به گزارش «شیعه نیوز»، عناب یک میوه بومی در آسیای جنوبی محسوب می‌شود، اما امروزه در سراسر جهان از آن استفاده می‌کنند. این میوه در حالت رسیده، به رنگ قرمز تیره یا بنفش درمی‌آید و ممکن است پوست آن کمی پلاسیده به نظر برسد. به دلیل طعم شیرین عناب و بافتی که دارد، اغلب در تولید آبنبات و دسر‌های آسیایی به کار می‌رود. در طب سنتی نیز، از عناب به طور گسترده‌ای برای بهبود کیفیت خواب و کاهش اضطراب استفاده می‌شود.
ارزش غذایی عناب
میوه عناب کم کالری، اما سرشار از فیبر، انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است. ارزش غذایی یک وعده ۱۰۰ گرمی از عناب خام یا حدود ۳ عدد از این میوه را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
مواد مغذی مقدار
کالری ۷۹
پروتئین ۱ گرم
چربی ۰ گرم
کربوهیدرات ۲۰ گرم
فیبر ۱۰ گرم
ویتامین C ۷۷ درصد ارزش روزانه
پتاسیم ۵ درصد ارزش روزانه
عناب به دلیل فیبر زیاد و کالری کمی که دارد، یک میان‌وعده‌ی عالی و سالم برای هر فردی است. این میوه کوچک حاوی مقادیر کمی از چندین ویتامین و چند ماده‌ی معدنی هستند، اما به طور ویژه سرشار از ویتامین C است، یک ویتامین مهم با خاصیت مهم با خاصیت آنتی اکسیدانی و تقویت کننده‌ی سیستم ایمنی بدن.
عناب همچنین حاوی مقدار نسبتا کافی پتاسیم است، عنصری که نقش مهمی در کنترل عضلات و تعادل الکترولیت دارد. به علاوه، میوه عناب حاوی کربوهیدرات به شکل قند‌های طبیعی است که انرژی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. توجه داشته باشید که عناب‌های خشک که بیشتر در مناطق دیگر جهان در آشپزی کاربرد دارد، از قند و کالری بسیار بیشتری نسبت به عناب تازه برخوردار هستند. زیرا در حین خشک شدن، قند‌های موجود در میوه تغلیظ می‌شوند، به علاوه ممکن است در طی فرآوری این محصول مقداری شکر به آن اضافه گردد.
خواص عناب
میوه عناب مدتهاست که برای درمان شرایطی مثل بی‌خوابی و اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی نشان می‌دهند که این میوه ممکن است مزایای سلامتی چشمگیری برای سیستم عصبی، ایمنی بدن و هضم غذا داشته باشد.
۱. سرشار از آنتی اکسیدان
میوه عناب سرشار از چندین ترکیب آنتی‌اکسیدانی است؛ بیش از همه فلاونوئیدها، پلی‌ساکارید‌ها و اسید‌های تریترپنیک. عناب همچنین حاوی مقادیر بسیار زیادی ویتامین C است، ویتامین سی یکی از مهمترین موادیست که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند. آنتی اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که می‌توانند از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد اضافی جلوگیری کنند.
تصور بر آن است که فعالیت رادیکال‌های آزاد نقش مهمی در بروز بسیاری از بیماریهای مزمن، از جمله دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی و برخی سرطان‌ها دارد. به دلیل توانایی این ترکیبات در مبارزه با رادیکال‌های آزاد، مواد حاوی آنتی اکیسدان‌ها فواید سلامتی بسیاری دارند. یک مطالعه‌ی حیوانی نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی فلاونوئید عناب به کاهش استرس و التهاب ناشی از آسیب رادیکال‌های آزاد در کبد کمک می‌کند. در حقیقت، بیشتر فواید میوه‌ی عناب، به دلیل محتوای غنی آنتی اکسیدان آن است.
۲. بهبود خواب و سلامت مغز
همانطور که پیش‌تر نیز ذکر شد، عناب به طور گسترده‌ای برای بهبود کیفیت خواب و عملکرد مغز استفاده می‌شود. تحقیقات جدید نشان می‌دهند که آنتی اکسیدان‌های موجود در عناب ممکن است عامل این خاصیت آن باشند. در این تحقیقات عصاره میوه عناب و هسته آن باعث افزایش زمان و کیفیت خواب در موش‌ها شد. همچنین این میوه توسط اطباء سنتی برای کاهش اضطراب تجویز می‌شود.
تحقیقات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهند که عناب همچنین قادر است حافظه را بهبود بخشد و از سلول‌های مغزی در برابر صدمه ناشی از ترکیبات مخرب مغز محافظت کند. حتی برخی مطالعات انجام شده روی موش‌ها نشان می‌دهند که عصاره دانه عناب به درمان زوال عقل ناشی از آلزایمر کمک می‌کند، اما خود دانه به تنهایی خورده نمی‌شود.
لازم به ذکر است برای اینکه کاملا درک شود که عصاره عناب چگونه ممکن است بر مغز و سیستم عصبی انسان اثرگذار باشد، به تحقیقات انسانی بیشتری احتیاج است.
۳. تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با سرطان
یکی از مهمترین خواص عناب می‌تواند تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه رشد سلول‌های سرطانی باشد. یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که پلی‌ساکارید موجود در عناب، قند‌های طبیعی با خاصیت آنتی اکسسیدانی، می‌تواند رادیکال‌های آزاد را از بین ببرد، سلول‌های مضر را خنثی کند و التهاب را کاهش دهد. کاهش التهاب و رادیکال‌های آزاد می‌تواند به جلوگیری از بیماریهای مزمن مانند دیابت نوع ۲ کمک کند.
یک مطالعه‌ی دیگر نشان داد که لیگنین یافت شده در عناب، نوعی فیبر با خاصیت آنتی اکسیدانی، تولید سلول‌های ایمنی در بدن را بهبود بخشیده و در نتیجه سرعت مبارزه‌ی این سلول‌ها با ترکیبات مهاجم و مضر را بالا می‌برد. افزون بر این، عناب سرشار از ویتامین C است؛ گفته می‌شود که ویتامین ث دارای خواص ضد سرطانی قدرتمندی است. تحقیقات آزمایشگاهی نشان می‌دهند که عصاره‌ی عناب قادر است چندین نوع سلول سرطانی از جمله سلول‌های سرطان تخمدان، دهانه رحم، پستان، کبد، روده بزرگ و روده کوچک را از بین ببرد.
محققان معتقدند این خواص عناب در درجه اول نتیجه فعالیت ترکیبات آنتی اکسیدان‌های موجود در این میوه است. بسیاری از این نتایج بر اساس تحقیقات آزمایشگاهی و حیوانی بدست آمده‌اند، بنابراین برای تایید این خواص بر روی انسان، به مطالعات بیشتری احتیاج است.
۴. بهبود فرایند هضم
محتوای فیبر زیاد عناب ممکن است به بهبود هضم غذا کمک کند. حدود ۵۰ درصد کربوهیدرات‌های این میوه از فیبر هستند که با اثرات مثبتی بر روی هضم شناخته می‌شود. این ماده مغذی به نرم شدن و دفع راحت‌تر مدفوع شما کمک می‌کند. در نتیجه سرعت حرکت مواد غذایی از طریق دستگاه گوارش تسریع شده و یبوست درمان می‌یابد. از این گذشته عصاره عناب ممکن است به تقویت پوشش معده و روده انسان کمک کند و خطر ابتلا به زخم‌ها، آسیب‌دیدگی و باکتری‌های مضر موجود در روده را کاهش دهد.
در یک مطالعه، عصاره پلی‌ساکارید‌های عناب پوشش داخلی روده‌ی موش‌های مبتلا به کولیت زخمی را تقویت کرد. به علاوه فیبر موجود در عناب ممکن است به عنوان غذا برای باکتری‌های مفید روده عمل کند و باعث رشد آن‌ها و از بین رفتن باکتری‌های مضر شود.
۵. بهبود جریان خون
میوه عناب غنی از آهن و فسفر است، عناصر اصلی گلبول‌های قرمز خون هستند. اگر از کمبود آهن در خون یا کم‌خونی رنج می‌برید، ممکن است علائمی مانند ضعف عضلانی، خستگی، سوء هاضمه، سرگیجه و سردرگمی شناختی را تجربه کنید. با افزایش میزان جذب آهن و فسفر توسط میوه عناب، می‌توانید جریان خونتان را افزایش داده و از این طریق سیستم‌های اندام خود را به طور موثر اکسیژن رسانی کنید.
۶. تقویت استخوان
با افزایش مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و آهن (که همه‌ی آن‌ها در عناب وجود دارند) می‌توانید اطمینان حاصل کنید که استخوان‌های شما به اندازه‌ی کافی مستحکم هستند. با افزایش سن، ما به بیماری پوکی استخوان و سایر شرایط تخریب استخوان دچار می‌شویم، بنابراین اضافه کرن میوه‌ی عناب به رژیم غذایی می‌تواند این روند را کند یا معکوس کند.
۷. کنترل وزن
مصرف میوه و سبزیجات یک پیشنهاد عالی برای تمام افرادی است که سعی در کاهش وزن دارند و عناب یکی دیگر از مواد غذایی است که می‌تواند به این دسته از مواد غذایی اضافه شود. عناب با داشتن کالری کم و میزان پروتئین و فیبر زیاد، می‌تواند نیاز‌های غذایی شما را برآورده کند و باعث احساس سیری در شود. این امر باعث جلوگیری در افزایش میان وعده‌ها می‌گردد.
۸. محافظت از پوست
آب و عصاره عناب به صورت موضعی برای درمان انواع تحریکات و التهابات پوستی از جمله پسوریازیس، اگزما و آکنه استفاده می‌شود. شما می‌توانید با خوردن عناب تمامی این خواص را دریافت کنید. عناب همچنین می‌تواند به جلوگیری از بروز چین و چروک و زخم‌ها کمک کند و همچنین انرژی بدن را با خون اکسیژنه شده حفظ نماید.
۹. سم‌زدایی خون
ساپونین‌ها و آلکالوئید‌های موجود در میوه عناب به طور مستقیم با تصفیه خون و از بین بردن سموم مضر از سیستم‌های بدن در ارتباط هستند. این اثر آنتی اکسیدانی می‌تواند به جلوگیری از بسیاری بیماری‌ها کمک کرده و فشار را از سیستم ایمنی و لنفاوی کاهش دهد.
۱۰. بهبود سلامت قلب
عناب به طرق مختلفی به سلامت قلب کمک می‌کند. اول آنکه سرشار از پتاسیم و کم سدیم است که باعث آرامش رگ‌های خونی و حفظ سطح فشار خون می‌شود. همچنین بر اساس مطالعات مشخص شده که عناب به عنوان یک ماده ضد اتوژنیک عمل می‌کند، بدان معنا که مانع از رسوب چربی در رگ‌ها می‌شود. به علاوه عناب لیپید‌های موجود در خون افراد چاق را کاهش می‌دهد و در نتیجه احتمال ابتلا به هر نوع بیماری را کاهش می‌دهد.
۱۱. درمان یبوست
مصرف حداقل ۴۰ میلی گرم عناب در روز می‌تواند برای سلامتی دستگاه گوارش مفید باشد و خوشبختانه در درمان یبوست بسیار خوب عمل می‌کند. مطالعه‌ای نشان می‌دهد که مصرف عصاره عناب نه تنها علائم یبوست را تسکین می‌بخشد، بلکه به طورکلی باعث بهبود کیفیت زندگی می‌شود.
۱۲. کاهش آسیب مغزی ناشی از تشنج
یک مطالعه برای بررسی رابطه کاهش آسیب مغزی ناشی از تشنج با مصرف عناب روی موش‌ها انجام شد. نتیجه این آزمایش نشان داد که یادگیری و حافظه در موش‌هایی که قبل از القاء تشنج با عصاره عناب درمان شده بودند، بهبود پیدا کرده است. بنابراین می‌توان گفت که عناب می‌تواند از آسیب مغزی ناشی از تشنج به مقدار قابل توجهی محافظت نماید.
۱۳. خواص ضد میکروبی
ثابت شده است که فلونوئید‌های موجود در عناب با میکروب‌ها مبارزه می‌کند. در حقیقت عصاره اتانولی این میوه به عنوان یک عامل عالی برای درمان عفونت در کودکان شناخته شده است. همچنین اسید بتولینیک موجود در عناب‌ها برخی خواص محافظتی مقابل ویروس ایدز و عفونت آنفولانزا از خود نشان داده‌اند.
۱۴. بهبود رشد مو
در یک مطالعه، استفاده از روغن عناب روی پوست تراشیده شده موش‌ها به مدت ۲۱ روز باعث شد که مو‌های آن‌ها نسبت به گروه دیگر بلندتر و ضخیم‌تر رشد کنند. بنابراین احتمالا در انسان‌ها نیز مصرف عناب باعث افزایش رشد موها و ضخیم‌تر شدن آن‌ها می‌شود.
۱۵. تقویت سلامت تخمدان
در یک مطالعه انجام شده توسط دانشگاه علوم پزشکی تهران، از یک محصول گیاهی عناب به نام شیلانوم برای درمان کیست تخمدان استفاده شده است. در پایان این مطالعه، آن‌ها دریافتند که این فرمول طبیعی به همان اندازه قرص‌های ضد بارداری که برای این بیماری تجویز می‌شوند، در معالجه کیست تخمدان موثر است.
۱۶. سم‌زدایی شیر مادران
در مطالعه دیگری که در ایران انجام گرفته، مادران شیرده به مدت ۲ ماه روزانه ۱۵ گرم عناب تازه مصرف کردند تا اثر آن روی میزان سرب و کادمیوم موجود در شیر آنان آزمایش شود. در پایان مدت آزمایش، آن‌ها دریافتند که زنانی که عناب را مصرف کرده بودند، در مقایسه با گروه دیگر، کمتر دارای این عناصر در شیرشان بودند.
روش‌های مصرف عناب
میوه عناب کوچک و شیرین است. حالت خشک شده آن بافتی جویدنی و طعمی مشابه خرما دارد. این میوه‌ها در حالت نرسیده، طعمی شیرین مشابه طعم سیب دارند و می‌توانند به عنوان میان وعده میل شوند. عناب دارای یک هسته با دو دانه است که نباید آن را خورد. عناب خشک نیز معمولا برای استفاده در دسر‌ها به کار می‌برد. توجه داشته باشید که حالت خشک آن کالری وقند بیشتری دارد. علاوه بر این، سرکه عناب، آب میوه، مربا و عسل عناب نیز در برخی مناطق مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جمع بندی
عناب که به خرما قرمز یا چینی نیز معروف هستند، سرشار از فیبر و سایر مواد مغذی هستند. توجه داشته باشید که عناب با ونلافاکسین و برخی از دارو‌های ضد تشنج تداخل دارد و افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند، نباید این میوه را بخورند. اگرچه هم عناب تازه و هم خشک بسیار مغذی هستند، اما بخاطر داشته باشید که خشک شده‌ها در هر وعده قند و کالری بیشتری دارند، بنابراین بهتر است با اعتدال از آن‌ها لذت ببرید.
