«شیعه نیوز»: از روایات فریقین استفاده می شود كه زیارت قبور مومنین دارای سه فایده است كه به اختصار به آن اشاره می كنیم.
1- زیارت قبور مردگان باعث عبرت و پند زیارت كننده می شود و از خواب غفلت كه بسیاری از انسان ها گرفتار آن هستند بیدار می شود و آگاه می گردد كه زندگی دنیا برای همیشه باقی نیست و دست او روزی از این دنیا كوتاه می شود و آنچه باقی و ماندگار است عمل صالح می باشد و از این جهت تلاش می كند كه دست از حرص و آز و طمع بردارد و با اعمال نیكو و رفتار شایسته خود را آماده ملاقات پروردگار نماید.
پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) در این باره می فرمایند:
زوروا القبور فانها تذكركم الاخرة.{1}
«قبرها را زیارت كنید، زیرا موجب یادآوری آخرت و قیامت می گردد»
همچنین در روایت دیگری{2} آن حضرت می فرماید زیارت قبور مایه یادآوری مرگ می گردد.
2- زیارت قبر مؤمن و قرائت قرآن و فاتحه و دعاء در نزد قبر او، موجب خشنودی و مغفرت آن مؤمن می شود زیرا او از ثواب این اعمال بهره مند و منتفع می گردد و از این جهت وقتی كسی به زیارت آنها می رود خوشحال می شود.
در روایتی از امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) می فرماید:
زوروا موتاكم فانهم یفرحون بزیارتكم{3}
«مردگانتان را زیارت كنید و همانا آنها با زیارت شما خوشحال می شوند.
3- زیارت قبور علاوه بر ثوابی كه برای مرده دارد پاداش فراوانی نیز برای زیارت كننده دارد كه ما به برخورداری از مغفرت و رحمت الهی می گردد.
امام رضا (علیه السلام) در این رابطه می فرمایند:
من اتی قبر اخیه ثم وضع یده علی القبر و قرأ انا انزلناه فی لیلة القدر سبع مرّات امن یوم الفزغ الاكبر{4}
«آن كس كه به نزد قبر مؤمن برادر آید و دستش را بر قبر گذارد و هفت مرتبه انا انزلنا فی لیلة القدر بخواند خداوند او را در روز قیامت «فزع اكبر» ایمن سازد» و نیز آن حضرت فرمود هر كس چنین كند خداوند او و صاحب قبر را بیامرزد.{5}
بنابراین بر مسلمانان است كه در هر فرصتی به زیارت قبور مومنین به ویژه بستگان و ذی الحقوق بشتابند تا بدین وسیله مشمول رحمت و مغفرت الهی گردند و موجبات خشنودی آنان كه در زیر خروارها خاك آرمیده اند را فراهم نمایند و هم خود از این وادی آرام و خاموش درس های لازم را فراگیرند.
اما در رابطه با بخش دوم سؤال می گوییم كه روایات این فواید سه گانه را اختصاص به مردان نداده اند بنابراین از عموميّت و شمول این روایات استفاده می شود كه زنان علاوه بر این از روایات شیعه و سنی استفاده می شود كه فاطمه دختر رسول گرامی اسلام هر هفته برای زیارت قبر عموی بزرگوار خود حمزه به احد می رفت و در كنار قبر او نماز به جا می آورد و برای آن شهید بزرگوار رحمت و مغفرت الهی را مسئلت می نمود.{6}
همچنین براساس روایات اهل سنت رسول خدا (ص) به همسرش نحوه زیارت قبور را آموزش داد و فرمود به هنگام زیارت قبر بگوید: السلام علی اهل الديّار من المومنین و المسلمین یرحم الله المستقدمین منا و المستاخرین و انا ان شاءالله بكم لاحقون{7} و عایشه نیز به زیارت قبور می رفت{8} و از سوی دیگر از علماء اهل سنت در روایت «لعن رسول الله زورات القبور{9}» نهی كراهتی می دانند، مؤلف كتاب مفتاح الحاجة كه شرح صحیح این ماجد است می گوید:
«علماء درباره نهی پیامبر بر دو قولند كه آیا نهی تحریمی است یا كراهتی ولی اكثر آنان معتقدند كه زن در صورتی كه از فتنه مطمئن باشد می تواند به زیارت قبر برود{10}.
البته نكته ای كه در اینجا قابل توجه است این است كه زنان باید به هنگام زیارت اهل قبور از سرو صدا و گریه های بلند و نیز از مخلوط شدن با مردان نامحرم پرهیز نمایند از این رو برخی از فقهاء زیارت قبور را برای خانم های جوان در صورتی تجویز كرده اند كه اختلاط وقاری همراه نباشد مؤلف كتاب الفقه علی المذاهب الاربعه {11} می نویسد:
همچنان كه زیارت قبور برای مردان جایز است برای زنان پیری كه خوف فتنه نسبت به آنان نیست، نیز جایز است البته در صورتی كه همراه ناله و فریاد نباشد كه در این صورت حرام است اما نسبت به زنان جوانی كه بر خروج آنها فتنه و فساد مترقب می شود حرام است.
علامه محمد امین معروف به ابن عابدین از فقهاء بزرگ اصناف می گوید:
قول صحیح تر این است كه زیارت قبور توسط زنان جایز است در شرح به یقین رسیده است كه كراهت دارد به همان دلیل كه مسئله تشییع جنازه گفته شد و دیگری گفته اگر زیارت قبور توسط زنان برای تازه شدن حزن و گریه و ناله باشد همچنان كه عادت زنان است جایز نیست و حدیث «لعن الله...»، نیز بر همین صورت حمل شده است ولی اگر این زیارت برای عبرت گرفتن و طلب رحمت برای مرده باشد بدون اینكه گریه كند و ترك به قبور صالحان جوید، اشكالی ندارد و در صورتی كه پیر باشند و اگر جوان باشند كراهت دارد همچنان كه حاضر شدن آنها در مساجد برای نمازجماعت كراهت دارد.
آیت الله سید محمد كاظم یزدی در كتاب مشهور خویش عمدة الوثقی پیرامون زیارت قبور چنین می گوید:{12}
زیارت قبور مؤمنین و سلام بر آنها به این كه بگوید «السلام علیكم یا اهل الدیار...» و قرائت قرآن و طلب رحمت و مغفرت برای آنان به ویژه در در روز دوشنبه و پنجشنبه و به خصوص در عصر این دو روز و صبح شنبه برای مردان و زنان به شرطی كه بدون جزع و همراه صبر باشد مستحب است.
در پایان اشاره به این مطلب نیز لازم است که در پاسخ این پرسش علاوه بر آنچه بیان گردید، از كتاب و سنّت میتوان بهره جست و فعل صحابه نیز بر آن بوده:
الف - قرآن كریم: «ولو انهم اذا ظلموا انفسهم جأوك...».{13}
«اگر به خود ستم كردند، سراغ تو می آیند و استغفار می كنند و تو ای محمد، برای آنان طلب مغفرت كنی...»
این آیه به زیارت پیامبر(صلی الله علیه و آله) در حیات و ممات تشویق می كند؛ چنان كه سبكی می گوید: علما از این آیه عمومیت؛ یعنی زمان حیات و وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) را استفاده كرده اند، چون طبق روایات از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده: «حیاتی خیر لكم تحدثون و نحدث لكم و وفاتی خیر لكم تعرض عليّ أعمالكم...»{14}
ب - سنت پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله):
روایات و احادیث بسیاری از رسول الله (صلی الله علیه و آله) در تشویق به زیارت قبر شریف خود، پس از رحلتش، نقل شده است : «من زار قبری وجبت له شفاعتی».{15}
ج - فعل صحابه :
عبدالرزاق و بیهقی و ابن عبدالبر روایت كرده اند كه حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، هر جمعه به زیارت قبر عموی خود حضرت حمزه می رفت و در آن جا نماز می خواند و گریه می كرد، حاكم نیشابوری می گوید : سند و راویان این حدیث تماماً ثقه هستند.{16}
**************************
پی نوشت:
[1].سوره نسأ، آیه 64/
[2].طرح التثریب، ص 297/
[3].السنن الكبری، ج 5، ص 245/
[4].مصنف عبدالرزاق 3: 572 - مستدرك حاكم،ج 1، 377 - السنن الكبری 4، 131 - تمهید شرح مولا، 3، 234 - و از خلیفه ثانی و عبدالله بن عمر نیز نقل شده كه به هنگام بازگشت از سفر، ابتدأ قبر پیامبر(ص) را زیارت می كردند، شفأ السقام، ص 44 و وفأ الوفأ 4، 1340/
[1]. صحیح ابن ماجه، ج1، باب ما جاء فی زیارة القبور، ص113.
[2]. صحیح مهم، ج3، باب «استئندان لنبی و به عزوجل فی زیارة قبرامه»، ص65.
[3]. وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب 54، حدیث5.
[4]. وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب 57، حدیث1.
[5]. وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهاره، باب 57، حدیث5.
[6]. مستدرك حاكم، ج1، ص277، وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب5، ج2.
[7]. صحیح مسلم، ج3، باب ما یقال عند و حول القبور، ص64.
[8]. صحیح ترندی، ج4، كتاب الجنائز، باب ما جاء فی زیارة القبور، ص275.
[9]. صحیح ابن ماجد كتاب الجنائز باب ما جاء فی النهی عن زیارة النساء القبور، ج1، ص478.
[10]. حواشی ابن ماجه، ج1، ص114. طبع هند.
[11]. الفقه علی المذاهب الاربعه، ج1، ص540.
[12]. عروةالوثقی، ج1، فصل فی المستحبات قبل الدفن و حینه و بعده، مسئله 35.
[13].سوره نسأ، آیه 64/
[14].طرح التثریب، ص 297/
[15].السنن الكبری، ج 5، ص 245/
[16].مصنف عبدالرزاق 3: 572 - مستدرك حاكم،ج 1، 377 - السنن الكبری 4، 131 - تمهید شرح مولا، 3، 234 - و از خلیفه ثانی و عبدالله بن عمر نیز نقل شده كه به هنگام بازگشت از سفر، ابتدأ قبر پیامبر(ص) را زیارت می كردند، شفأ السقام، ص 44 و وفأ الوفأ 4، 1340.
انتهای پیام
