«شیعه نیوز»: مرحوم شیخ عباس قمی در بیان فضیلت و اعمال ماه رجب در کتاب شریف مفاتیح الجنان می نویسد؛ ماه رجب و ماه شعبان و ماه رمضان در شرافت، كامل و تمام بوده و روايات بسيارى در فضيلت آنها وارد شده است. از جمله از رسول خدا صلى اللّه عليه و آله روايت شده كه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهى در احترام و فضيلت به آن نمىرسد و در اين ماه جنگ با كافران حرام است!! و رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امّت من است، كسىكه يك روز از ماه رجب را روزه بدارد، مستحقّ خشنودى بزرگ خدا مىشود و خشم حق از او دور مىگردد و درى از درهاى دوزخ به رويش بسته می شود.
از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام روايت شده : هركه يك روز از ماه رجب را روزه بدارد بهشت بر او واجب مىشود. و نيز فرمود: رجب نام نهرى در بهشت كه از شير سپيدتر و از عسل شيرينتر است، هركه يك روز از رجب را روزه بدارد به يقين از آن نهر بياشامد. و از امام صادق عليه السّلام نقل شده است كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: ماه رجب ماه استغفار امّت من است پس در اين ماه بسيار طلب آمرزش كنيد كه خدا آمرزگار و مهربان است و رجب را«اصبّ» [يعنى فروريزنده تر] گويند، زيرا رحمت خدا در اين ماه بر امّت من بسيار ريخته مىشود، پس بسيار بگوييد، استغفر اللّه و اساله التّوبة
ابن بابويه به سند معتبر از سالم روايت نموده كه گفت: در اواخر ماه رجب كه چند روزى از آن مانده بود به خدمت امام صادق عليه السّلام رفتم. چون نظر مبارك آن حضرت بر من افتاد، فرمود: آيا در اين ماه روزه گرفتهاى؟ گفتم: نه به خدا اى پسر رسول خدا. فرمود: آنقدر ثواب از تو فوت شده كه اندازه آن را جز خدا كسى نمىداند، به يقين اين ماهى است كه خدا آن را بر ماههاى ديگر فضيلت داده و احترام آن را عظيم نموده و گرامى داشتن روزهداران اين ماه را بر خود واجب كرده!! گفتم: يابن رسول اللّه، اگر در باقيمانده اين ماه روزه بدارم آيا به بخشى از ثواب روزهداران آن نايل مىشودم؟ فرمود:اى سالم هركه يك روز از آخر اين ماه را روزه بدارد، خدا او را از سختى سكرات مرگ و از هراس پس از مرگ و از عذاب قبر ايمن مىكند، و هركه دو روز آخر اين ماه را روزه بدارد، به آسانى از صراط مىگذرد، و هركه سه روز آخر اين ماه را روزه بدارد از وحشت بزرگ روز قيامت و از سختيها و هولهاى آن روز ايمن مىشود و برات آزادى از آتش دوزخ را به او عطا می كنند.
در هر صورت براى روزه ماه رجب فضيلت بسيار وارد شده و در روايت آمده: اگر كسى قدرت بر روزه ماه رجب را ندارد، هر روز اين تسبيحات را صد بار بخواند، تا ثواب روزه ماه رجب را دريابد:
« سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِيلِ سُبْحَانَ مَنْ لا يَنْبَغِي التَّسْبِيحُ إِلا لَهُ سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَكْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ » منزّه است خداى بزرگ، منزّه است آنكه تسبيح جز براى او سزاوار نيست، منزّه است خداى عزيزتر و گرامىتر، منزّه است آنكه جامه عزّت در پوشيد كه تنها او براى آنجامه شايسته است.
اعمال ماه رجب
اعمال رجب بر دو بخش است: بخش اوّل: اعمال مشترك آن است كه متعلق به همه ماه است و اختصاص به روز معيّنى ندارد و آن چند عمل است: اوّل: در تمام روزهاى ماه رجب اين دعا را بخواند كه روايت شده حضرت زين العابدين عليه السّلام در آغاز رجب در حجر اسماعيل خواند:
يَا مَنْ يَمْلِكُ حَوَائِجَ السَّائِلِينَ وَ يَعْلَمُ ضَمِيرَ الصَّامِتِينَ لِكُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْكَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِيدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِيدُكَ الصَّادِقَةُ وَ أَيَادِيكَ الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُكَ الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِيَ حَوَائِجِي لِلدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
اى كه مالك حاجات خواهندگانى و از باطن لب فروبستگان خبر دارى، از سوى تو براى هر خواهشى، گوشى شنوا و پاسخى آماده است، خدايا به حق وعدههاى صادقانه ات و نعمتهاى فراوانت و رحمت گستردهات، از تو مىخواهم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و حاجات دنيا و آخرتم را برآورى، چه همانا تو بر هر كارى توانايى.
سيّد ابن طاووس از محمّد بن ذكران كه معروف به سجّاد است که آنقدر سجده كرد و در حال سجده گريست كه نابينا شد روايت كرده كه گفت: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم فدايت شوم اين ماه ماه رجب است مرا در اين ماه دعايى تعليم كن كه حق تعالى مرا به آن سود بخشد، حضرت فرمود: بنويس «بسم اللّه الرّحمن الرّحيم» و در هر روز از رجب در صبح و شام پس از نمازهاى روزوشب بگو:
يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ [مِنْ] كُلِّ شَرٍّ يَا مَنْ يُعْطِي الْكَثِيرَ بِالْقَلِيلِ يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ سَأَلَهُ يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ لَمْ يَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّنا مِنْهُ وَ رَحْمَةً أَعْطِنِي بِمَسْأَلَتِي إِيَّاكَ جَمِيعَ خَيْرِ الدُّنْيَا وَ جَمِيعَ خَيْرِ الْآخِرَةِ وَ اصْرِفْ عَنِّي بِمَسْأَلَتِي إِيَّاكَ جَمِيعَ شَرِّ الدُّنْيَا وَ [جَمِيعَ] شَرِّ الْآخِرَةِ فَإِنَّهُ غَيْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَيْتَ وَ زِدْنِي مِنْ فَضْلِكَ يَا كَرِيمُ .
اى آنكه هر خيرى را از او اميد دارم و از خشمش در هر شرّى ايمنى جويم ، اى آنكه در برابر عبادت اندك مزد بسيار عطا مىكند، اى آنكه به هركه از او بخواهد مىبخشد، اى آنكه به هركه از او نخواهد و او را نشناسد نيز مىبخشد، عطايش از روى مهربانى و رحمت است، با درخواستم از تو همه خير دنيا و خير آخرت را به من عنايت كن و با درخواستم از تو همه شر دنيا و شر آخرت را بازگردان، زيرا آنچه را تو عطا كردى كاستى ندارد و از احسانت بر من بيفزاى اى كريم.
راوى گفت: حضرت محاسن (موهاى صورت) شريف خود را در پنجه چپ گرفت و اين دعا را با حالت درماندگى و زارى همراه حركت دادن انگشت اشاره دست راست خواند و پس از اين گفت: « یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ يَا ذَا النَّعْمَاءِ وَ الْجُودِ يَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ حَرِّمْ شَيْبَتِي عَلَى النَّارِ» اى داراى بزرگى و بزرگوارى،اى داراى بخشش و جود،اى داراى عطا و كرم،محاسنم را بر آتش دوزخ حرام كن.
از پيامبر روايت شده: هركه در ما رجب صد مرتبه بگويد:« أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ » آمرزش مىخواهم از خدايى كه معبودى جز او نيست، اوست يگانه، برايش شريكى نمىباشد و به سوى او باز مى گردم و آن را با صدقه به انجام رساند، حق تعالى پايان كارش را ختم به رحمت و آمرزش كند و هركه چهارصد مرتبه بگويد: ثواب شهادت صد شهيد را براى او بنويسد.
و نيز از آن حضرت روايت شده: هركه در ماه رجب هزار مرتبه بگويد: «لا إِلَهَ إِلا اللَّه» خداى عزّتمند پرشكوه صد هزار كار نيك براى او ثبت كند و برايش صد شهر در بهشت بنا كند.
روايت شده هركه در ماه رجب به هنگام صبح، هفتاد مرتبه و در زمان پسين (شامگاه) هم هفتاد مرتبه بگويد: « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ» از خدا آمرزش مىطلبم و به او باز مىگردم
و چون به پايان رساند، دستها را بلند كند و بگويد: « اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ تُبْ عَلَيَّ » خدايا مرا بيامرز و توبهام را بپذير، پس اگر در ماه رجب از دنيا برود، خدا از او خشنود باشد و به بركت ماه رجب، آتش دوزخ با او تماس نگيرد.
در همه اين ماه هزار مرتبه بگويد: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ مِنْ جَمِيعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ » از خداى داراى بزرگى و بزرگوارى،از همه گناهان و گنهكاريها،آمرزش مىجويم.
تا خداى مهربان او را بيامرزد.
همچنین سيّد ابن طاووس در كتاب«اقبال»از حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله براى خواندن سوره «قل هو اللّه احد» در ماه رجب ده هزار مرتبه، يا هزار مرتبه، يا صد مرتبه فضيلت بسيار نقل كرده و نيز روايت كرده: هركه در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره توحيد را بخواند، در قيامت برايش نورى پديد مىآيد كه او را به بهشت راهنمايى كند.
روايت شده: هركه در ماه رجب يك روز روزه بدارد و چهار ركعت نماز بگذارد به اين ترتيب كه در ركعت اوّل صد مرتبه «آية الكرسى» بخواند و در ركعت دوّم دويست مرتبه سوره توحيد، نمىميرد تا مقامش را در بهشت ببيند، يا ديگرى براى او ببيند. و نيز سيّد از پيامبر روايت كرده: هركه در روز جمعه ماه رجب بين نماز ظهر و عصر چهار ركعت نماز بخواند به اين صورت كه در هر ركعت يكبار سوره«حمد»و هفت بار«آية الكرسى»و پنج مرتبه«سوره توحيد» سپس ده بار بگويد: « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ » آمرزش مىخواهم از خدايى كه معبودى جز او نيست و از او درخواست توبه دارم.
حق تعالى براى او از روزى كه اين نماز را خوانده تا روزى كه از دنيا برود براى هر روز هزار كار نيك بنويسد و در عوض هر آيهاى كه خوانده است شهرى در بهشت از ياقوت سرخ، و به جاى هر حرف قصرى در بهشت از گوهر سپيد عطا كند، و براى او زنان زيباروى بهشتى را به همسرى او درآورد و از او خشنود گردد بىآنكه برايش خشمى به دنبال داشته باشد، و در زمره عبادتكنندگان به شمار آيد و سرانجام او را به سعادت و آمرزش پايان دهد .
سه روز اين ماه را كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، زيرا روايت شده:هركه در يكى از ماههاى حرام اين سه روز را روزه بدارد، حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت را می نويسد.
در تمام ماه رجب شصت ركعت نماز بخواند در هر شب دو ركعت به اين ترتيب كه در هر ركعت يك مرتبه سوره«حمد»و سه مرتبه «قل يا ايّها الكافرون» و يك مرتبه سوره توحيد بخواند،و چون سلام دهد دستها را بلند كرده و بگويد: لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ وَ آلِهِ.
معبودى جز خدا نيست،يگانه و بىشريك است،فرمانروايى و سپاس مخصوص اوست زنده مىكند و مىميراند و او زندهاى است كه هرگز نمىميرد،خيز تنها به دست اوست،و او بر هر كارى توانا است،و بازگشت همه به سوى اوست، و جنبش و نيرويى نيست جز به عنايت او،خداى برتر و بزرگ،خدايا!بر محمّد پيامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست.
سپس دستها را به صورت خويش بمالد،از پيامبر روايت شده،هركه اين عمل را بجا آورد،خدا دعايش اجابت كند،و پاداش شصت حج و شصت عمره را به او عطا فرمايد.
همچنین از پيامبر صلى اللّه عليه و آله روايت شده: هركه در يك شب از ماه رجب، در دو ركعت نماز صد مرتبه سوره توحيد بخواند مانند كسى است كه ر راه خدا صد سال روزه گرفته و حق تعالى براى اين عمل صد قصر در بهشت به او مرحمت فرمايد،هر قصرى در جوار پيامبرى از پيامبران عليهم السّلام.
و نيز از آن حضرت روايت شده:هركه در يك شب از شبهاى رجب ده ركعت نماز بجاى آورد به اين ترتيب كه در هر ركعت سوره«حمد»و يك بار «قل يا ايّها الكافرون» و سه بار سوره توحيد را بخواند حق تعالى هر گناهى كه پيش از آن مرتكب شده بيامرزد.
علاّمه مجلسى در كتاب«زاد المعاد»فرموده:از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام روايت شده:حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله فرمود:هركه در هر شب و هر روز ماههاى رجب،شعبان و رمضان،هر يك از«حمد»و«اية الكرسى»و «قل يا ايّها الكافرون» و «قل هو اللّه احد» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ النّاس» را سه مرتبه قرائت كند و سه مرتبه بگويد:
سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ، منزّه است خدا و سپاس خداى را و معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگتر از هرچيز است و جنبش و نيرويى جز به خدا نيست،خداى برتر و بزرگ
و سه مرتبه بگويد:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (خدايا درود فرست بر محمّد و خاندانش)
و سه مرتبه:
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ(بار خدايا مردان و زنان مؤمن را ببخش و بيامرز)
و چهار صد مرتبه :
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ (از خدا آمرزش مىجويم و به سوى او می پويم
خداى تعالى گناهانش را بيامرزد، هرچند به عدد قطرههاى باران و برگ درختان و كف روى آب درياها باشد و نيز علاّمه مجلسى فرموده كه در هر شب از شبهاى اين ماه هزار مرتبه گفتن «لا اله الاّ اللّه» وارد شده است.
