سوره ی مبارکه ی نمل
غرض سوره، بشارت و انذار است و شاهد بر این امر، آیات ابتدا و انتهای سوره و داستانهای انبیاء عظام الهی چون موسی، داود، سلیمان و صالح و لوط-علی نبینا و آله و علیه السلام- است. در ادامه، بخشی از اصول معارف همچون وحدانیت خداوند تعالی در ربوبیت و معاد ذکر می‌شود.1 در دل داستانها، خداوند تعالی نمونه هایی از سنت جاریه خود را در جامعه انسانی بیان می‌کند از نظر هدایت و ارائه طریق سعادت در زندگی و اکرام کسانی که هدایت یافتند و برگزیدن آنها و سیر دادن آنها به بالاترین درجات انسانی . در طرف دیگر عذاب کردن کسانی که از یاد او رویگردان شدند و به عذاب استیصال و عقوبت دردناک دچار گشتند.2
« أَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَكْشِفُ السُّوءَ »3
مقصود از اجابت مضطر در هنگام دعا، اجابت دعا و برآوردن حاجت است زمانی که از سوی شخص دعا کننده،حقیقت دعا و
مسألت تحقق یابد. زیرا تا زمانی که انسان در تنگنای اضطرار قرار نگیرد طلب و درخواست حقیقتاً از سوی او تحقق پیدا نمی‌کند. در آیه ی شریفه اجابت با کلمه «إِذَا دَعَاهُ» مقید شد تا بفهماند دعا کننده باید فقط خدا را بخواند و این امر زمانی تحقق می‌یابد که از تمامی اسباب ظاهری قطع امید کند و قلب او تنها به پروردگار تعلق یابد چراکه اگر به اسباب ظاهری امید بسته باشد دیگر او را نخوانده و غیر او را صدا زده است.زمانی که در دعا صادق باشد یعنی حقیقتاً بخواهد و فقط او را صدا بزند حق تعالی اجابت کرده و آنچه او را به اضطرار کشانده برطرف می‌کند همانگونه که خود فرموده « ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ» 4 پس هیچ شرطی برای اجابت دعا قرار نداده جز این که حقیقتاً درخواست شود و فقط از او درخواست شود. « وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ.»5 آیات بسیاری بیانگر این حقیقت است که انسان در هنگام اضطرار مانند سوار شدن بر کشتی در هنگام غرق شدن در آن لحظه به هیچ سببی دسترسی ندارد با اخلاص خدا را می‌خواند و پاسخ می‌شنود. 6
--------------------------------------------------------------------------------
1- المیزان ج15 ص340
2- المیزان ج15ص380
3- نمل:27/62
4- مومن:40/60
5- بقره:2/186
6- المیزان ج15ص382-383
