شیعه نیوز | والدین، نخستین مربیان و مهم‌ترین سنگ‌بنای شخصیت انسان هستند. در آموزه‌های اسلامی، احترام و حقوق والدین به قدری اهمیت دارد که در کنار ایمان به خدا، از اساسی‌ترین وظایف بندگان شمرده شده است. اما چرا اسلام این‌قدر بر حقوق والدین تأکید دارد؟
حقوق والدین در اسلام، مجموعه‌ای از وظایف اخلاقی، انسانی و شرعی است که بر عهده فرزندان گذاشته شده است. این حقوق شامل احترام، خدمت، محبت، دعا و مراقبت در دوران پیری است. قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) این حقوق را نه تنها وظیفه، بلکه معیاری برای سنجش ایمان و تقوای انسان می‌دانند.
امام سجاد (ع) در رساله حقوق می‌فرماید: «حق مادرت این است که بدانی او تو را در جایی نگه داشته که کسی دیگری نگه نمی‌داشت، از میوه دلش به تو خوراند که دیگری نمی‌خوراند و با گوش و چشم و دست و پا و پوست و موی خود تو را نگهداری کرد.» این بیان، گوشه‌ای از فداکاری مادر و مسئولیت فرزند در برابر او را نشان می‌دهد.
از دیدگاه اسلام، احترام به والدین، کلید ورود به بهشت است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «خداوند خشنودی خویش را در خشنودی والدین و خشم خویش را در خشم آنان قرار داده است.» (نهج‌الفصاحه)
جایگاه والدین در قرآن و روایات
قرآن کریم بارها به جایگاه والدین اشاره کرده و بر احترام و خدمت به آنان تأکید نموده است. در آیه ۲۳ و ۲۴ سوره اسراء می‌خوانیم:
«و پروردگارت حکم کرده است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر یکی از آنان یا هر دو نزد تو به پیری رسیدند، به آنان اف مگو و آنان را برنجان و با احترام با آنان سخن بگو و برایشان بال تواضع فرو آور و بگو: پروردگارا، همان‌گونه که مرا در کودکی پروراندند، بر آنان رحمت آور.»
در روایات اهل بیت (ع)، نمونه‌های فراوانی از احترام به والدین آمده است. امام رضا (ع) می‌فرماید: «از ما نیست کسی که به پدر و مادرش نیکی نکند.» (وسائل‌الشیعه)
یکی از داستان‌های زیبا در این زمینه مربوط به امام زین‌العابدین (ع) است که هرگز همراه مادرش غذا نمی‌خورد. وقتی علت را پرسیدند، فرمود: «می‌ترسم در هنگام غذا خوردن، لقمه‌ای را که مادرم به آن نظر دارد، بردارم و با این کار، دل او را برنجانم.»
دلایل تأکید اسلام بر حقوق والدین
۱. نقش والدین در تربیت و رشد فرزندان:
والدین اولین و مؤثرترین الگوهای تربیتی برای فرزندان هستند. اسلام با تأکید بر حقوق آنان، جایگاه ویژه تربیت را یادآور می‌شود.
۲. حفظ پیوندهای خانوادگی:
احترام به والدین، عامل استحکام خانواده است. از نظر اسلام، خانواده نخستین واحد اجتماعی است و رعایت حقوق والدین، به معنای حفظ این نهاد مقدس است.
۳. تقویت ارزش‌های اخلاقی و انسانی:
اسلام می‌خواهد فرزندان قدرشناسی، ایثار و محبت را در رفتار با والدین بیاموزند و این ارزش‌ها را به جامعه منتقل کنند.
4. برکت در زندگی دنیا و آخرت:
روایات فراوانی وجود دارد که نیکی به والدین را عامل افزایش عمر و برکت در زندگی می‌دانند. امام باقر (ع) فرمود: «نیکی به پدر و مادر، عمر را طولانی و برکت را در زندگی افزون می‌کند.» (الکافی)نتیجه‌گیری: احترام به میراث الهی
حقوق والدین در اسلام، نمایانگر پیوندی الهی میان نسل‌هاست که فراتر از رابطه خونی و عاطفی، وظیفه‌ای شرعی و اخلاقی است. رعایت این حقوق، کلید سعادت دنیا و آخرت و وسیله‌ای برای تحکیم بنیاد خانواده و جامعه است.
داستان مردی که به محضر پیامبر (ص) آمد و از سختی تحمل پدرش شکایت کرد، یکی از روشن‌ترین درس‌های این موضوع است. پیامبر فرمود: «تو و تمام دارایی‌ات از آن پدرت هستید.»
در جهانی که ارزش‌های انسانی در حال کم‌رنگ شدن است، بازگشت به آموزه‌های ناب اسلام و عمل به حقوق والدین می‌تواند جامعه‌ای سالم و متعالی به ارمغان آورد.
پاورقی‌ها:
۱. قرآن کریم، سوره اسراء، آیات ۲۳-۲۴
۲. نهج‌الفصاحه، حدیث ۱۴۷۶
۳. وسائل‌الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۰۲
۴. الکافی، ج ۲، ص ۱۵۲
