به گزارش «شیعه نیوز»، مدرسه محیطی با ساختار اجتماعی است که کودکان سال‌های حســاس زندگی خود را در آن ســپری می‌کنند. در دوران زندگی هر دانش آموزی تقریبا یک چهارم از زمان روزانه در مدرســه طی می‌شود که ۸۰ درصد آن زمان به صورت نشسته صرف انجام فعالیت‌های کلاسی می‌شود.
مطالعات متعدد نشان داده اند، دانش آموزان به طور مکرر در مدرسه از وسایلی استفاده می‌کنند که با ابعاد قد، وزن و اندامشــان متناســب نیســت. این موضوع آنها را در معرض خطر ابتلا به اثرات منفی ناشــی از آن قرار می‌دهد چرا که دانش آمــوزان مجبور هستند بــرای انجام دادن کارهــا در وضعیت‌های بدنی خاصی قرار گیرند. وسایل نامناسب مدرسه و نیز کوله پشتی، از عوامل مهمی هستند که باعث افزایش آسیب دستگاه اســکلتی- عضلانــی می شــوند. برای پیشگیری لازم است اصول ارگونومی در استفاده از این وسایل مورد توجه قرار گیرد.
یک دانشجوی دکترای ارگونومی اظهار کرد: دانش آموزان وقت زیادی را در کلاس های درس و مدارس می گذرانند و در این مدت به علت عدم پویایی و تحرک در کلاس ها، عدم استفاده از تجهیزات، لوازم و مبلمان مناسب ناراحتی ها و ناخوشی های متعدی را تجربه می کنند.
ندا مهدوی با بیان اینکه عدم تناسب میزها و صندلی های دانش آموزان با ابعاد بدنی آنها موجب ایجاد وضعیت های نامناسب بدنی در کمر، گردن و زانو دانش آموزان می شود، افزود: با وجود تفاوت های موجود در ابعاد بدنی دانش آموزان پایه های مختلف تحصیلی، نظم مشخصی در استفاده از میز و نیمکت با ابعاد متفاوت وجود ندارد و در اکثر اوقات در یک مدرسه برای تمام پایه ها از یک میز و نیمکت با ابعاد یکسان استفاده می شود که این موضوع ممکن است منجر به ایجاد انواع اختلالات اسکلتی و عضلانی آنها در آینده شود بنابراین باید براساس معیارهای ارگونومیک، تجهیزات و مبلمان متناسب با سن کودکان در مدارس تأمین شود.
مهدوی بیان کرد: مسئله ارگونومیک دیگر که می تواند به سلامت دانش آموزان صدمه بزند استفاده از کوله پشتی های غیراستاندار است. وزن کوله پشتی ها باید حداکثر معادل ۱۵ درصد از وزن دانش آموزان باشد که این میزان در دانش آموزان ابتدایی به ۱۰ درصد می رسد. تسمه های کوله پشتی باید طوری تنظیم شود که کوله از ناحیه آخرین مهره کمری (تقریباً همسطح ناف در پشت کمر) پایین تر نیامده و شانه ها را به طرف عقب نگه دارد.
وی ادامه داد: همچنین توصیه می شود تسمه های کوله پشتی به طور متقارن تنظیم شده باشد چرا که عدم تقارن دو تسمه، موجب بر هم خوردن تعادل بدن و اختلالات اسکلتی عضلانی در آینده می شود.
این دانشجوی دکترای ارگونومی تصریح کرد: استفاده از تسمه های نازک برای بندهای کوله پشتی و نیز حمل کوله پشتی بر روی یک شانه و یا با یک دست از دیگر موارد غیرارگونومیک حمل کوله پشتی توسط دانش آموزان است.
وی خاطرنشان کرد: با آموزش اصول ارگونومیک، استفاده صحیح از کوله پشتی ها، انتخاب کوله پشتی های کوچک و سبک با تسمه های مناسب و با در اختیار دادن کمدهای ویژه قرار دادن کتاب ها و وسایلی که نیاز به حمل روزانه آنها توسط دانش آموزان وجود ندارد در مدارس می توان تاحدودی این شرایط نامناسب را بهبود بخشید.
مهدوی اضافه کرد: استفاده از لوازم التحریری که با مشخصات انتروپومتریک دست تناسب داشته باشند نیز راهکاری مفید در راستای بهبود ارگونومی دانش آموزان است؛ به عنوان نمونه خودکاری که برای بزرگسالان طراحی و تولید می شود نباید برای دانش آموزان به ویژه دانش آموزان مقطع ابتدایی نیز مورد استفاده قرار گیرد بنابراین شرکت های تولیدکننده این تجهیزات با لحاظ کردن معیارهای ارگونومیک در محصولات خود علاوه بر تأمین نیازهای ارگونومیک دانش آموزان, از ارزش افزوده ای که طراحی ارگونومیک محصولات نصیب آنها می کند نیز می تواند بهره ببرند.
وی با اشاره به اینکه کفش های ارگونومیک که در کنار حفظ ساختار صحیح پا و تأمین راحتی، در تناسب کامل با ابعاد پای دانش آموزان باشد، در سلامت جسمی دانش آموزان بسیار حائز اهمیت است، اظهار کرد: آموزش نحوه صحیح و ارگونومیک نشستن، راه رفتن و انجام فعالیت های روزانه در کنار پویا کردن کلاس های درسی به نحوی که نرمش های کششی در بازه هایی کوتاه در خلال آموزش صورت گرفته و غنی کردن زنگ های ورزش تأثیر بسزایی در سلامت آینده سازان کشور خواهد داشت.
وی در پایان یادآور شد: بدیهی است تأمین شرایط محیطی همچون روشنایی مناسب، آسایش صوتی و دمایی برای کلاس های درس از مهمترین و بایسته ترین شرایط ارگونومیکی محیط های آموزشی است که می توان با رعایت اصول فوق ضمن ارتقای سلامت جسمی و روانی دانش آموزان، به بهبود شاخص های تحصیلی آنان نیز کمک کرد.
ارگونومی دانش اصلاح و بهسازی محیط کار، مدرسه، شغل و تجهیزات و تطابق آن با توانایی‌ها و محدودیت‌های انسان است. رعایت نکردن اصــول ارگونومیکی باعث ایجاد مشــکلات و بیماری‌های متعدد، به ویژه بیماری‌های عضلانی- اســکلتی می‌شــود. دانش ارگونومی از آنجا اهمیت مضاعف می‌یابد که به محیط کار محدود نیست بلکه در واقع گستردگی این علم به وسعت کل زندگی است.
