حتی اگر برای اجرای این خواسته ها ناگزیر شود از پست ترین گروه های تروریستی جهان کمک بگیرد ! "، از این رو اکنون این سوال مطرح است که چرا عربستان سعودی در حمله به " داعش " مشارکت خواهد کرد ؟ هندرسون در این باره توضیح می دهد، " آل سعود به تلاش های خود برای ایجاد توازن بین تهدید مجاهدینی که سر می برند و تلاش برای شکست دادن راهبرد ایران از طریق سرنگون کردن نظام دمشق اقدام خواهد کرد " .
بنابراین هشدار هندرسون به واشنگتن در این باره چیست ؟ این خبرنگار و روزنامه نگار در این باره چنین عقیده ای دارد که نظر و دیدگاه عربستان سعودی در زمینه مبارزه با تروریسم تنها به تلاش برای محافظت از خود محدود می باشد، این در حالی است که برای مقابله با " دولت اسلامی " و " احتمال هسته ای شدن ایران " مقامات سعودی می توانند یک رفتار منافقانه ای را از خود در قبال آمریکا نشان دهد " .
این نگرانی عربستان سعودی در خصوص تلاش برای حفاظت از موجودیت خود در برابر تهدیدهای داعش که همواره از نحوه اداره حکومت اسلامی و اجرای مفاد اسلامی از سوی آل سعود انتقاد می کند، بارها از سوی تحلیگران غربی تکرار شده است .
گری لوپ نویسنده پایگاه " کاونتر پانش " در این باره می نویسد : " نگرانی عربستان سعودی از داعش به اندازه ای بوده که باعث شده است ریاض تن به فشارهای آمریکا برای مشارکت درحمله نظامی ضد دولت اسلامی مشارکت کند".
اما لوپ همچون دیگر نویسندگان علاوه بر بیان نگرانی عربستان سعودی از داعش در این خصوص به یک نگرانی دیگر هم در این زمینه اشاره کرده است و آن نگرانی مقامات ریاض از ایران است .
" از این رو نکرانی عربستان سعودی همواره از این مساله نشات می گیرد، و آنها یعنی سعودی ها می ترسند که امریکا دست به کاری بزند که سرانجام هم در منطقه به نفع ایران تمام شود " .
البته در کنار این نگرانی ها برخی هم از مطامع عربستان سعودی برای پیوستن به این ائتلاف خبر داده اند.
برخی از تحلیلگران در " نیویورک تایمز " هم مقالاتی نوشتند و هدف عربستان سعودی و دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از مشارکت در حمله به داعش را برخاسته از امید این کشورها برای دریافت کمک از آمریکا به منظور کمک به آنها برای پایان دادن به نظام بشار اسد رئیس جمهوری سوریه دانسته اند " .
حمله به داعش تنها بخشی از یک بازی سیاسی است
در این باره عربستان سعودی که در ائتلاف آمریکا برای حمله به داعش شرکت می کند برای تحقق اهداف ویژه خود دست به چنین اقدامی زده است و این مطلب را جیمی دتمیر در پایگاه " دیلی بیست " بیان کرده است .
به نوشته دتمیر، عربستان سعودی و امارت عربی متحده اکنون به این منظور در موضوع سوریه دخالت کرده اند که می خواهند به اخوان المسلمین و کشورهای حامی آن یعنی قطر و ترکیه ضربه بزنند، آن هم بعد از موفقیت هایی که برای برکناری اخوان المسلمین در مصر حاصل شده است .
و در خصوص بهایی که واشنگتن قرار است به دلیل مشارکت این کشورهای عربی در این ائتلاف به آنها پرداخت کند روزنامه " واشنگتن پست " در سرمقاله چند روز خود نوشته بود که آمریکا ناگزیر خواهد شد " فشارهای خود را بر سازمان هایی که منجر به سرکوب بهار عربی شدند بکاهد و از خواسته های خود برای برقراری دمکراسی در این کشورها کمی کوتاه بیاید " .
در سرمقاله این نشریه به تناقض موجود بین کشورهای شرکت کننده در این ائتلاف اشاره کرد و در این زمینه به پرونده حقوق بشر و احترام به آزادی ها از سوی حداقل دو کشور شرکت کننده در آن یعنی مصر و بحرین پرداخت و عملکرد آنها را کاملا متناقض دانسته است .
این نشریه سرانجام تصمیم گرفت این نصیحت را تقدیم باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا کند که " بهتر است از عملکرد و نتایجی که جورج وولکر بوش بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر توجه کرده و از آن نتایج و عملکرد درس عبرت بگیرد "، این نشریه در ادامه افزود : " درس عبرتی که اوباما می تواند در خصوص ایجاد ائتلاف با کشورهای عربی بگیرد این است که ایجاد چنین ائتلاف هایی با کشورهای عربی شاید در حد مبارزه با گروه تروریستی همچون داعش از نظر تاکتیکی مفید باشد اما در برخی از احیان ضرر این ائتلاف به مراتب بزرگ تر از سودش برای آمریکا و راهبرد این کشور می تواند تمام شود " .
توصیه به اوباما : با تجار و شیوخ ائتلاف برقرار کن
در گزارشی که یکی از کارشناسان رسیدگی به امور منطقه اخیرا ً آن را به کاخ سفید اعلام کرده و تهیه کننده این گزارش به نقل از منابع سعودی آن را تهیه کرده است چنین گفته است : " داعش همچون خاندان آل سعود حکومت می کند و پایه های این دو یکی است "، از این رو این نوع از حکومت، خطری بزرگ است، و این نوع از اداره نظام می تواند مشروعیت خاندان حاکم را زیر سوال ببرد، چرا که این نظام سنی است و باعث ایجاد رعب و وحشت می شود، و کسانی که به خدمت آن در می آیند حدومرزی برای خود می شناسند .
تهیه کننده این گزارش معتقد است که حمایت میانه روهای سنی از حمله آمریکا به داعش تضمین شده نیست ،و واشنگتن مرتکب اشتباه بسیار بزرگی خواهد شد اگر این عقیده را داشته باشد که این حمایت ضروری است و مثلا ً این حمایت ها از جانب عربستان سعودی و امارات عربی متحده باشد، چرا که سنی های عراق و سوریه هرگز منتظر نخواهند نشست تا عربستان سعودی و امارات عربی متحده و دیگران بیایند و در کنار آنها باشند، این امر می تواند باعث شود این گروه ها بیش از قبل به داخل کشورهای خود کشیده شوند و کمک این کشورها را نطلبند.
از این رو این تحلیلگر به کاخ سفید پیشنهاد می کند تا واشنگتن در نبردش ضد داعش به اسلامگرایان و میانه روها و روحانیون مذهبی و افراد بانفوذ که نمایندگان و چهره های شناخته شده ای در بین سنی ها هستند روی آورد و خانواده هایی که می توانند نقش رهبری را در شهرهای این دو کشور یعنی عراق و سوریه ایفا کنند، کمک بگیرد .
