کتاب اطلس تاریخ شیعه از رسول جعفریان انتشار یافت.
در سایت کتابخانه تخصصی تاریخ ایران و اسلام درباره این کتاب آمده است:
اطلس شیعه یک اثر تألیفی – پژوهشی است که هدف اصلی آن ارائه تصویری جغرافیایی – تاریخی از شیعه در طول تاریخ اسلام از آغاز تا به امروز است.
در این کتاب تلاش شده است تا تاریخ شیعه در قالب نقشه های جغرافیایی ارائه شده و حدود پیشرفت تشیع درهر مقطع تاریخی و در هر نقطه جغرافیایی نشان داده شود.
کتاب اطلس شیعه تلاش کرده است تا در هر قسمت، در سه جهت هدف خویش را محقق سازد:
الف: ارائه مواد تاریخی و توضیحی در باره سیر تطور شیعه.
دوم: ارائه نقش های جغرافیایی
سوم: ارائه جداول
این کتاب از تعریف و تاریخ شیعه در قرن اول آغاز شده و پس از آن دوره به دوره همراه با تقسیم بندی حوزه های جغرافیایی جهان اسلام، تاریخ شیعه را مورد بحث قرار داده است.
این کتاب در قطع رحلی بزرگ در حجم 744 صفحه به چاپ رسیده است.
در این کتاب، تشیع به معنای وسیع آن مورد توجه بوده و اخبار اسماعیلیه، زیدیه و علویان نیز درج شده است.
با این حال، جریان اصیل تشیع، جریان تشیع معتدل است که همان مذهب امامیه است و همیشه و به رغم آن که در طول تاریخ مورد هجوم بوده است، تلاش کرده تا با سایرمسلمانان همزیستی داشته باشد.
روشن است که این کتاب به دلیل گستردگی موضوعات مطرح شده، نمی تواند یک اثر بی عیب و نقصی باشد. به همین دلیل در تیراژ محدود انتشار یافته است تا پس از جمع آوری انتقادها و ایرادها بتواند در شکل بهتری ارائه شود.
این اثر در طول سال با همراهی شماری از دوستان و همکاران بنده فراهم آمده است. در هر مرحله، پس از تهیه مطالب و نقشه های اولیه مربوطه به آن، نقشه ها در اختیار سازمان جغرافیایی قرار می گرفت و دوستان ما در سازمان، با کشیدن نقشه ها آنها را برای اصلاح باز می گردانند و گاه چندین بار یک نقشه مورد اصلاح و مرور قرار می گرفت.
طبیعی است که سازمان جغرافیایی در این مدت، با حمایت ها و همراهی ها خود نقش مؤثری در به ثمر رسیدن این طرح داشت. در این زمینه باید از رئیس سازمان سرتیپ دوم ستاد محمد حسن نامی تشکر کرد.
همکاران بنده نیز که نامشان را در مقدمه آورده ام، بویژه سرکار خانم کوشکی، در تمام این مدت برای فراهم آمدن این اثر تلاش کردند.
فصلهای کتاب
فصل اول با عنوان «آغاز تشیع» که از تعریف شیعه شروع و تا بیان فرقه های شیعه ادامه یافته است.
فصل دوم با عنوان «امامان شیعه» شامل زندگی حضرات معصومین با ارائه مطلب و نقشه در باره هر زندگی هر امام است.
فصل سوم: «تشیع در شهرهای ایران» است که برای هر شهر از شهرهای اصلی شیعه مذهب، نقشه و متن ارائه شده و گاه به خاندان های مهم شیعه هر ناحیه نیز پرداخته شده است.
فصل چهارم: «دولت های شیعه در ایران» که نخستین آنها دولت علویان طبرستان و پایان آن عصر امام خمینی است. در این میانه از دولت هایی چون آل بویه، اسماعیلیه، ایلخانان، سربداران، مرعشیان، صفویان، قاجار تا انقلاب اسلامی سخن به میان آمده است.
فصل پنجم «تشیع در عراق» است که از شهرهای کوفه و واسط و بغداد سخن گفته شده و با گذر از مهم ترین رویدادهای تاریخی شیعه در این دیار، به زمان حال رسیده و از بغداد عصر جدید و دولت شیعی فعلی عراق نیز سخن گفته شده است.
فصل ششم «تشیع در جزیرة العرب» است که در باره شیعیان مدینه، و همین طور منطقه شرقیه یعنی احساء و قطیف سخن گفته شده است. پس از آن از بحرین و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند قطر، امارات، کویت و عمان نیز سخن به میان آمده است. بخش قابل توجهی نیز به یمن و زیدیه اختصاص داده شده است.
فصل هفتم: «تشیع در شامات» است که از ورود تشیع به شام به ویژه حلب سخن گفته شده و سپس از شهرهای مختلف سوریه از جمله دمشق، و نیز از علویان و در پایان از شیعیان لبنان تا زمان حاضر سخن گفته شده است.
فصل هشتم: «تشیع در افریقا» که بخش عمده آن به علویان ادریسی و دولت فاطمی اختصاص دارد و پس از آن به رسوخ و نفوذ تشیع در کشورهای مختلف افریقایی که عمدتا طی یک صد سال اخیر به ویژه پس از پیروزی انقلاب بوده بحث شده است.
فصل نهم: «تشیع در شبه قاره و افغانستان» که ضمن آن به تفصیل از دولت های شیعی در حیدرآباد و مناطق دیگر هند و نیز نواب های شیعی حاکم بر برخی از نواحی و همین طور شیعیان کشمیر و سپس پاکستان بحث شده است. برای هر بحث و متن تاریخی، چندین نقشه تاریخی ارائه شده است. در پایان این بخش از نفوذ تشیع در کشورهای مالزی، اندونزی و تایلند نیز سخن گفته شده است.
فصل دهم: «تشیع در قفقاز و ترکیه» که از شیعیان آذربایجان و همین طور استانبول و دیگر شهرهای ترکیه سخن گفته شده و بحثی نیز در باره علویان صورت گرفته است.
فصل یازدهم: «تشیع در اروپا» که بیشتر مربوط به قرن اخیر است. در این فصل از شیعیان بریتانیا، آلمان، و همین طور ایتالیا و بلژیک به اجمال بحث شده است.
فصل دوازدهم: «تشیع در امریکا» و کاناداست که از برخی از مؤسسات و تشکل های شیعی به اجمال سخن گفته شده است.
در پایان باید عرض کنم: بدیع بودن یا به عبارتی نبودن سابقه ای برای این قبیل کار در تاریخ شیعه، این مشکل را ایجاد می کرد که نتوانیم آن گونه که دوست داریم آن را به دوستاران تقدیم کنیم. از این بابت عذرخواهم. برخی مشکلات می‌تواند در نقشه ها باشد که لازم است دوستان محقق دقت بیشتری کرده و ما را از خطاهای احتمالی آگاه سازند.
نام کتاب: اطلس شیعه
نویسنده: رسول جعفریان
ناشر: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
تاریخ نشر: 1387
قیمت: هشتاد هزار تومان
قطع: رحلی
صفحات: 744
270 نقشه رنگی
