شیعه نیوز | "ذکر" به معنای یادآوری، پند و نصیحت است که علاوه بر جلوگیری از فراموشی، باعث جهت‌گیری صحیح انسان در زندگی می‌شود. ذکر جلیل «لَا إِلَهَ إِلَّا الله» یعنی انسان همواره و در هر حالتی متوجه این حقیقت باشد که هیچ معبودی جز الله جلّ جلاله وجود ندارد. این یادآوری مانع از غفلت و جایگزینی محبوب‌های کاذب با معبود حقیقی می‌شود.
به گزارش «شیعه نیوز»، اگر کسی قلب خود را مملو از الهه‌های دروغین (از فرعونیان تا گوساله سامری یا هوای نفس) کند، حتی اگر میلیاردها بار ذکر "لَا إِلَهَ إِلَّا الله" بگوید، بی‌فایده خواهد بود. اما اگر این ذکر را با درک و تأمل بر زبان جاری کند و آن را در قلب خود تثبیت نماید، حتی یک‌بار گفتنش نیز اثرگذار خواهد بود.
قرآن کریم بارها به اهمیت ذکر خداوند اشاره کرده است. در ادامه به چند آیه مرتبط پرداخته می‌شود:
۱. پیامبران الهی، تذکردهندگان مردم‌اند
«فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَكِّرٌ * لَّسْتَ عَلَيْهِم بِمُصَيْطِرٍ»
(الغاشیة، ۲۱-۲۲)
"پس تذکر ده، چرا که تو تنها تذکردهنده‌ای، و بر آنان مسلط نیستی."
۲. یاد خدا، موجب یاد شدن توسط خداست
«فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُواْ لِي وَلاَ تَكْفُرُونِ»
(البقره، ۱۵۲)
"پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم، و مرا شکر گزارید و کفر نورزید."
۳. ذکر همراه با تفکر در آفرینش
«الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ...»
(آل‌عمران، ۱۹۱)
"همان‌هایی که خدا را در همه احوال ایستاده، نشسته و بر پهلو آرمیده یاد می‌کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند..."
۴. نماز، نمادی از ذکر خداوند
«إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي»
(طه، ۱۴)
"به یقین منم خدای یکتا، هیچ معبودی جز من نیست، پس مرا پرستش کن و نماز را برای یاد من برپا دار."
ذکر، تنها تکرار لفظی نیست
خداوند انسان را به تعقل، تفکر، تدبر و بصیرت دعوت کرده است. در روایات نیز آمده که "یک ساعت تفکر از هفتاد سال عبادت برتر است." بنابراین، ذکر واقعی تنها به گفتن الفاظ محدود نمی‌شود، بلکه باید به قلب نفوذ کند و در عمل انسان متجلی گردد.
سی که "دائم الذکر" است، لزوماً کسی نیست که دائماً در حال ذکر لفظی باشد، بلکه کسی است که هیچ‌گاه از یاد خدا و روز قیامت غافل نمی‌شود و این توجه قلبی را بر زبان و در عمل خود نیز نشان می‌دهد.
روایات در فضیلت ذکر «لَا إِلَهَ إِلَّا الله»
روایات متعددی بر اهمیت ذکر "لَا إِلَهَ إِلَّا الله" تأکید دارند:
۱. برترین عمل روزانه
امام صادق (ع) فرمودند:
«مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا الله مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَ أَفْضَلَ النَّاسِ ذَلِكَ الْيَوْمَ عَمَلًا إِلَّا مَنْ زَادَ»
(التوحيد، جلد ۱، صفحه ۳۰)
"هر کس صد بار «لَا إِلَهَ إِلَّا الله» بگوید، در آن روز برترین مردم در عمل است، مگر اینکه کسی از او بیشتر بگوید."
۲. ارزش بی‌نظیر کلمه توحید
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
«اگر آسمان‌ها و اهل آن و زمین‌های هفت‌گانه در یک کفه ترازو و «لَا إِلَهَ إِلَّا الله» در کفه دیگر باشد، بدون شک «لَا إِلَهَ إِلَّا الله» سنگین‌تر خواهد بود.»
(وسائل الشیعة، ۷/ ۲۰۹)
۳. زدودن گناهان با ذکر الهی
ابن عباس از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده است:
"هیچ گفتاری در پیشگاه خدا محبوب‌تر از «لَا إِلَهَ إِلَّا الله» نیست و هر بنده‌ای که آن را بگوید، گناهانش همانند برگ‌های درخت فرو می‌ریزد."
(وسائل الشیعة، ۷/ ۲۰۹)
نتیجه‌گیری: ذکر حقیقی چیست؟
۱. ذکر واقعی، تنها تکرار لفظی نیست، بلکه باید در قلب و عمل انسان اثر بگذارد.
۲. هرچند ذکر لسانی توصیه شده، اما مهم‌تر از آن، تفکر و تدبر در معنای ذکر است.
۳. اگر فردی روزانه صد بار ذکر بگوید، اما قلبش را از بت‌های دروغین پاک نکند، بهره‌ای نخواهد برد.
۴. ذکر "لَا إِلَهَ إِلَّا الله" حصار امنی است که ورود به آن، شرایطی دارد؛ از جمله پذیرش ولایت اهل‌بیت (ع).
همان‌طور که امام رضا (ع) در حدیث معروف نیشابور فرمودند:
"کلمه لا إله إلا الله، حصار من است و هرکس در آن وارد شود، از عذابم در امان خواهد بود."
سپس فرمودند: "اما این شرط‌هایی دارد، و من از شروط آن هستم."
پس برای درک و بهره‌گیری از ذکر الهی، باید هم توحید حقیقی را درک کرد و هم به ولایت معصومین (ع) پایبند بود.
