کدام آیات قرآنی درباره توکل سخن گفته است؟

شیعه نیوز:
پرسش
آیاتی که در قرآن در باب "توکل" سخن گفته است، چه آیاتی است؟ آیا می توانید منبعی در این موضوع معرفی کنید؟
پاسخ اجمالی

از جمله موضوعات اخلاقی در کتاب آسمانی مسلمانان، موضوع توکل است که این واژه و مشتقات آن در قرآن کریم ۷۰ مرتبه در ۲۹ سوره و در ۶۱ آیه آمده است.

این واژه گاه به صورت امر (توکل کن) و گاه درقالب فعل مضارع (توکل می کنند) و گاه در قالب اسم فاعل (توکل کنندگان) ذکر شده است. این موضوع به صورت لفظ (وکیل) هجده مرتبه ذکر شده است که حاکی از اهتمام خداوند به این مسئله است.

از جمله آیات معروف در این باب، آیه 3 سوره طلاق است، که خداوند درآن این گونه می فرماید: "رکه برخدای اعتماد و توکل کند، وی او را بس است".

پاسخ تفصیلی

از جمله گزاره های مورد تأکید در قرآن، مسئله توکل و توجه دادن انسان غفلت زده به مسبب الاسباب واقعی، یعنی خداوند است.

توکل در لغت یعنی اعتماد کردن و تکیه کردن است.[1]

این واژه گاه به صورت امر (توکل کن) و گاه درقالب فعل مضارع (توکل می کنند) و گاه در قالب اسم فاعل (توکل کنندگان) ذکر شده است. این موضوع به صورت لفظ (وکیل) هجده مرتبه ذکر شده است که حاکی از اهتمام خداوند به این مسئله است.

از جمله آیات معروف در این باب، آیه 3 سوره طلاق است، که خداوند در آن این گونه می فرماید: "رکه بر خدای اعتماد و توکل کند، وی او را بس است".

واژه توکل و مشتقات آن در قرآن کریم ۷۰ مرتبه در ۲۹ سوره و در ۶۱ آیه آمده است که در جدول زیر شرح داده شد.

ردیف

مشتقات توکل

تعداد

سوره

آیه

1

المتوکلون

3

3

بوسف 67 - ابراهیم 12 - الزمر38

2

المتوکلین

1

1

آل عمران 159

3

الوکیل

1

1

آل عمران 173

4

بوکیل

5

4

الانعام 66 و 107 - یونس 108 - الزمر 41 - الشوری 6

5

توکل

7

6

النساء 81 - الانفال 61 - هود 123 - الفرقان 58 - الشعراء 217 -الاحزاب 3 و 48

6

توکلت

7

6

التوبه 129 - بونس 71 - هود 53 و 88 - یوسف 67 - الرعد 30 - الشوری 10

7

توکلنا

4

4

الاعراف 89 - نویس 85 - الممتحنه 4 - الملک 29

8

توکلوا

1

1

یونس 84

9

فتوکل

2

2

آل عمران 159 - النمل 79

10

فتوکلوا

1

1

المائده 23

11

فلیتوکل

9

7

ال عمران 122 و 160 - المائده 11 - التوبه 51 - یوسف 67 - ابراهیم 11 و 12 - المحادله 10 - التغابن 13

12

نتوکل

1

1

ابراهیم 12

13

وکل

1

1

السجده 11

14

وکلنا

1

1

الانعام 89

15

وکیل

5

5

الانعام 102 - هود 12 - یوسف 66 - قصص 28 - الزمر 62

16

وکیلا

13

5

النساء 81 و 109 و 132 و 171 - الإسراء 2 و 54 و 65 و 68 و 86 - الفرقان 43 - الأحزاب 3 و 48 - المزمل 9

17

متوکلون

1

1

الزمر 38

18

یتوکل

2

2

الانفال 49 - الطلاق 3- الزمر 38

19

یتوکلون

5

4

الانفال 2 - النحل 42 و 99 - العنکبوت 59 - الشوری 36

برخی از منابع مربوط به (توکل):

1. تفسیر نمونه، ج 10، ص 295 (حقیقت توکل و فلسفه آن).
2. بحارالانوار، ترجمه، موسوی همدانی، سید ابوالحسن، ج 22، ص 103، چاپ اول، کتابخانه مسجد ولی عصر.
3. توکل در قرآن و حدیث، (پایان نامه)، نسرین، حسینی اصفهانی، سال 1380، استاد: احمدرضا غائی، دانشگاه: آزاد اسلامی تهران واحد مرکزی.

[1] زمانی جعفری، کریم، سیری در فرهنگ لغات نهج البلاغه، ص 482، چاپ اول، انتشارات کیهان، تهران، 1367.

T