«شیعه نیوز»: از آنجا که انسانها اجتماعی آفریده شده اند ؛ طبعاً بدون کمک کردن به همدیگر برای رفع نیازهایشان، نمی توانند به زندگی خویش ادامه دهند. دین اسلام که برای تمام شئون زندگی انسان برنامه دارد؛ کمک کردن انسانها به همدیگر را بسیار ارج نهاده، ولی آن را از یک نیاز فطری صرف، فراتر برده و به انگیزه های معنوی و دیگرخواهی و امثال این، پیوند زده است. شاد کردن دل مؤمنان و برطرف کردن اندوه آنان، تعبیر کلی تر و جامع تری از کمک به دیگران است. در آستانه ی ولادت امام رضا (علیه السلام) حدیثی از آن حضرت را در مورد شاد کردن دل مومنان، مورد مطالعه قرار می دهیم.
شاد کردن دل مؤمن
امام رضا (علیه السلام) در مورد شاد کردن دل مومن، می فرماید: «فَإِنَّهُ لَيْسَ شَيْءٌ مِنَ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ الْفَرَائِضِ أَفْضَلَ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ؛[1] بعد از انجام واجبات، نزد خدا عملی با ارزش تر از شاد کردن قلب مؤمن نیست»
شاد کردن دل مؤمن، یک محدوده وسیعی را در بر می گیرد، از مزاح و شوخی با دیگری (مؤمن) و شاد کردن دل او، تا راهنمایی و خیرخواهی برای او، و... تا بر طرف کردن مشکلات مالی و کاری آنان، چنانکه امام رضا (علیه السلام) در حدیث دیگری می فرماید: «مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ، فَرَّجَ اللَّهُ عَنْ قَلْبِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛[2]هر کس اندوه مؤمنی را برطرف کند، خداوند روز قیامت اندوه را از دلش برطرف می سازد» وقتی جوانی بیکار است، وقتی کسی نیاز به ازدواج دارد؛ ولی پول و سرمایه کافی ندارد، وقتی کسی گرفتار مواد مخدر شده، و می خواهد نجات پیدا کند، وقتی کسی گرفتار گناهی شده و احساس آلودگی می کند و ...کمک کردن به اینها و برطرف ساختن مشکلات آنان، شاد کردن دل آنان و سنگی را از پیش پای آنان برداشتن است.
یک نکته ی کلیدی
در حدیث دوم فرمود: هر کس دل مؤمنی را شاد کند، و بعد از آن اشاره به جزای آن در روز قیامت کرد. قید «مؤمن بودن» گویای خیلی از مسائل است. هنگامی که گفته می شود: شاد کردن دل مؤمنان، اشاره به شاد کردن دل آنان از طریق شرعی و برطرف ساختن مشکلات معنوی آنان (علاوه بر مشکلات مادی) دارد.
مؤمن کسیست که مولایش امیرالمومنین علی (علیه السلام) است. حضرت مولا می فرماید: «أَنَا يَعْسُوبُ الدِّينِ، وَ أَنَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ؛[3]من قوام دهنده ی دین و پیشوایای مؤمنان هستم»
بنابراین پیروان مولا علی (علیه السلام) وظیفه سنگینی برای شاد کردن دل همدیگر دارند. دین اسلام برای اینکه مؤمنان جامعه، باعث خوشحال شدن یکدیگر شوند، علاوه بر اینکه بر گره گشایی از مشکلات هم تأکید دارد؛ داشتن چهره ی بشّاش، برای مؤمنان را هم مورد توجه قرار داده است. پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت ختمی مرتبت (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «إنَّ بِشرَ المُؤمِن فی وَجهِهِ وَ قوتَهُ فی دینِهِ وَ حُزنَهُ فی قَلبِه؛[4]شادی مؤمن در چهره اوست و قوت او در دینش و اندوه او در دلش»
البته مؤمن هم بشّاش است و هم بدور از بذله گوییهای بیهوده، «وَ الَّذينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ؛[مؤمنون/3]و آنان كه از [هر گفتار و كردار] بيهوده و بىفايده روى گردانند» [5]
وقتی مؤمنان جامعه اسلامی با چهره ی بشّاش، بدور از بذله گوییهای نامتعارف، با هم برخورد کنند؛ بی تردید بر قلبهای همدیگر اثر مثبت گذاشته، و این روحیه مثبت بر زندگی تک تک افراد و به تبع آن جامعه تأثیر مطلوب خواهد گذاشت.
نکته ی دیگری که باید گفته شود این که: هر چه نیت انسان در برطرف ساختن اندوه مؤمنان، خدایی تر باشد، اجر بیشتری شامل انسان خواهد شد. انسان مسلمان و باتقوا در فکر این است که شاد کردن دل دیگران را به عنوان ذخیره ی خوبی برای آخرت خود حفظ کند. «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها؛[قصص/84]هر كس كار نيكى [به پيشگاه خدا] بياورد، پاداشى بهتر از آن براى اوست»
سخن آخر
شاد کردن دل مؤمنان و برطرف ساختن اندوه و غصه از آنان ـــ که با برطرف ساختن مشکلات آنان رابطه تنگاتنگی دارد ــ در احادیث رسیده از اهل بیت (علیهم السلام) مورد تأکید قرار گرفته است و دیدار مؤمنان جامعه اسلامی با چهره ی بشّاش با هم، و بدور از گفتارهای لغو و بیهوده، تأثیر مثبتی در روحیه آنها می گذارد.
پی نوشتها
[1]. الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام، ص 339
[2]. كافي (ط - دار الحديث)، ج3، ص 510
[3]. المسترشد في إمامة علي بن أبي طالب عليه السلام، طبری، ص 269
[4]. شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و درر الکلم ج2، ص 505
[5]. ترجمه انصاریان، ص
انتهای پیام
