آقا نور الله اصفهانی که بود؟

شیعه نیوز: «مهدى» فرزند چهارم «شیخ محمد باقر نجفى» و نوه دخترى «سید صدر الدین عاملى»، معروف به حاج آقا نور الله اصفهانى در 1278 هـ.ق، در اصفهان به دنیا آمد، و بعدها به «نور الله» شهرت یافت. وى در سال 1295ق، جهت تکمیل تحصیلات خود راهى عتبات عالیات شد و تا سال 1304ق، به تحصیل خود ادامه داد و پس از نیل به درجه اجتهاد به اصفهان بازگشت.[1]
او در سال 1307ق، به همراه برادرش «آقا نجفى» به قلع و قمع بابی‌ها اقدام کرد که موجب تبعید هر دو به تهران گردید که شش ماه به طول انجامید. وى با شرکت در جنبش تنباکو وارد فعالیت‌هاى سیاسى شد. در سال 1315 در تحریم کالاهاى خارجى و مصرف و ترویج مصرف کالاهاى داخلى اطلاعیه صادر کرد.[2]
حاج آقا نور الله با پیروی از مراجع مشروطه‌خواه نجف، مشروطه را تأیید کرد و با نفوذ سیاسى و اقتصادى بی‌گانگان مخصوصاً روس و انگلیس به شدت مبارزه کرد.
با شروع «جنگ اول جهانى» «کمیته دفاع ملى اصفهان» را به هدف مقابله با اشغال‌گران بی‌گانه تشکیل داد. پس از پایان جنگ جهانى و اعلام عفو عمومى از سوى انگلستان در اوایل 1336 ق، به اصفهان بازگشت. سال بعد که خبر انعقاد قرارداد ننگین 1919 ایران و انگلیس انتشار یافت وى از زمره مخالفان و منتقدان آن بود.[3]
حاج آقا نور الله در سال 1304ش، به دعوت برگزارکنندگان مراسم تاج‌گذارى رضاخان به تهران آمد و در آن مجلس حضور یافت و قرآنى به رضاخان هدیه کرد و از او خواست تا طبق دستورات آن عمل کند. در سال 1306ش، وى به مبارزه با سیاست‌هاى رضاشاه برخاست و در رأس یک‌صد نفر از علما و طلاب اصفهان به قم مهاجرت کردند و از تمامى مجتهدان و روحانیون ایران خواستند تا به آنان بپیوندند. روزبروز بر تعداد مهاجران افزوده می‌شد.[4]
مدت‌ها تبادل تلگراف و نامه بین مقامات دولتى و مهاجران ادامه داشت تا کار به مذاکره کشید و سرانجام مهاجران پیشنهادى را در قالب 5 ماده به دولت دادند که مورد موافقت قرار گرفت. این پیشنهاد به صورت لایحه از سوى دولت به مجلس ارائه گردید. اما قبل از تصویب آن حاج آقا نور الله به‌طور ناگهانى و مشکوک در شب 4 دى 1306 ش (1346 ق)، در 68 سالگی درگذشت.[5]‏ و در نجف اشرف‌، ‌در مقبره کاشف الغطاء به خاک سپرده شد.

[1]. فراهانى، حسن،‏ روزشمار تاریخ معاصر ایران، ج ‏1، ص 367، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاى سیاسى‏، چاپ اول‏، 1385ش؛ نیز ر.ک: نجفی، موسی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله اصفهانی، ج 2، ص 6 – 9، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1378ش.
[2]. روزشمار تاریخ معاصر ایران، ج ‏1، ص 367.
[3]. همان؛ رجبی، محمدحسن، علمای مجاهد، ص 62 ـ 63، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1382ش.
[4]. روزشمار تاریخ معاصر ایران، ج ‏1، ص 367.
[5]. همان؛ نیز ر.ک: صفائی، ابراهیم، ده نفر پیشتاز، ص 167- 140، تهران، انجمن تاریخ، چاپ اول، 1351ش؛ مهدوى، سید مصلح الدین، تاریخ علمى و اجتماعى اصفهان در دو قرن اخیر، ج 2، ص 11- 45، قم، الهدایه، 1368ش.