به گزارش «شیعه نیوز»، سال تحصیلی جدید در ایران چند روزی می‌شود که آغاز شده است. دانش‌آموزان افغانستانی بسیاری اما پشت درهای بسته مدرسه ماندند و ثبت‌نام نشدند. آن‌هایی که پس از چند ماه پیگیری برگه حمایت تحصیلی گرفتند و وقتی به آموزش و پرورش و مدارس مراجعه کردند، چنین جوابی گرفتند:«جا نداریم. مدارس پر شده.» در این میان آن دسته از دانش‌آموزانی که موفق به ثبت‌نام در مدارس دولتی شدند، تاکنون نتوانسته‌اند کتاب درسی بگیرند. کودکان افغانستانی بسیاری نیز این روزها از افغانستان به ایران مهاجرت کرده‌اند. آن‌ها نیز به دلیل نداشتن مدارک اقامتی معتبر مجبور به ثبت‌نام در مدارس خودگردان افغانستانی شده‌اند. مدارسی که البته تعداد آن‌ها محدود است و توان پذیرش همه این دانش‌آموزان را ندارد.
مسئله تحصیل دانش‌آموزان افغانستانی در ایران همواره یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در این کشور بوده است. سال ۱۳۹۴ آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران دستور داد که هیچ کودک افغانستانی حتی آن‌هایی که مدارک اقامتی معتبر ندارند، نباید از تحصیل باز بمانند و باید همانند کودکان ایرانی از حق تحصیل برخوردار باشند. براساس آمارهای وزارت آموزش و پرورش حدود ۴۵۰ الی ۵۰۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی دارای مدارک اقامتی معتبر در مدارس دولتی ایران مشغول به تحصیل هستند. اما با این حال هزاران دانش‌آموز افغانستانیِ دیگر که فاقد مدارک اقامتی معتبر هستند، هرساله با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. از عدم صدور برگه حمایت تحصیلی تا عدم ثبت‌نام در مدارس و مشکلات دسترسی به کتاب‌های درسی.
فقط می‌خواهیم درس بخوانیم!
«فقط می‌خواهیم درس بخوانیم و باسواد شویم. آیا این خواسته زیادی است؟ چرا با وجود اینکه برگه حمایت تحصیلی برای‌مان صادر شده اجازه تحصیل در مدارس دولتی را نداریم؟» این‌ها را رویا با بغض می‌گوید. دختر ۱۴ ساله‌ای که پس از حمله انتحاری به مکتب سیدالشهدا در غرب کابل، به همراه خانواده‌اش به ایران مهاجرت کرد. او که برای ثبت‌نام به یکی از مدارس خودگردان ویژه مهاجران آمده بود، به خبرنگار شفقنا گفت: «مکتب ما کنار مکتب سیدالشهدا بود. زمانی که حمله انتحاری به مکتب سیدالشهدا رخ داد ما آن‌جا بودیم. تکه‌های دست محصلانی که به شهادت رسیدند در حیاط مکتب ما افتاده بود. صحنه‌های خیلی دردناکی بود. مکتب ما را نیز تهدید کرده بودند که آن‌جا را نیز انتحاری می‌کنند. خانواده‌ام از ترس به ایران مهاجرت کردند. چند ماه پیش با هزار مشکل و با پرداخت ۲۰۰ هزار تومان برگه حمایت تحصیلی گرفتم. گفتند اگر این برگه را داشته باشی می‌توانی در مدارس دولتی شامل شوی ولی به هر مدرسه‌ای که مراجعه کردیم گفتند جا نداریم نمی‌توانیم شما را ثبت‌نام کنیم. من در کابل همیشه اول نمره بودم و عاشق درس خواندنم. فقط می‌خواهم اجازه دهند تا ما باسواد شویم و به آرزوهایمان برسیم. آیا این خواسته زیادی است؟ نمی‌دانم چرا در ایران این‌همه تبعیض برای مهاجران وجود دارد. تحصیل حق همه کودکان است. کاش کشور ما آرامی بود و می‌توانستیم در کشور خود بمانیم و درس بخوانیم. تاسف‌آور است که کشور ما روز به روز به جای آنکه پیشرفت کند، پس‌رفت می‌کند.»
مادر رویا می‌گوید: «بعد از انتحاری مکتب سیدالشهدا پاسپورت و ویزا گرفتیم و به ایران آمدیم. هر بار که دخترم به مکتب می‌رفت هزاران بار می‌مردم و زنده می‌شدم. از ترس اینکه آیا فرزندانم زنده به خانه برمی‌گردند یا نه؟ از وقتی که به ایران آمدیم دخترم مدام گریان می‌کند و می‌گوید کاش بگذارند ما درس بخوانیم. برای گرفتن یک برگه حمایت تحصیلی چند روز معطل شدیم و در نهایت یک برگه برای دخترم و یک برگه برای پسرم گرفتم. از برگه دخترم ۲۰۰ هزار تومان و از برگه پسرم ۱۰۰ هزار تومان گرفتند. اما این هزینه هیچ فایده‌ای نداشت. چرا که هیچ مدرسه‌ای آن‌ها را ثبت‌نام نکردند. ما ایران را کشور مسلمان دانسته و آمدیم. مسلمان باید به مسلمان کمک کند نه که آن‌ها را اذیت کند.»
قصه پر غصه تحصیل دانش‌آموزان افغان در ایران!
یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش‌روی دانش‌آموزان افغانستانی در ایران، مرحله پیش از ورود به مدرسه و ثبت‌نام آن‌ها در مدارس دولتی ایران است. موضوعی که علی‌رغم تاکید رهبر ایران در ارتباط با تسهیلگری در آن و عدم‌بازماندن این دانش‌آموزان از تحصیل، همچنان چالش‌هایی را برای این دانش‌آموزان و خانوادههایشان ایجاد کرده و می‌کند. امسال با تلاش فعالان حوزه مهاجرت و حقوق کودکان و رسانه‌ها، مجوز تحصیل دانش‌آموزان افغانستانی از وزارت کشور صادر شد و دانش‌آموزان مهاجر زیادی توانستند برگه حمایت تحصیلی را دریافت کنند. اما مشکل دانش‌آموزان از آن‌جایی آغاز شد که به مدارس مراجعه کردند و با پاسخ منفی برای ثبت‌نام مواجه شدند. این در حالی است که براساس مصوبه دولت کسانی که این برگه را دریافت می‌کنند هیچ تفاوتی با دانش‌آموزان ایرانی ندارند. از طرف دیگر آن تعداد از دانش‌اموزان مهاجری که با دریافت برگه حمایت تحصیلی موفق به ثبت‌نام در مدارس شدند، کتاب درسی به آن‌ها تعلق نگرفته است. در این میان همزمان با تحولات اخیر در افغانستان خانواده‌های زیادی به ایران مهاجرت کردند. خانواده‌هایی که اصلی‌ترین دغدغه‌شان در ایران تحصیل فرزندان‌شان است. بسیاری از این خانواده‌ها برای ثبت‌نام فرزندان‌شان به مدارس خودگردان ویژه مهاجران افغانستانی مراجعه می‌کنند. به طوری که امسال این مدارس با تعداد دوبرابری دانش‌آموزان نسبت به سال گذشته روبه‌رو هستند.
تعداد دانش‌آموزان بالاتر از ظرفیت مدرسه است
«نادر موسوی» مدیر مدرسه خودگردان فرهنگ، به خبرگزاری شفقنا می‌گوید: «سال گذشته حدود ۲۲۰ دانش‌آموز در مدرسه ما ثبت‌نام کرده بودند. امسال با بخشنامه خوبی که برای دانش‌آموزان افغانستانی صادر شد، گمان می‌کردیم دیگر دانش‌آموزان به مدارس دولتی می‌روند و امیدوار بودی تعداد دانش‌آموزان در مدارس خودگردان کمتر شود. اما با سقوط پی‌درپی شهرها در افغانستان و در نهایت قدرت‌گیری طالبان، موج جدید مهاجرت به ایران نیز آغاز شد. تاکنون ۴۷۰ دانش‌آموز در مدرسه فرهنگ ثبت‌نام کرده‌اند. اما پیش‌بینی می‌کنم این رقم به حدود ۵۵۰ تا ۶۰۰ دانش‌آموز نیز برسد. رقمی که بسیار بالاست و بیش از ظرفیت مدرسه ماست. از طرفی این دانش‌آموزان جای دیگری ندارند. اگر آن‌ها را ثبت‌نام نکنیم کجا بروند.»
موسوی اضافه کرد: «بیشتر این دانش‌آموزان متعلق به خانواده‌هایی هستند که در هفته‌های اخیر از افغانستان به ایران مهاجرت کرده‌اند. شرایط آن‌ها به گونه‌ای است که بسیاری از آن‌ها در افغانستان صنف هفتم، هشتم، پنجم و … را خوانده‌اند ولی سیستم آموزشی ایران با افغانستان تطبیقی ندارد و سطح دانش این دانش‌آموزان نسبت به دانش‌آموزان ایران پایین‌تر است. به‌طور مثال دانش‌آموز صنف هفت وقتی تعیین سطح می‌شود باید صنف سوم را بخواند. مدارس دولتی نیز نمی‌توانند با توجه به سن اینگونه دانش‌آموزان، آن‌ها را بپذیرند. از سوی دیگر برخی از این دانش‌آموزان و یا خانوادههایشان نمی‌پذیرند که چند کلاس پایین‌تر بنشینند. برخی از این مهاجران نیز افرادی هستند که مدتی قبل با ویزا به ایران آمدند ولی با تمام شدن مهلت ویزا همچنان در ایران ماندگار هستند. این افراد برای ثبت‌نام فرزندان‌شان در مدارس دولتی با مشکل مواجه‌اند. برخی دیگر نیز غیرقانونی آمده‌اند و آن‌ها نیز نمی‌توانند در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند و به همین دلیل به مدارس ما مراجعه می‌کنند. در این میان کم نیستند دانش‌آموزانی که برگه حمایت تحصیلی دارند و در مدارس دولتی پذیرفته نشده‌اند. برخی از مدارس در تهران، دانش‌آموزان را به مدرسه ما می‌فرستند چرا که ما فراخوانی مبنی بر ثبت‌نام رایگان دانش‌آموزان داشتیم. اما واقعیت این است که این مدرسه توان پذیرش این حجم از دانش‌آموزان را ندارد. با این حال ما همه تلاش خود را می‌کنیم تا دانش‌آموزان افغانستانی از تحصیل باز نمانند.»
«افسانه اسماعیلی» مسوول ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدرسه فرهنگ نیز می‌گوید: «مشکلات عجیبی امسال دامن‌گیر دانش‌آموزان شده بود. برخی از دفاتر کفالت کارنامه‌های دانش‌آموزان ما را قبول نداشتند. از طرفی برای برخی از آن‌ها مقطع تحصیلی‌شان به درستی قید نشده بود. موضوعی که خانواده‌ها را به شدت آزار داد. چرا که برخی از این خانواده‌ها سواد نداشتند و برگه‌ای که دریافت می‌کردند نمی‌توانستند بخوانند و بدانند در آن چه چیزی نوشته شده است. از طرفی بعد از دریافت برگه وقتی به مدارس مراجعه می‌کردند مدارس نمی‌توانستند به درستی آن‌ها را راهنمایی کنند و آن‌ها را مستقیم به مدارس خودگردان می‌فرستادند. از طرفی مدارس خودگردان در همه مناطق وجود ندارد. برای مثال خانواده‌ای با ما تماس گرفته بود که از فیروزاباد شهرری می‌خواست فرزندانش را به اینجا بیاورد. در این میان برخی افراد سودجو نیز مراکزی را به نام مدرسه باز کرده و از خانواده‌ها مبالغی برای ثبت‌نام فرزندان‌شان دریافت کرده‌اند اما وقتی خانواده می‌خواهد به مدرسه مراجعه کند متوجه می‌شود که اصلا مدرسه‌ای وجود ندارد. در این‌باره گزارش‌های زیادی از شهر کرج به دست ما رسیده است.»
شاید نتوانیم چند ماهی حقوق معلمان را بدهیم
نادر موسوی می‌گوید: «یکی از جاهایی که می‌شود انسان‌دوستانه به آن کمک کرد همین مدارس است. چرا که ضربه بزرگی بر جسم و روح این کودکان وارد شده است و تنها جایی که آن‌ها می‌توانند کمی آرامش کسب کنند، مدرسه است. این کودکان از نظر روحی در وضعیت بسیار بدی قرار دارند. برخی از آن‌ها مرگ یکی از والدین را توسط طالبان به چشم خود دیده‌اند. همکاران من مخالف ثبت‌نام رایگان دانش‌آموزان بودند اما به آن‌ها گفتم آماده باشید چرا که ممکن است چند ماهی نتوانیم به شما حقوق بدهیم. اما باید این دانش‌آموزان را ثبت‌نام کنیم. نباید اجازه دهیم چرخه نکبت و بدبختی در افغانستان ادامه پیدا کند. باسواد شدن کودکان افغانستان به توقف این چرخه کمک می‌کند.»
وضعیت کتاب دانش‌آموزان چگونه است؟
موسوی درخصوص وضعیت کتاب‌های دانش‌آموزان گفت: «چند سالی است که کتاب‌های درسی فقط از طریق ثبت‌نام اینترنتی در سامانه فروش و توزیع مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش توزیع می‌شود که نیاز به کد ملی و کد دانش‌آموزی دارد. ۲ موردی که دانش‌آموزان ما از آن محروم هستند. با این حال مسوولان آموزش و پرورش وعده داده‌اند که کتاب‌های دانش‌آموزان را تامین کنند.»
تحصیل دانش‌آموزان افغانستانی در ایران هرساله با چالش‌های متفاوتی روبه‌رو است. مشخص نیست که آیا آموزش و پرورش به وعده خود درخصوص تامین کتاب‌ها عمل خواهد کرد یا باز هم مانند سال گذشته فعالان مدنی و اجتماعی با فراخوان‌هایی برای تامین کتاب به کمک دانش‌آموزان خواهند آمد.
انتهای پیام
