آيت‌الله يحيي نوري را که هفته گذشته درگذشت، مي‌توان در زمره نويسندگان برجسته آثار ديني، سياسي در آستانه انقلاب اسلامي دانست که در شکل‌دهي به انديشه سياسي ـ مذهبي، نقش داشته‌اند.
هرچند بسياري اين روحاني نويسنده را نمي‌شناسند، اما مرور آثار آيت‌الله نوري، نشانگر اهميت اوست.
يحيي نصيري نوري (منسوب به نور مازندران) متولد سال 1311 هجري شمسي است که بيش از هر چيز به دليل نگارش کتاب «اسلام و عقايد و آراي بشري يا جاهليت و اسلام» ـ چاپ 1342 ـ که پيش از انقلاب مکرر چاپ شد، شناخته شده است. وي علاوه بر تحصيلات حوزوي، در سال 1339 با نوشتن رساله فوق موفق به گرفتن مدرک دکتري از دانشگاه تهران شد و بخشي از اين کتاب را به عنوان تز دکتراي خود ارايه داد.
ديگر نوشته‌هاي ايشان، بر حسب آنچه در داخل يکي از کتاب‌هاي وي (چاپ‌شده در سال 1360) آمده، عبارتند از: حکومت اسلامي و تحليلي از نهضت حاضر (با ترجمه انگليسي آن چاپ شده)، حقوق زن در اسلام و جهان (چاپ 1343)، تحقيقي کوتاه درباره شيعه (چاپ 1346)، شيعه، امامت، مهدويت، پژوهشي در مکتب شيخيه، اسلام دين برتر، مارکسيسم و کمونيسم از ديدگاه علم و اسلام، آيين يهوديت و مسيحيت، فلسفه ثورة الحسين، سيستم حکومتي اسلام (چاپ سوم با اضافات و با ترجمه انگليسي آن در دست انتشار است)، امتيازات و ويژگي‌هاي اسلام، ضرورت مذهب و بيان عوامل الحاد و لامذهبي و ده‌ها کتاب ديگر در زمينه اسلام‌شناسي و 32 جلد تفسير از 32 سوره قرآن به ترتيب نزول و کتاب‌هاي ديگر.
بر فهرست بالا بايد کتاب «خاتميت پيامبر اسلام و ابطال تحليلي بابيگري، بهايي‌گري، قاديانيگري» را نيز که به دو زبان فارسي و انگليسي چاپ شده است، افزود.
وي در پاورقي صفحه 84 کتاب «تحقيقي کوتاه درباره شيعه» از کتاب ديگر خود با عنوان «نقش علماي اسلام در تطوع علوم جهاني» ياد کرده و نوشته است که اين کتاب در خرداد ماه امسال (1346) به چاپ خواهد رسيد. در پايان همان کتاب، از برخي از آثار خود ياد کرده که از آن جمله کتاب «خداشناسي و افکار روز» است و در همان سال چاپ سوم آن در دست انتشار بوده است.
نيز در پشت جلد همان کتاب از اثر ديگر خود با عنوان متوني از معارف اسلام ياد شده است. همچنين کتاب «ستارگان فروزان» (تذکره علماي اسلام) در شرح احوال ادبا و منطقيين که مجلد نخست آن در سال 1334 شمسي به چاپ رسيده و چنين مي‌نمايد که از نخستين آثار مؤلف بوده و در پايان مقدمه آن، مؤلف از خود با نام يحيي «نصيري» نوري ياد کرده است.
در پشت جلد همان کتاب از آثار در دست انتشار مؤلف چنين ياد شده است: جلد دوم «ستارگان فروزان»، «سخنوران نامي يا شعراي ايران و عرب»، «فرد در اجتماع»، «ترجمه الظرايف و اللطايف»، «رساله رد صحيحه ابن بزيع» (فقه به عربي)، «ديوان اشعار اثر طبع مؤلف»، «مذهب‌تراشي يا سياست دول مستعمره».
شهرت علامه نوري به لحاظ تبليغي بيش از هر چيز سبب شد تا شمار زيادي از کساني که در اين سال‌ها علاقه‌مند بودند تا پذيراي اسلام شوند، نخست نزد ايشان رفته و با راهنمايي ايشان به دين مبين اسلام مشرف شوند. در پشت جلد کتاب ريشه‌هاي انقلاب اسلام، اشاره شده است که در اين سال‌ها، بيش از سيزده هزار نفر با وي ايشان به اسلام گرويدند؛ اين امر از يادداشت‌هايي که اين قبيل افراد همان زمان در مطبوعات وقت به چاپ مي‌رساندند، مشخص شده است.
در پايان کتاب «ريشه‌هاي انقلاب اسلامي» (چاپ 1381) از تأليفات ديگر آقاي نوري ياد شده که منهاي آنچه گذشت، از آثار ديگر ياد مي‌کنيم: رساله توضيح‌المسائل، رساله مناسک حج و عمره، وصول به کرامت انساني، نامه 72 تن ـ بلکه 228 تن از شهداي کربلا ـ و عاشوراي حسيني، فلسفه دعا و ضوابط و شرايط آن، معرفه‌الله، معرفت نفس، معرفت عبوديت، ضرورت دين و علل بي‌ديني، شناخت تحليلي اسلام و برخي از مسلک‌ها و اديان، شناخت عقايد و احکام و نظام و تعاليم اسلام، کلياتي از حکومت اسلامي (چاپ چهارم با ترجمه آن به انگليسي) چهار رساله، پيام به جهان اسلام به سه زبان درباره وجوب مقابله با اسرائيل، رساله نماز و ترجمه نماز و اصول دين، راه تهذيب و کمال انساني، فتواي تحريم دخانيات و مواد مخدر، فلسفه انقلاب حسين، خاطرات آيت‌الله نوري (توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامي در حال نشر)، هزار پاسخ.
از آخرين آثار مؤلف که شرحي هم درباره زندگي خود در آن به دست داده، کتاب «ريشه‌هاي انقلاب اسلامي ايران و شرحي از 17 شهريور» (538 صفحه) است که انتشارات «نويد نور» آن را در مرداد ماه 1381 چاپ کرده است. وعده نشر اين اثر در کتاب «خاتميت پيغمبر اسلام»، يعني در سال 1360 داده شده بود که پيداست با تأخير فراوان به چاپ رسيده است.
يحيي نوري در کتاب «ريشه‌ها» نخست از مباحث تئوريک انقلاب و تاريخچه قيام‌هاي اسلامي و شيعي ياد کرده و از اواسط کتاب به بعد، شرحي از فعاليت‌هاي خود بر ضد بهاييان و نقش خود در رويداد هفدهم شهريور به دست داده است. آن حادثه در نزديکي دفتر و حسينيه وي در ميدان ژاله (شهداي کنوني) روي داد و به دنبال آن، وي چند ماهي را در زندان کميته بود که شرح آن در اين کتاب آمده است.
يکي از آثار وي کتاب «سيستم حکومت اسلامي» است که در اوج رخدادهاي سال 42 نخست به عنوان بخشي از کتاب «اسلام و عقايد و آراي بشري» و سپس به صورت مستقل به چاپ رسيد و به گفته خود ايشان، سال‌هاي پيش از انقلاب، جزو کتاب‌هاي ممنوعه بود. وي در اين کتاب، شرحي از چگونگي حکومت اسلامي، ويژگي‌ها و مميزات آن، شرايط رهبري و نيز وظايف حکومت اسلامي به دست داده است. جلسات درس تفسير وي در شب‌هاي جمعه و شب‌هاي شنبه، يکي از نشست‌هاي فرهنگي ـ مذهبي شهر تهران پيش از انقلاب بود که گويا تا چندي پيش ادامه داشت.
