استفتاء/فروش موقوفات مسجدچه حکمی دارد؟

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از شبستان، آیت الله مکارم شیرازی، از مراجع عظام تقلید به سوالات مطرح شده در زمینه فروش وسائل غیر قابل استفاده مساجد،استفاده از زمین حمام مخروبه برای مسجد،اجاره دادن خانه ای که وقف امام جماعت شده،فروش و تبدیل موقوفات مسجد،تبدیل کردن قسمتی از شبستان مسجد به حیات و تبدیل به احسن فرشهای مسجد به شرح زیر پاسخ داده است.

1- فروش وسائل غیر قابل استفاده مساجد
سؤال: آیا وسایلى را که متعلّق به مسجد است ولى مورد نیاز نیست، مى توان فروخت و پول آن را خرج مسجد کرد؟
پاسخ:چنانچه آن وسایل مورد نیاز نباشد بفروشید و صرف همان مسجد کنید، زیرا در این گونه موارد آنچه اقرب به نظر واقف یا باذل است، صرف در همان مسجد است و اگر آن مسجد احتیاج ندارد، مى توانید در سایر مساجد صرف کنید.

2- استفاده از زمین حمام مخروبه برای مسجد
سؤال: در یکى از روستاهاى لارستان به نام شرقویه یک حمّام قدیمى بوده که حدود بیست سال است مورد استفاده قرار نگرفته بود یکى از مؤمنین آن را خراب کرده و اکنون به صورت زمین  است. چنانچه اجازه بفرمایید چون در حریم مسجد جامع روستاى مذکور قرار گرفته مقدارى از این زمین براى احداث توالت و دستشویى براى مسجد و بقیّه، راه عبور مردم گردد؟
پاسخ: چنانچه امیدى براى تجدید بناى آن نیست و همچنین نیاز به حمّام دیگرى در آن آبادى نمى باشد که این زمین را بفروشند و صرف آن کنند، در این صورت مى توانید طبق آنچه نوشته اید عمل نمایید.
3- استفاده از موقوفه در غیر مورد وقف
سؤال: خانه اى توسط شخص خیّرى در زمینى که ملک مسجد است احداث شده است. خانه مذکور وقف شرعى گردیده مقیّداً به این که امام جماعت همان مسجد در آن سکونت کند، آیا شارع مقدّس اسلام اجازه مى دهد دیگرى در آن خانه سکنا گزیند و در صورت عدم سکونت امام راتب مسجد آیا شرعاً اجاره دادن آن جایز است؟
پاسخ: تا ممکن است باید امام مسجد از آن استفاده کند و اگر ممکن نشد اجاره دهند و مال الاجاره آن براى امام مسجد استفاده شود و اگر امام مسجد نیاز ندارد در سایر حوایج مسجد مصرف گردد.
4- اجاره دادن خانه ای که وقف امام جماعت شده
سؤال: خانه اى توسط شخص خیّرى در زمینى که ملک مسجد است احداث شده است. خانه مذکور وقف شرعى گردیده مقیّداً به این که امام جماعت همان مسجد در آن سکونت نماید آیا شارع مقدّس اسلام اجازه مى دهد دیگرى در آن خانه سکنا گزیند و در صورت عدم سکونت امام راتب مسجد آیا شرعاً اجاره دادن آن جایز است؟
پاسخ:تا ممکن است باید امام مسجد از آن استفاده کند و اگر ممکن نشد اجاره دهند و مال الاجاره آن براى امام مسجد استفاده شود و اگر امام مسجد نیاز ندارد در سایر حوایج مسجد مصرف شود.
5- انتقال وسائل یک مسجد به مسجد دیگر
سؤال: دو مسجد کنار هم ساخته شده است و وسط آنها حیاطى است که مربوط به هیچ کدام نیست، آیا مى شود در وسایل مربوط به دو مسجد تداخل کرد مثلا فرش یک مسجد را به مسجد دیگر منتقل کرد یا نه؟
سؤال:جایز نیست مگر این که ثابت شود وقف آنها عام است.

6- تبدیل به احسن فرشهای مسجد
سؤال: فرشهایى جهت مسجد خریدارى یا وقف شده و فعلا قابل استفاده هست ولى چون این فرشها با هم هماهنگ نیست و هرکدام وضع خاصّى دارد، آیا مى توان این گونه فرشها را فروخت و به جاى آنها فرشهاى هماهنگ و یکنواخت و زیباتر خریدارى کرد؟
پاسخ: فرشهاى وقف را نمى توان فروخت، مگر این که قابل استفاده نباشد.
7- فروش و تبدیل موقوفات مسجد
سؤال: گاهى، فرش یا اشیاى دیگرى وقف مسجد شده و از همان زمان وقف یا بعد از آن به مرحله اى رسیده که طبق نظر عرف یا متخصّصین فن، استفاده از آن جایز نیست و بایستى فروخته شود و الاّ به مرور زمان از ارزش آن کاسته می شود. در مورد این گونه فرشها یا اشیاى دیگر آیا جایز است فروخته شود و به جاى آن فرشها یا اشیاى دیگرى جهت مسجد خریدارى کرد؟
پاسخ: اگر فعلا قابل استفاده نیست یا موجب از بین رفتن آنها مى شود، مى توان آن را تبدیل به مشابه کرد.

8- اختلاف عنوان وقف با تملیک
سؤال: اشیایى که به مسجد داده مى شود، ممکن است گاهى با عنوان وقف و گاهى با عنوان تملیک باشد،آیا احکام شرعى این دو عنوان مختلف است؟
پاسخ:آرى مختلف است. آن جا که تملیک است کار آسان تر مى باشد و طبق مصالح مسجد مى توان آن را عوض کرد، ولى وقف تا در آستانه سقوط از انتفاع قرار نگیرد، تبدیل آن جایز نیست.
9- شک در وقف یا تملیک بودن اموال مسجد
سؤال: چیزهایى که قبلا به مسجد داده شده به فرض این که احکام موقف و تملیک فرق کند اگر ندانیم که وقف مسجد شده یا تملیک، حکم کدام یک بر آن بار مى شود؟
پاسخ:احتیاط واجب این است که با آن معامله وقف کنیم.
10- اولویت فتوای مرجع متولی
سؤال: اگر واقف یا تملیک کننده از یک مرجع و مجریان کارهاى مسجد (هیأت امنا) هرکدام از مرجع دیگرى تقلید مى کنند چنانچه این دو مرجع در مسائل فوق با هم اختلاف نظر داشته باشند کدام نظر باید عمل شود؟
پاسخ:نظر مرجع متولّى و مجرى کارهاى مسجد شرط است.