به گزارش «شیعه نیوز»، صحنه‌ی نبرد در سوریه به سرعت در حال عبور از فاز نظامی به رقابتی سیاسی است. پس از گذشت حدود ۸ سال از شروع درگیری‌ها، آمریکا با تصمیم ترامپ در حال خروج نیروهای خود از سوریه است و نگاه‌ها بسوی واکنش دیگر طرف‌ها، یعنی روسیه، ایران و ترکیه جلب شده است. حالا تمامی تاثیرگذاران بر میدان سوریه چشم انتظار فرآیند انتقالی و همچنین کسب سهم بیشتر در فرآیند بازسازی آن هستند؛ رویکردی که خروج نظامیان آمریکا یکی از نشانه‌های آن بود و طبق پیش‌بینی برخی کارشناسان خروج یا کاهش چشمگیر نیروهای نظامی دیگر طرف‌های موثر را نیز در پی خواهد داشت.
فریدون مجلسی، دیپلمات سابق و حسین شیخ الاسلام، سفیر اسبق ایران در سوریه، دربارهی نحوهی حضور ایران در سوریه‌ی پسا داعش و بعد از خروج نظامیان آمریکا، راهکارهای حفظ نفوذ و همچنین نقش‌آفرینی ایران در بازسازی سوریه به گفت‌وگو با انصاف نیوز پرداختند.
مجلسی: می‌توان نفوذ اقتصادی و سیاسی در سوریه را جایگزین سیاست فعلی کرد
فریدون مجلسی، در گفت‌وگو با خبرنگار انصاف نیوز دربارهی موضع ایران در سوریه پس از خروج آمریکا و شکست داعش، گفت: «دلیل حضور ایران در سوریه مقابله با نیروهای مخرب داعشی بود که توسط عربستان بسیج شده بودند و در آنجا فعالیت‌هایی سخت و جنایتکارانه داشتند، آنها تقریبا شکست خوردند؛ ممکن است آثاری باقی مانده باشد، اما وقتی حمایت مالی پشت سر آنها نباشد و با توجه به ضرباتی که به آنها وارد شد، شانس و قدرتی برای ماندن ندارند.
یکی از دلایل خروج آمریکا هشدار به دیگرانی است که آنها هم باید منطقه را لااقل به‌لحاظ نظامی ترک کنند؛ هدف اصلی آمریکا حمایت از اسراییل در برابر هرگونه تهدیدی است که از خارج به عمل می‌آید.
حال نیروهای ایرانی چنانچه خواهان تداوم ستیز خود هستند ممکن است تصمیم بگیرند که بمانند؛ اما اگر خواهان بقای نفوذ در منطقه و در سوریه هستند، با خروج نیروهای نظامی وقتی که تهدیدها مرتفع شده است، این نفوذ می‌تواند تغییر شکل دهد و تبدیل به نفوذ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شود.
یک مقدار تنش‌زدایی لازم است به این دلیل که اگر آن تنش‌زدایی انجام نشود، حضور اقتصادی ایران هم مورد چالش قرار خواهد گرفت.»
این کارشناس مسایل بین‌الملل دربارهی سیاست‌های سوریه در قبال ایران درصورت حضور بشار اسد یا عدم حضور او در آینده‌ی سیاسی سوریه، گفت: «من فکر می‌کنم چون در آنجا حکومت، حکومت یک سیستم نیست بلکه حکومت سلیقه‌ای و فردی است، تا وقتی آن فرد وجود دارد اطمینانی هم وجود دارد و ما از فردای او خبر نداریم. ایران یک همسایه‌ی پیوسته به سوریه هم نیست اما ممکن است اگر دولت دیگری روی کار بیاید -یا حتی خود بشار اسد- برای بقای خود مجبور شود به سازش‌هایی، خصوصا با آمریکا، تن دهد؛ ممکن است با توجه به مشکلاتی که تحریم‌های ایران ایجاد می‌کند نخواهد خود را درگیر این مسایل کند و ادامه‌ی حضور نظامی ایران با چالش‌هایی مواجه شود؛ بنابراین احتمال تغییر سیاست چه با بشار و چه بدون بشار حتما وجود دارد و قاعدتا ایران باید خود را برای یک سیاست جایگزین آماده کند.
این سیاست جایگزین می‌تواند نوعی تعامل با سایر قدرت‌های حاضر در سوریه و تبدیل نفوذ نظامی- امنیتی به نفوذ اقتصادی و سیاسی باشد.»
این دیپلمات سابق دربارهی حضور ایران در فرآیند بازسازی سوریه و از دست ندادن این صحنه، گفت: «ایرانی‌ها قبلا هم در آنجا حضور داشتهاند و حتی دیگران نسبت به ایران حضور کمرنگی داشتند؛ ایرانی‌ها دارای تجربه و شرکت‌هایی هستند که در امر سازندگی نقش دارند؛ در مساله‌ی برق هم‌اکنون در آنجا برنامه‌هایی توسط ایران اجرا می‌شود، در مسایل عمرانی و ساختمانی، بخصوص آسیب‌هایی که به سوریه وارد شده می‌توانند همکاری کنند و لابد آنجا همکاری بین‌المللی ایجاد خواهد شد و این همکاری بین‌المللی صندوقی فراهم خواهد کرد؛ به این خاطر که مایل هستند امکاناتی فراهم کنند تا میلیون‌ها سوری مهاجر که بخصوص در اروپا هستند، بتوانند به کشور خود بازگردند و مشکلی را که مشکل این کشورها هم شده است، حل شود.
بنابراین ایران کاملا امکانات فنی برای حضور در این صحنه را دارد و می‌تواند نقش‌‌آفرین باشد، مگر اینکه بعضی شعارها و برخی دیپلماسی‌های غیر سیاسی شرایطی ایجاد کنند که آن صندوق مایل نباشد توسط ایران هزینه شود. این مساله‌ای است که باید دیپلماسی ایران به آن بپردازد و آمادگی ایجاد کند. با تعامل و همکاری با دنیا می‌توان این کار را انجام داد اما با ستیزه امکان‌پذیر نیست که حتی بتوان در بازسازی آنجا سهمی داشت.»
شیخ الاسلام: حضور راهبردی ما در سوریه تغییری نخواهد کرد
حسین شیخ الاسلام، در پاسخ به این سوال خبرنگار انصاف نیوز که «پیش‌بینی‌اش برای نحوهی حضور ایران در سوریه پس از پایان جنگ چیست؟»، گفت: حضور ما در سوریه با این بحران شروع نشد، ما از اول انقلاب در سوریه حضور داشتیم، یعنی بلافاصله بعد از انقلاب با ما رابطه برقرار کرد. در طول جنگ هم نزدیک‌ترین همکاری را با ما داشت و همین روند تا به امروز ادامه پیدا کرده؛ پس حضور ما در سوریه با این بحران آغاز نشده؛ علی‌الخصوص اینکه همکاری‌های راهبردی ما در زمان رشد برادران حزب‌الله در لبنان، که تنها راه ارتباط ما با لبنان سوریه بود، رشد قابل توجهی کرد. در حال حاضر هم شکل ارتباط ما با سوریه و حضورمان ادامه‌ی همین راهبرد است و چیز جدیدی نیست. آن موقع آنها در حمله‌ی امریکایی-صهیونیستی-صدام به ایران کمک می‌کردند و حالا ما در حمله‌ی امریکایی-صهیونیستی- داعش به آنها کمک کردیم.
سفیر اسبق ایران در سوریه در پاسخ به اینکه «باتوجه به اینکه این همکاری و ارتباط در مقاطع مختلف به یک شکل نبوده، حالا پس از پایان درگیری‌ها، حضور ایران چه تغییری خواهد کرد؟» گفت: تغییری نخواهد کرد؛ حضور راهبردی ما به همان شکل خواهد بود؛ علی‌الخصوص که الان پس از خروج آمریکا طعم شیرین این پیروزی برای ایرانیان و سوری‌ها نشان از این دارد که آمریکایی‌ها در قضیه‌ی سوریه هیچکارهاند. چون از نظر نظامی که دیگر انشاالله حضور ندارند، از نظر سیاسی هم که حضوری در آینده‌ی سوریه ندارند و هیچکارهاند و این موضوع به کام ملت سوریه، ملت ما و کلا مقاومت گوارا و شیرین است.
وی دربارهی مفهوم حضور راهبردی ایران در سوریه، گفت: حضور راهبردی اهم از حضور سیاسی و نظامی است، این حضور حضوری تعیین کننده است و اثرات آن از خود سوریه فراتر است.
