سوال : لطفا نظر مبارک خود را درمورد روایتی که مدعی ازدواج دختر حضرت علی (علیه السلام) با عمر می باشد بیان فرمائید.
شیخ مفید در این رابطه عبارت بسیار خوبی دارد. به گفته وی روایتی که می گوید حضرت علی علیه السلام دخترش را به ازدواج عمر در آورد، روایتی نادرست است. زیرا این روایت از طریق زبیر بن بکار نقل شده است. زبیر در نقل روایت فرد قابل اعتمادی نبوده است. او به دلیل کینه توزی نسبت به حضرت علی(ع) این روایت را نقل می کرده است ودر آنچه که به بنی هاشم نسبت می دهد، قابل اعتماد نیست. (دشمنی زبیری ها با حضرت علی و بنی هاشم مشهور است و نقل است که زبیربن بکار برای فرار از علویون به عراق و نزد عمویش مصعب گریخت).
از آنجا که این روایت را ابومحمد الحسن در کتاب خود آورده، بسیاری گمان کرده اند این روایت را علویون نقل کرده اندو روایتی صحیح است، حال آنکه وی این روایت را از زبیر بن بکار در کتاب خود آورده است. و اما خود ابوالحسن هم مورد اعتماد نیست .] وی حسن بن محمد بن یحیی بن حسن بن جعفر بن عبیدالله بن حسین بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب است. نجاشی درباره وی می گوید«مشاهده کردم که اصحاب ما وی را تضعیف می کنند.» مرحوم آیت الله خوئی می گوید نباید در ضعیف بودن وی[در نقل حدیث] تردید کرد. (معجم الرجال، ج5، ص136).
بررسی متن حدیث: این حدیث به شکل های مختلفی نقل شده است. در یک روایت آمده که حضرت علی علیه السلام دخترش را به عقد عمر در آورد. اما در روایتی دیگر نقل شده که عباس این کار را کرد. در روایت دیگری نقل شده که این کار با اختیار و از روی ایثار بوده است.
از سوی دیگر برخی از راویان می گویند عمر از این همسر خود صاحب پسر شد و آنرا زید نامید. ولی در روایت برخی آمده که عمر پیش از همبستر شدن با وی کشته شد. برخی می گویند زیدبن عمر نیز صاحب فرزند بود. اما گروهی این سخن را منکر می شوند و می گویند که وی کشته شد و فرزندی نداشت. در میان این راویان مشاهده می شود که برخی می گویند زید بن عمر و مادرش کشته شدند. آنانی که وقوع این ازدواج را نقل کرده اند، درباره مهریه ام کلثوم اختلاف نظر دارند.
برخی مهریه تعیین شده از سوی عمر را چهل هزار درهم و برخی دیگر چهار هزار درهم و گروهی نیز پانصد درهم نقل کرده اند. این اختلاف فراوان در متن روایت موجب بی ارزش شدن و باطل شدن روایت می گردد.
