واکاوی آراء مدعیان نقض حقوق زن در اسلام

به گزارش «شیعه نیوز» ، سومین نشست اندیشه‌هاى راهبردى‌ با موضوع زن و خانواده خدمت مقام معظم رهبری برگزار شد. در این نشست رهبر معظم انقلاب بیانات مهمی در باب جایگاه زن و خانواده بیان کردند. از جمله آنکه در فرمایشات معظم له بیان شد: «مسئله زن و خانواده براى کشور، جزء مسائل درجه یک است». خلاء های نظری در باب مسئله‌ زن و خانواده وجود دارد. هم چنین رهبر انقلاب فرمودند: «سرمایه‌گذارى پژوهشى در حد طاقت لازم است؛ این را ما تصدیق میکنیم... بایستى مجموعه‌ نظام، سرمایه‌گذارى مهمى در حد طاقت و امکانات خود در زمینه پژوهش در این مسئله بکند.»

ما بر آنیم تا به بهره گیری از آراء اندیشمندان اسلام دیدی جامع از مقام زن از نظر اندیشه اسلامی ارائه دهیم . شهید مطهری با شبهاتی مشابه با انچه هم اکنون در باب جایگاه زن در اسلام مطرح شده است مواجه بوده اند و سعی کرده اند به برخی از مهمترین این اشکالات پاسخ دهند.

بسیاری از مخالفین بر این باورند که اسلام دین مرد سالار است و در ان حقوق زن پایمال شده است. چنین انتقادی هم چنان متوجه اسلام است لذا بر ما لازم است جایگاه و مقام زن را بر اساس اراء ناب اسلام ارائه دهیم و به وظیفه تاریخی خود عمل کرده باشیم . در این گزارش و گزارشات بعدی سعی خواهد شد به اهم مسائل در باب مقام انسانى زن اشاره شود.

اسلام در مورد حقوق خانوادگى زن و مرد فلسفه خاصى دارد که با آنچه در چهارده قرن پیش مى‏گذشته و با آنچه در جهان امروز مى‏گذرد مغایرت دارد. اسلام براى زن و مرد در همه موارد یک نوع حقوق و یک نوع وظیفه و یک نوع مجازات قائل نشده است؛ پاره‏اى از حقوق و تکالیف و مجازاتها را براى مرد مناسبتر دانسته و پاره‏اى از آنها را براى زن، و در نتیجه در مواردى براى زن و مرد وضع مشابه و در موارد دیگر وضع نامشابهى در نظر گرفته است.

مکرر در نطقها و سخنرانیها و نوشته‏هاى پیروان سیستمهاى غربى شنیده و خوانده‏اید که مقررات اسلامى را در مورد مهر و نفقه و طلاق و تعدد زوجات و امثال اینها به عنوان تحقیر و توهینى نسبت به جنس زن یاد کرده‏اند؛ چنین وانمود مى‏کنند که این امور هیچ دلیلى ندارد جز اینکه فقط جانب مرد رعایت شده است.

مى‏گویند تمام مقررات و قوانین جهان قبل از قرن بیستم بر این پایه است که مرد جنساً شریفتر از زن است و زن براى استفاده و استمتاع مرد آفریده شده است، حقوق اسلامى نیز بر محور مصالح و منافع مرد دور مى‏زند.

مى‏گویند اسلام دین مردان است و زن را انسان تمام عیار نشناخته و براى او حقوقى که براى یک انسان لازم است وضع نکرده است. اگر اسلام زن را انسان تمام عیار مى‏دانست تعدد زوجات را تجویز نمى‏کرد، حق طلاق را به مرد نمى‏داد، شهادت دو زن را با یک مرد برابر نمى‏کرد، ریاست خانواده را به شوهر نمى‏داد، ارث زن را مساوى با نصف ارث مرد نمى‏کرد، براى زن قیمت به نام مهر قائل نمى‏شد، به زن استقلال اقتصادى و اجتماعى مى‏داد و او را جیره خوار و واجب النفقه مرد قرار نمى‏داد. اینها مى‏رساند که اسلام نسبت به زن نظریات تحقیرآمیزى داشته است و او را وسیله و مقدمه براى مرد مى‏دانسته است. مى‏گویند اسلام با اینکه دین مساوات است و اصل مساوات را در جاهاى دیگر رعایت کرده است، در مورد زن و مرد رعایت نکرده است.

مى‏گویند اسلام براى مردان امتیاز حقوقى و ترجیح حقوقى قائل شده است و اگر امتیاز و ترجیح حقوقى براى مردان قائل نبود مقررات بالا را وضع نمى‏کرد.
اگر بخواهیم به استدلال این آقایان شکل منطقى ارسطویى بدهیم به این صورت در مى‏آید: اگر اسلام زن را انسان تمام عیار مى‏دانست حقوق مشابه و مساوى با مرد براى او وضع مى‏کرد، لکن حقوق مشابه و مساوى براى او قائل نیست، پس زن را یک انسان واقعى نمى‏شمارد.

استاد مصباح یزدی از فیلسوفان معاصر با تحلیل اراء مخالفین و مدعیان نقض حقوق زن خطای ایشان را از زوایای مختلف مورد ارزیابی قرار داده است . استاد مصباح یزدی مغالطه نهفته در استدلال مدعیان نقض حقوق زن را چنین واکاوی می کنند:

بسیاری گمان میکنند عقل حکم میکند که زن و مرد در همه چیز و در تمام حقوق متساوی هستند و محرومیت از بعضی حقوق را ظلم و ستم به زنان می دانند . و اثبات نظریه تساوی زن ومرد را مستند به حکمی عقلی میدانند و بر این اساس احکام شرعیه ای که قائل به تفاوت بین زن و مرد است را زیر سوال میبرند .
در اینجا جای سوال است دلیل بر حکم عقل بر مساوات زن و مرد در همه چیز چیست؟

در جواب گفته می شود چون و زن و مرد هر دو در انسانیت مشترک هستند پس باید در حقوق نیز مشترک باشند . بر این اساس نباید در حقوق متفاوت بوده و تفاوت حقوق حاکی از نقض حقوق زن است .

حقیقت ان است که این استدلال خالی از مغالطه نیست . صرف اشتراک در انسانیت دلیل کافی بر اثبات تساوی حقوق نیست . زیرا اختلاف روحی و جسمی فراوانی بین زن . مرد وجود دارد . در مواردی اختلاف در جنس باعث اختلاف حقوق می شود.

برخی حقوق متعلق به انسانیت زن ومرد است مثل حق دفاع و حق حیات ، حق مسکن ، حق تغذیه و غیره اما با استناد به این حقوق نمیتوان گفت زن ومرد در تمامی حقوق مشترک و مساوی هستند .

در استدلال مدعیان نقض حقوق زن در اسلام گفته میشود هر گونه حقی ناشی از انسانیت است . حال انکه چنین نیست بلکه برخی حقوق ناشی از انسانیت زن و مرد است و برخی ناشی از جنسیت است.

پی نوشت:
(ر.ک: چکیده ای از اندیشه های بنیادین اسلامی ، استاد محمد تقی مصباح یزدی)