قلیان سرگرمی جوانان یا تهدید!

فرحزاد یکی از مراکز پر رفت و آمد و خوش آب و هوا در شمال تهران است که در روزهای تعطیل پذیرای مراجعه کنندگان زیادی می شود. در نگاه اول وقتی وارد این محدوده خوش آب و هوا می شوی، فکر می کنی همه برای تفریح و استشمام هوای پاک به آنجا آمده اند، اما اگر عمیق تر به اطراف بنگری متوجه می شوی افرادی که به این مرکز برای تفریح آمده اند، معنای واقعی تفریح را گم کرده اند و در میان فضای سرسبز، خنک و بوی ذغال، کباب و چشمک زن انواع آلو و آلوچه به دنبال تفریح دیگری آن هم استفاده از قلیان هستند.

بهتر است بگوییم هوای پاک این محدوده از تهران با دود قلیان جوانان آلوده می شود و زیبایی های خدادادی هم دیگر به چشم نمی آید. شاید چندسال پیش این طور نبود و جوانان تنها به خرید لواشک، آلوچه و خوردن سیخی از کباب بسنده می کردند اما امروز اینگونه نیست و قلیان بهترین سرگرمی جوانان و نوجوانان میهمان این محدوده محسوب می شود.

توتون های میوه ای خطرناک
وجود انواع قهوه خانه و سفره خانه ها و تبدیل آنها به شغل های کاذب، سبب شده تا در این راستا استفاده از قلیان به عنوان یک تفریح و تفنن روز به روز در جامعه چشم گیر تر شود. در اصل قلیان حاوی مواد سمی خطرناکی است و می‌تواند زمینه ساز مصرف دیگر مواد دخانی باشد.

باید توجه داشت که نیکوتین قلیان نیز مانند سایر مواد دخانی، اعتیاد آور است و به میزان مونواکسیدکربن، فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی سرطان زا که از ذغال یا مواد تشکیل دهنده قلیان متصاعد می شود، به مراتب اثرات سوء بیشتری نسبت به سیگار دارد. برای استعمال قلیان از تنباکو و توتون استفاده می شود که معمولا بدترین نوع توتون و تنباکوست و توتون های میوه ای و شیمیایی به مراتب بدتر از توتون معمولی است.
 
انتقال بیماری همراه با کشیدن قلیان
باید توجه داشت که کشیدن قلیان یکی از عواملی است که به انتقال بیماری های عفونی همچون سل و هپاتیت منجر می شود و علت آن استفاده مشترک از قلیان در بین افراد است.
 
خطرات گوناگون قلیان
در اصل با کشیدن قلیان، نیکوتین و کوتینین ادرار، پلاسمای خون و بزاق دهان بالا می رود. بنابراین برخلاف تصور عامه کشیدن قلیان، عادت درستی نیست. استعمال قلیان مانع بروز اثرات مرگبار تنباکو و متابولیت های حاصله از آن بر بدن نمی شود و دود حاصله از تنباکو با عبور آب موجود در محفظه شیشه ای قلیان سرد شده، با گذر از یک لوله قابل انعطاف وارد دستگاه تنفسی فرد می شود. آب داخل محفظه قلیان بخشی از مواد مضر موجود در قیر تنباکو را از آن جدا می سازد.

قیر حاوی تمام عوامل موتاژنیک و سرطان زای موجود در تنباکو است. به عنوان مثال در سیگار در اثر اکسیداسیون تنباکو هیروکربورهای عطری معطر (PAH) ایجاد می شود که خود به ایجاد قیر و حمل نیکوتین کمک می کند.
 
یک وعده قلیان برابر 20 تا 50 نخ سیگار
پدیده قلیان که درحال حاضر به یک معضل اجتماعی پنهان تبدیل شده، به این دلیل است که چهره منفوری به خود نگرفته و اغلب آن را بی ضرر و غیرقابل اعتیاد دانسته و یا آن را کم ضررتر از مصرف سیگار قلمداد می کنند. در واقع مقدار تنباکوی مصرفی در یک وعده قلیان معادل مصرف 20 تا 50 نخ سیگار است. به همین دلیل با افزایش سطح نیکوتین خود مصرف کننده به ظاهر تفننی برای رفع نیاز خود به روش سهل‌تری که همان مصرف سیگار است، روی می آورد. بنابراین اعتیاد در قلیان کشی با روی آوردن به استعمال سیگار و اعتیاد به مصرف سیگار نمایان می شود.
 
70درصد جوانان زیر 20سال مهمان سفره خانه های سنتی

امروز مصرف قلیان در اماکن سربسته همچون سفره خانه های سنتی یا قهوه خانه ها عوارض آن را دوچندان می کند و سلامت اطرافیان به ویژه کودکان و نوجوانان را در معرض خطر جدی قرار می دهد. باید توجه داشت که متاسفانه ‌٧٠ درصد افراد زیر 20 سال ایرانی در سفره‌خانه‌های سنتی از قلیان استفاده می‌کنند. البته ناگفته نماند هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، در اقدامی جدید نامه‌ وزارت کشور در سال ‌1386 را مبنی بر اینکه "استفاده از قلیان در قهوه‎خانه‎ها مجاز است و فرماندهی انتظامی فقط از ارائه قلیان با تنباکو‌های اسانس‌دار در قهوه‌خانه‌ها جلوگیری کند" را غیرقانونی دانست و آن را ابطال کرد.

همچنین ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات درخصوص اعتراض به خارج کردن نام قهوه­خانه­ها از شمول آئین نامه اجرائی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات اطلاعیه ای صادر کرد.

براین اساس وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک در جلسه مورخ 3/7/1390 بنا به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به استناد ماده 18 قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات مصوب 1385 و با رعایت تصویب نامه شماره 164082/ت 373 هـ­ مورخ 10/10/1386 تصوب نمودند: "در بند 8 ماده یک آئین نامه اجرائی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، موضوع تصویب نامه شماره 110063/ت/37062/هـ­ مورخ 9/7/1386 عبارت "قهوه خانه ها " حذف می­شود.

امید است با چنین اقداماتی دیگر شاهد استعمال قلیان در قهوه خانه ها نباشیم و این مصوبات اجرایی شود.
 
کاهش سن مصرف قلیان به 13 سال
طبق طرح جهانی بررسی استعمال دخانیات نوجوانان، ‌١/٣ درصد نوجوان ‌13 تا 15 سال سیگاری هستند که ‌٨/٤ درصد پسران و ‌٢/١ درصد را دختران تشکیل می‌دهد. حسن آذری، عضو هیأت علمی انجمن زندگی بدون دخانیات با بیان این جملات ادامه می دهد: ‌١/١٤درصد نوجوانان 13 تا 15 ساله کشور ما قلیان مصرف می‌کنند که ‌٩/١٨ درصد پسر و ‌٩/٩ دختر هستند.

آذری معتقد است: 100 درصد دختران سیگاری در خانه و 75درصد پسران سیگاری در خارج از منزل سیگار مصرف می‌کنند.

وی تصریح می کند: برای کاهش این آسیب در جامعه طی موافقتی با وزارت آموزش و پرورش، قرار است مطالبی درخصوص کنترل دخانیات در مطالب درسی دانش‌آموزان قرارگیرد.
 
مخدر و غرایز جنسی دو مقوله وابسته
ابراهیم فیاضی، جامعه‌شناس درباره رواج مصرف قلیان در بین نوجوانان و جوانان گفت: موادمخدر یک نوع مواد مکمل در مقابل غریزه جنسی در تمام دنیا محسوب می شود و در مکان هایی که استعمال موادمخدر وجود دارد، بر سر ارضای مسائل جنسی است، به همین دلیل اغلب در پارتی‌ها و مهمانی‌های شبانه مصرف می‌شود.

این جامعه‌ شناس باتاکید بر اینکه، هر چه هیجان‌های ذهنی در جامعه بالا باشد، به تبع مصرف موادمخدر هم در آن بالاست، خاطرنشان کرد: برای مثال در ارزیابی کشور تایلند در سال‌های گذشته شاهد این هستیم که اسفاده از موادمخدر و رواج فحشا در این کشورها موج می‌زند و متاسفانه این مباحث با گذشت زمان در جامعه فرهنگ می‌شود.

فیاضی اضافه کرد: متاسفانه با توجه به اینکه مصرف موادمخدر و استعمال قلیان در مراکز و محافل گوناگون افزایش پیدا می کند، مسئولان ذی ربط در این‌باره فقط قانون تصویب می‌کنند و هیچ راه‌حلی ارائه نمی‌دهند، در این باره فیاضی معتقد است: فقط باید با اعمال قانون جلوی این ناهنجاری ها را گرفت، برای مثال در محیطی همچون فرحزاد یا درکه که استعمال قلیان زیاد است، شاهد صحنه‌های ناهنجار و مستهجن هم هستیم، اما دریغ از اعمال صحیح قانون!
 
برای ازدواج به هنگام جوانان باید فکری کرد

وی برای کاهش آسیب‌های ناشی از این ناهنجاری اجتماعی گفت: در جامعه ما اگر برای ازدواج به وقت جوانان فکری شود، شاهد چنین ناهنجاری‌ هایی نخواهیم بود. موادمخدر همیشه مکمل غرایز جنسی است و اگر مسئله غرایز جنسی در درون خانواده حل شود، اعتیاد هم حل می شود.

فیاضی با بیان این مطلب که درجامعه ما قبح قلیان کمتر از سیگار است، ادامه می دهد: باید توجه داشت که برای استعمال قلیان باید از وسایل گوناگونی استفاده کرد. در قدیم نیز افراد جاهل به استعمال این مواد دخانی مبادرت می‌ورزیدند، ولی امروزه دختر و پسر در کنار هم در مراکز عمومی به استعمال قلیان می‌پردازند، دراصل این در کنار هم بودن برایشان صدمات جبران ناپذیری دارد.
 
پول زیادی و تقلید باعث از بین رفتن سلامت در جوانان می شود

امان الله قرایی مقدم، آسیب شناس اجتماعی بااشاره به اینکه مصرف قلیان جزء تفریحات اصلی جوانان شده است، می گوید: هم‌نشینی با دوستان ناباب از عوامل گرایش جوانان به استعمال دخانیات و قلیان است.

این آسیب شناس جامعه و استاد دانشگاه می افزاید: سن استعمال قلیان به 15 سال کاهش یافت که مهم‌ترین علت آن نبود شادی و تفریح درجامعه، ناامیدی، عدم کنترل و نظارت والدین، سرخوردگی و خانواده های بدسرپرست است.

به اعتقاد این آسیب شناس پول توجیبی زیاد نوجوانان منجر شده آنها به این سمت گرایش پیدا کنند که اگر خانواده و جامعه به این موضوع توجه نکند، سبب می شود سن استعمال دخانیات و قلیان کاهش یابد.
قرایی مقدم افزود: هم‌نشینی با دوستان ناباب از دیگر عوامل گرایش جوانان به استعمال دخانیات و قلیان است، به طوری که این موضوع سبب بروز اتلاف وقت در جوانان و بی کاری می شود.
 
در کشوری که شرکت دخانیات فعال است ...

رفعت شریعت، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس درباره افزایش استعمال دخانیات در بین نوجوانان و جوانان به شبستان گفت: در مسئله مصرف دخانیات باید موازین فرهنگی اعمال شود و این کار انجام‌پذیر نیست، مگر اینکه علما در حوزه و استادان در دانشگاه ها مضرات مصرف مواد دخانی را برای مردم گوشزد کنند و در این باره باید اقدامات فرهنگی بیشتری اعمال شود.

وی با ذکر اینکه برای کاهش این معضل اجتماعی مجلس وارد کار نشده است، گفت: حمل و استعمال موادمخدر جرم است و قانون اعمال می‌شود و شخص مصرف‌کننده، توزیع‌کننده مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند اما در مورد قلیان ها چنین اتفاقی رخ نمی دهد.

این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس می افزاید: باید توجه داشت که تا وقتی در کشورمان کارخانه دخانیات وجود دارد، هرقدر هم فعالیت مضاعف داشته باشیم، نمی توانیم مانع استعمال دخانیت در جوانان شویم!؟
 
هیچ مصوبه ای نمی تواند حکم قانونی را لغو کند!

آذری پور، عضو کمیته کشوری کنترل مصرف دخانیات گفت: در قانون جامع کنترل مصرف دخانیات، استعمال سیگار و قلیان در قهوه خانه ها و اماکن عمومی ممنوع است و هیچ مصوبه ای نمی تواند این حکم قانونی را لغو کند.

وی می افزاید: بنابراین مصوبه هیئت دولت درباره آزاد شدن استعمال قلیان در قهوه خانه ها جایگاه قانونی ندارد و با استناد به قانون، استعمال قلیان در قهوه خانه ها همچنان ممنوع است.

به گفته آذری پور دود ناشی از قلیان به سلامت مصرف کننده و همچنین اطرافیان فرد آسیب می رساند و به همین دلیل قانون گذار استعمال آن را در اماکن عمومی ممنوع اعلام کرده است.

وی معتقد است: وزارت بهداشت براساس نص صریح قانون باید با مراکز و قهوه خانه هایی که این قانون را اجرا نکنند، برخورد کند.

با توجه به اینکه روز به روز در جامعه شاهد گرایش و یا بهتر بگویم از دست رفتن جوانان و گرایش آنها به موادمخدر و استعمال مواد دخانی هستیم. باید مسئولان فرهنگی، رسانه ملی و . . . اقدامی مناسب انجام دهند و باید بدانیم از اینکه دست روی دست بگذاریم، نه تنها دردی دوا نمی شود بلکه دردها هم کهنه تر و لاعلاج تر خواهد شد.

منبع : شبستان