ایجاد ممنوعیت ازحجاب تا مناره

عدم تساهل دینی که مسلمانان را نشانه رفته حمله ای به تکثرگرایی دینی با تمرکز بر عدم تمایل در سهیم شدن فضای عمومی با اقلیتهای دینی تلقی می شود. عوامل اصلی این عدم تساهل نه در حاشیه هستند و نه می توان آنها را تکذیب کرد. این افراد که سیاستمداران جناح راست افراط گرا هستند امروز اغلب به عنوان سران دولتها، وزرا و سیاستمداران قدرتمند مشغول به کار هستند.

واژگان و اظهارات آنها بیانگر ظهور بیگانه هراسی رسمی است. اظهارات اخیر رئیس جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان مبنی بر شکست تکثرگرایی فرهنگی در این کشورها که سیاستهای آنها هرگز ارتقا نیافته و سخنرانی ماه فوریه (بهمن ماه) نخست وزیر بریتانیا مبنی بر نسبت دادن تکثرگرایی فرهنگی به تروریسم اسلامی نمونه هایی از جدیدترین تحولات در این عرصه به شمار می روند.

تمایل برای نامشخص بودن و نامرئی کردن اسلام نه تنها به سخنرانی هایی منتهی شده که تمام هدف آنها لکه دار کردن نام اسلام و مسلمانان است بلکه به تصویب قوانین جدید چون قانون منع ساخت مناره برای مساجد تازه ساز سوئیس نیز منجر شده است. به نظر می رسد این روند بخشی از یک فرآیند وسیع تر در اروپا است.

پس از ممنوعیت حجاب در مدارس دولتی فرانسه در سال 2004 به عنوان یک نماد دینی مشهود، قانون جدید فرانسه در آوریل 2001 اجرایی شد که زنان را از پوشیدن روبنده و برقع در تمام اماکن عمومی این کشور منع می کرد. نتایج یک تحقیق جدید از سوی بنیاد جامعه آزاد نشان می دهد که کمتر از 2 هزار نفر از زنان مسلمان فرانسه از روبنده یا برقع استفاده می کنند، اما با تصویب این قانون بسیاری از آنها از اهانتها، حملات فیزیکی و لفظی رنج می برند. تصویب قانون جدید تنها به سوء استفاده بیشتر کمک می کند. این درحالی است که این قانون شامل فرق مذهبی مسیحی که دین آنها نیازمند پوشاندن صورت با کلاه های مخصوصی است نخواهد شد.

درچنین شرایطی باید این سؤال را مطرح کنیم که آیا از تکثرگرایی دینی در فضای عمومی اروپا حمایت می شود یا خیر. حزب جناح راست افراطی در اروپا فضای عمومی را به خود اختصاص داده تا فرهنگ خود را علیه آداب مسلمانان به ارائه کند و جای تعجب نیست که در نتیجه آن، اقداماتی که علیه مسلمانان انجام می شود درحال افزایش است.

در ایتالیا حزب لیگ شمالی اقدام به برگزاری رویداد حرکت دسته جمعی خوکها روی اماکنی کرده که قرار است مسجد ساخته شود. در فرانسه مراسم شراب و خوک در خیابانها برگزار می شود و تنها هدف آنها مخالفت با مسلمانان است که خوک و الکل را حرام می دانند،.

همانطور که میبل برزین جامعه شناس در کتاب جدید خود با عنوان "سیاستهای کوته فکر در عصر نئولیبرال" این نوع تمرکز را نشانه هراس از تهدیدی به هویت فرهنگی در مواجهه با جهانی شدن دانسته است.

بیان و تجلی دینی به علامتی برای هویت فرهنگی ملی تبدیل شده و گفتمان بیگانه هراسی که درباره اسلام شکل گرفته ادامه دارد. نسل جدید رهبران جناح راست افراطی اکنون پوشش جدیدی دارند. آنها جوان هستند و ادعای پیشرو بودن دارند درحالی که بسیاری از نمادها و تلاشهای تحولات دهه 1960 را از بین می برند. آنها هرنوع ادعایی که در عقاید خود داشته باشند برای دوران معاصر اسلام را به عنوان هدف خود در نظر گرفته اند.

احزاب سیاسی در رابطه با این موضوعات و چگونگی پاسخ به این جنبشها توافق نظر ندارند. پس از چندین دهه از تلاشهای محلی و ملی برای توافق حل موضوعات عملی چون فضای قبرستان برای مطرح شدن مسلمانان و نمایندگان سازمانهای اسلامی ، به نظر می رسد دولتهای اروپایی با جریان عدم تساهل پیش می روند و در این رابطه از ممنوع کردن آداب اسلامی و تیره و تار جلوه دادن آنها دریغ نمی کنند.

در چنین فضایی چگونه می توان از اقلیتهای دینی حمایت کرد. از نظر تاریخی تساهل اقلیتهای دینی از سوی اکثریت به مسئله جنبش روشنفکری اروپا که در قرن 17 و 18 رخ داد ارتباط دارد که این امر آغاز بیان مسئله حقوق بشر به شکل معاصر آن بود. قوانین اساسی امروز اروپا منعکس کننده تلاشهای قرن نوزدهم برای پیشبرد سکولاریسم در قاره اروپا بوده است.

اما هنوز هم میراث این امر که به سختی هم به دست آمده از ریشه های عمیقی برخوردار نیست. در کشورهای لیبرال دموکراتیک حقوق بنیادین اقلیتها نسبت به سوء استفاده اکثریت باید براساس قانون اساسی داخلی و توافقهای بین المللی چون کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادیهای بنیادین حفظ شود.

عدم تساهل دینی که مسلمانان را نشانه رفته حمله ای به تکثرگرایی دینی با تمرکز بر عدم تمایل در سهیم شدن فضای عمومی با اقلیتهای دینی تلقی می شود. عوامل اصلی این عدم تساهل نه در حاشیه هستند و نه می توان آنها را تکذیب کرد. این افراد که سیاستمداران جناح راست افراط گرا هستند امروز اغلب به عنوان سران دولتها، وزرا و سیاستمداران قدرتمند مشغول به کار هستند.

واژگان و اظهارات آنها بیانگر ظهور بیگانه هراسی رسمی است. اظهارات اخیر رئیس جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان مبنی بر شکست تکثرگرایی فرهنگی در این کشورها که سیاستهای آنها هرگز ارتقا نیافته و سخنرانی ماه فوریه (بهمن ماه) نخست وزیر بریتانیا مبنی بر نسبت دادن تکثرگرایی فرهنگی به تروریسم اسلامی نمونه هایی از جدیدترین تحولات در این عرصه به شمار می روند.

تمایل برای نامشخص بودن و نامرئی کردن اسلام نه تنها به سخنرانی هایی منتهی شده که تمام هدف آنها لکه دار کردن نام اسلام و مسلمانان است بلکه به تصویب قوانین جدید چون قانون منع ساخت مناره برای مساجد تازه ساز سوئیس نیز منجر شده است. به نظر می رسد این روند بخشی از یک فرآیند وسیع تر در اروپا است.

پس از ممنوعیت حجاب در مدارس دولتی فرانسه در سال 2004 به عنوان یک نماد دینی مشهود، قانون جدید فرانسه در آوریل 2001 اجرایی شد که زنان را از پوشیدن روبنده و برقع در تمام اماکن عمومی این کشور منع می کرد. نتایج یک تحقیق جدید از سوی بنیاد جامعه آزاد نشان می دهد که کمتر از 2 هزار نفر از زنان مسلمان فرانسه از روبنده یا برقع استفاده می کنند، اما با تصویب این قانون بسیاری از آنها از اهانتها، حملات فیزیکی و لفظی رنج می برند. تصویب قانون جدید تنها به سوء استفاده بیشتر کمک می کند. این درحالی است که این قانون شامل فرق مذهبی مسیحی که دین آنها نیازمند پوشاندن صورت با کلاه های مخصوصی است نخواهد شد.

درچنین شرایطی باید این سؤال را مطرح کنیم که آیا از تکثرگرایی دینی در فضای عمومی اروپا حمایت می شود یا خیر. حزب جناح راست افراطی در اروپا فضای عمومی را به خود اختصاص داده تا فرهنگ خود را علیه آداب مسلمانان به ارائه کند و جای تعجب نیست که در نتیجه آن، اقداماتی که علیه مسلمانان انجام می شود درحال افزایش است.

در ایتالیا حزب لیگ شمالی اقدام به برگزاری رویداد حرکت دسته جمعی خوکها روی اماکنی کرده که قرار است مسجد ساخته شود. در فرانسه مراسم شراب و خوک در خیابانها برگزار می شود و تنها هدف آنها مخالفت با مسلمانان است که خوک و الکل را حرام می دانند،.

همانطور که میبل برزین جامعه شناس در کتاب جدید خود با عنوان "سیاستهای کوته فکر در عصر نئولیبرال" این نوع تمرکز را نشانه هراس از تهدیدی به هویت فرهنگی در مواجهه با جهانی شدن دانسته است.

بیان و تجلی دینی به علامتی برای هویت فرهنگی ملی تبدیل شده و گفتمان بیگانه هراسی که درباره اسلام شکل گرفته ادامه دارد. نسل جدید رهبران جناح راست افراطی اکنون پوشش جدیدی دارند. آنها جوان هستند و ادعای پیشرو بودن دارند درحالی که بسیاری از نمادها و تلاشهای تحولات دهه 1960 را از بین می برند. آنها هرنوع ادعایی که در عقاید خود داشته باشند برای دوران معاصر اسلام را به عنوان هدف خود در نظر گرفته اند.

احزاب سیاسی در رابطه با این موضوعات و چگونگی پاسخ به این جنبشها توافق نظر ندارند. پس از چندین دهه از تلاشهای محلی و ملی برای توافق حل موضوعات عملی چون فضای قبرستان برای مطرح شدن مسلمانان و نمایندگان سازمانهای اسلامی ، به نظر می رسد دولتهای اروپایی با جریان عدم تساهل پیش می روند و در این رابطه از ممنوع کردن آداب اسلامی و تیره و تار جلوه دادن آنها دریغ نمی کنند.

در چنین فضایی چگونه می توان از اقلیتهای دینی حمایت کرد. از نظر تاریخی تساهل اقلیتهای دینی از سوی اکثریت به مسئله جنبش روشنفکری اروپا که در قرن 17 و 18 رخ داد ارتباط دارد که این امر آغاز بیان مسئله حقوق بشر به شکل معاصر آن بود. قوانین اساسی امروز اروپا منعکس کننده تلاشهای قرن نوزدهم برای پیشبرد سکولاریسم در قاره اروپا بوده است.

اما هنوز هم میراث این امر که به سختی هم به دست آمده از ریشه های عمیقی برخوردار نیست. در کشورهای لیبرال دموکراتیک حقوق بنیادین اقلیتها نسبت به سوء استفاده اکثریت باید براساس قانون اساسی داخلی و توافقهای بین المللی چون کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادیهای بنیادین حفظ شود.