شیعه نیوز: همچنان برگ‌ریزان است. دما در خیلی جا‌ها به زیر صفر رسیده و خواب بعضی گل و گیاهان کاملا مشهود است.
به قول شاعر، زمستان است و بی‌برگی. ولی طبیعت هیچ‌گاه خالی از نشانه‌های زندگی نخواهد بود. هرچند در مقایسه با بهار تعداد آن‌ها کم باشد یا عمرشان کوتاه. حتما شما هم دیده‌اید در فضای سبز شهری یا حیاط، باغچه‌های شخصی بعضی درختان و درختچه‌ها علاوه بر سرسبزی در فصول پاییز و زمستان، گل و میوه هم می‌دهند.
آن‌ها یا در بهار گل می‌دهند و تبدیل گل به میوه تا پاییز طول می‌کشد یا دو بار در سال گل می‌دهند بهار و پاییز. ممکن است شما فضایی برای کاشت و نگهداری چنین گیاهانی نداشته باشید، اما در این گزارش می‌توانید با تعدادی از آن‌ها آشنا شوید. این درختچه‌ها یا بومی ایران هستند یا وارداتی.
پیراکانتا
درختچه‌ای زیبا و جذاب است که وجه مشخصه‌اش میوه‌های ریز و نارنجی رنگ آن است که شبیه زالزالک است. در طول پاییز و زمستان نمایش میوه‌های خوشه‌ای نارنجی‌اش زیبایی محیط را دو چندان می‌کند. حتی پرندگان جذب آن شده و از آن تغذیه می‌کنند. همین امر هم باعث انتشار بذر گیاه و هم طبیعی جلوه نمودن محیط میشود.
ساقه‌هایش خاردار است به همین خاطر به‌عنوان پرچین استفاده میشود. برای در امان ماندن از دست این خار‌ها می‌توان آن را هرس کرد، اما هرس زیاد هم جلوه میوه‌هایش را کم می‌کند.
در بهار خوشه‌های گل سفیدی می‌دهد که در پاییز تبدیل به میوه می‌شوند. علاوه بر استفاده از آن به‌عنوان پرچین، به صورت داربستی و با اشکال خاص هم پرورش می‌یابد.
زمان هرس: هرس آن ضروری نیست، اما برای شکل دادن به بوته‌ها می‌توان در هر فصلی آن را هرس کرد. بعد از اتمام میوه‌دهی در پایان زمستان زمان مناسبی برای این کار است.
روش تکثیر: هم با بذر و هم با قلمه گرفتن در پاییز.
شیرخشت
شیرخشت و پیراکانتا اصالتا چینی و هر دو از خانواده رز هستند به همین دلیل با هم شباهت ظاهری دارند. شیرخشت هم دارای میوه‌های قرمز و خوشه‌ای است که در پاییز می‌رسند. دارای دو نوع بوته رونده و درخت بلند است. این درختچه در بهار گل‌های کوچک صورتی و سفیدی می‌دهد و در پاییز و زمستان میوه‌های ریز قرمز آلبالویی.
این میوه‌ها باعث جلب پرندگان می‌شوند. در طراحی باغ‌های صخره‌ای و شیب‌دار بین سنگ‌ها، حاشیه پارک‌ها، بلوار‌ها و میادین به‌عنوان پرچین کاشته میشود. به دلیل انعطاف‌پذیری شاخه‌های گونه خزنده، فرم پذیری خوبی دارد و با آن می‌توان اشکال متنوعی ساخت.
نیازها: مثل قوم و خویشش پیراکانتا در آب و هوای خنک و مرطوب بهترین رشد را دارد، اما آفتاب را هم می‌پسندد. شاید دیده باشید که در نقاط سایه هم کشت شده، اما در چنین حالتی پرپشتی گیاه کم میشود.
زمان هرس: در تمام فصول می‌توان آن را هرس کرد، اما در صورت هرس بهاره تعداد گل‌ها کم شده و در نتیجه در پاییز و زمستان میوه کمتری خواهید داشت. بهترین زمان هرس اواخر زمستان است.
روش تکثیر:در بهار و تابستان می‌توان از آن قلمه گرفت و تکثیرش کرد. قلمه در بهار سبز و در تابستان چوبی است.
مرواریدی
اسم این درختچه برگرفته از میوه‌های سفیدرنگ آن است که گاهی صورتی هم دیده می‌شوند. بومی ایران نیست، ولی سال‌های زیادی از ورود آن به کشورمان می‌گذرد. مثل دو درختچه قبلی گل‌هایش در پاییز و زمستان تبدیل به میوه‌های مرواریدی شکل میشود.
بافت میوه‌هایش نرم است و با فشار دست می‌ترکند. در بعضی کشور‌ها میوه آن را در دست له کرده و به‌عنوان تسکین‌دهنده و لوسیون استفاده می‌کنند. در بین بومیان آمریکایی مصرف دارویی دارد. علاوه بر میوه‌های زیبا، جاذبه دیگر این درختچه، برگ‌هایش است که در پاییز تغییر رنگ می‌دهند.
نیازها: جزو درختچه‌های سایه دوست است به همین دلیل طراحان فضای سبز معمولا از کاشت آن در نقاط کور استفاده می‌کنند.
روش تکثیر: بسیار پر رشد بوده و می‌تواند در مدت کوتاهی با پاجوش زدن فضای اطرافش را پر کند. البته خروج راحت بذر از بافت نرم میوه و جذاب بودنش برای پرندگان هم در تکثیرش بی‌تاثیر نیست. با قلمه چوبی در تابستان، تقسیم بوته در اسفند و فروردین ماه یا جدا کردن پاجوش‌ها تکثیر میشود.
بداغ
همین اول بگوییم بداغ گونه‌های مختلفی دارد که تابستان گل، بهار گل و پاییز گل هستند. یک گونه از آن که به افرایی معروف است در پاییز برگ‌های پنجه‌ای شکلش تغییر رنگ می‌دهد. گونه پاییز گل با اسم علمی Vibunum tinus و گل‌های سفیدرنگ با بوی خوشی است. معمولا برای پرچین به کار برده میشود.
اسپیره هم شبیه آن بوده و مکمل‌های خوبی در فضای سبز هستند. همچنین طراحان فضای سبز از تضاد در لطافت برگ بداغ و اسپیره و خشن و خاردار بودن پیراکانتا استفاده کرده و ترکیب زیبایی خلق می‌کنند.
نیازها: مثل اسپیره مقاوم به سرماست. دمای مناسب آن آب و هوای معتدل و خنک است. در مناطق خنک نیاز به آفتاب کامل دارد و در سایر اقلیم‌ها نصف روز آفتاب برای آن کافی است. ارقام گل درشت نباید در جهت باد قرار گیرند.
زمان هرس: بعد از پایان دوره گلدهی است که باید سبک هرس شود.
روش تکثیر: از طریق قلمه‌های سبز در اواخر بهار، نیمه چوبی در اواخر تابستان تا اوایل پاییز. گونه‌های خزان‌دار به وسیله قلمه‌های چوبی در زمان خواب زمستانه تکثیر می‌شوند.
گل یخ
این درختچه اصالتا چینی هم انواع همیشه سبز دارد و هم خزان‌کننده. گونه مدنظر ما از نوع دوم و یکی از درختچه‌های معطر زمستانه است. گل‌هایش در فصل زمستان روی شاخه‌های بدون برگ ظاهر شده و آن‌قدر خوشبو است که بعضی‌ها شاخه گلدار آن را مثل گل شاخه بریده در گلدان می‌گذارند تا عطرش در خانه پخش شود.
تجربه ثابت کرده اگر در تابستان پای آن یخ بریزید ریشه احساس سرما می‌کند و گیاه به گل می‌رود. رنگ گل‌ها لیمویی، کرم یا شیری رنگ است. معمولا گل‌های تیره رنگ‌تر خوش‌عطرترند. طراحان برای استفاده بیشتر از فاکتور خوش عطری آن‌ها را معمولا کنار پنجره یا آلاچیق‌ها می‌کارند.
نیازها: برای رشد خود به محل آفتابی تا نیم سایه نیاز دارد. در زمستان هر چه نور بیشتری دریافت کند گلدهی آن بیشتر است. همچنین در مناطقی با تابستان‌های گرم و خشک، بعدازظهر باید در نیم سایه قرار بگیرد. پس بهتر است در قسمت جنوبی حیاط کاشته شود.
این کار حسن دیگری هم دارد و آن این‌که گرم بودن این دیوار مانع خشک شدن شاخه‌های جوان و باعث گلدهی بیشتر میشود. سایه بیش از حد مانع گلدهی است. درختان بالغ به سرما مقاومند و اصلا سرما لازمه رشدشان است، ولی درختچه‌های جوان ممکن است کمی حساس باشند، بنابراین راهکار‌های حفاظتی را برای آن‌ها باید اجرا کرد.
زمان هرس: نیاز به هرس چندانی ندارد مگر هرس شاخه‌های پیر که بعد از پایان گلدهی در اواخر زمستان و اوایل بهار انجام میشود. این گل با همه زیبایی یک عیب بزرگ دارد «گل دادن در پنج سالگی» پس هرس در سال‌های اولیه، گلدهی را به تاخیر می‌اندازد. هنگام خرید بهتر است نهال پنج ساله خریداری کنید.
روش تکثیر: کاشت بذر توصیه نمی‌شود، چون گلدهی چهارسال بعد صورت می‌گیرد. در روش خواباندن ساقه گیاه هم ریشه‌دهی حدود دو سال طول می‌کشد. مطمئن‌ترین روش قلمه گرفتن در آذر یا دی ماه است. از چوب‌های رسیده قلمه‌های جوانه‌دار را که به اندازه‌های ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متری گرفته در ماسه کشت کرده و در اواسط اردیبهشت آن‌ها را به زمین یا گلدان اصلی منتقل می‌کنند.
آقطی
درختچه‌ای خزان‌کننده که اهل شمال آمریکاست. در بعضی مناطق به آن پلم گفته میشود. به سایه و سرما مقاوم و بسیار کم‌توقع است و به‌راحتی و بدون مراقبت خاصی رشد خوبی دارد. در بهار گل‌های سفید رنگی می‌دهد که در پاییز همان‌ها تبدیل به میوه میشود.
میوه‌های آن شبیه انگور یاقوتی و سیاه‌رنگ است به همین خاطر به آقطی سیاه یا انگور کولی معروفند و خواص دارویی دارند.
روش تکثیر: با بذر، قلمه‌زدن و تقسیم بوته. قلمه‌زدن آن مثل گل یخ است.
آبلیا
گیاه سریع‌الرشدی است که در بهار و پاییز گل می‌دهد. گل‌هایش زنگوله‌ای و معطر است. برگ‌های این گیاه هم در پاییز قرمز میشود و به جذابیت گیاه می‌افزاید.
هرس: در اواخر زمستان یا اوایل بهار شاخه‌های یک ساله را در حد دلخواه قطع، اما حالت قوسی شدن آن‌ها را حفظ کنید. همچنین شاخه‌های قدیمی را از نزدیکی سطح خاک قطع کنید تا فرصت رشد شاخه‌های جوان فراهم شود.
روش تکثیر: با قلمه‌های چوبی بدون برگ در اواخر زمستان.
منبع: روزنامه جام جم
