به گزارش «شیعه نیوز»، وزارت حج عمره سعودی با انتشار بیانیه‌ای بدون اشاره به کارشکنی های این کشور در پذیرش حجاج ایرانی، جمهوری اسلامی را به بهانه گیری برای امضا نکردن سند توافقنامه سازماندهی کننده حج امسال (1437 هـ.ق) متهم کرد.
سفرهای زیارتی ایرانیان به مکه مکرمه برای برگزاری مناسک حج همواره با مشکلات عدیده ای روبه رو بوده است.
ایران و عربستان از سال های دور روابط پرتنشی داشته و این روابط طی سال های اخیر به ویژه دو سال گذشته بنا به دلایلی از جمله اختلاف نظر میان دو کشور درباره سوریه، تجاوز آشکار عربستان با همراهی کشورهای عرب منطقه به یمن و تلاش سعودی ها برای جایگزینی این کشور در میان خریداران نفت ایران رو به سردی گراییده است.
فاکتورهای دیگری نیز در مناسبات دو کشور تاثیر گذار بوده که می توان به حمایت شدید عربستان از امارات در موضوع جزایر ایرانی خلیج فارس، اعدام 18 ایرانی متهم به قاچاق مواد مخدر در عربستان، رویداد فرودگاه جده، سقوط جرثقیل و کشته شدن 7 هزار زائر در منا را نام برد.
نزدیک به 30 سال پیش هم روز 9 مرداد 1366 (31 ژوئیه 1987) نیروهای امنیتی عربستان پس از آن که حجاج ایرانی در تظاهرات موسوم به «برائت از مشرکین» در مکه شعار 'مرگ بر آمریکا' و 'مرگ بر اسرائیل' سر دادند به آن ها حمله کرده و بر روی آنان آتش گشودند که در جریان این حملات غیرانسانی 275 ایرانی به شهادت رسیدند.
در این واقعه بسیاری از حجاج ایرانی نیز مفقود شدند.
از این واقعه می توان به عنوان اولین رفتار خشونت بار عربستان نسبت به زائران ایرانی پس از انقلاب اسلامی نام برد.
چندی نگذشت که عربستان ایران را متهم به دست داشتن در ترور سفیرش در آمریکا کرد و سپس وزارت خزانه‌داری آمریکا ادعا کرد که یک شرکت هواپیمایی ایرانی برخی افراد را که متهم به دست داشتن در توطئه ترور سفیر عربستان هستند، به طور مخفیانه به خاک این کشور منتقل کرده و به همین دلیل نیز این شرکت هواپیمایی اتز سوی آمریکا تحریم شد!
این خبر دقیقا زمانی اعلام شد که بنا بود شرکت هواپیمایی ایرانی پروازی را به مقصد جده داشته باشد، اما هیچ یک از ایرلاین های ایرانی در این روز و ساعت اجازه فرود در فرودگاه جده را پیدا نکردند.
اخبار موثقی بعدها منتشر شد که حاکی از بهانه تراشی و توطئه برخی شاهزادگان سعودی در نشر این گونه خبرها بود.
آزار جنسی دو نوجوان ایرانی به هنگام بازگشت از حج عمره توسط ماموران پلیس فرودگاه جده نیز رویدادی از جنس دیگر بود که بازتاب بسیار گسترده ای در رسانه های خارجی داشت و انتقاد بسیاری از کشورهای جهان را نسبت به سوء مدیریت رژیم آل سعود در رابطه با تضمین امنیت زائران برانگیخت.
در پی تعرض به دو نوجوان ایرانی از سوی پلیس عربستان نمایندگان مجلس ایران طرحی پیشنهاد دادند که بر اساس آن سفر حج عمره تا زمانی که عربستان نتواند امنیت زائران را تضمین کند، متوقف شود.
اما، در مقابل عربستان بدون هیچ عذرخواهی روز 20 فروردین (9 آوریل) همان سال هواپیمای حامل زائران ایرانی را به بهانه نداشتن استانداردهای اروپایی از جده باز گرداند.
چند صباحی بعد همزمانی ساخت و ساز در مسجد الحرام با ایام برگزاری مناسک حج تمتع سال 94 و در واقع سهل انگاری دولت عربستان در مدیریت این ایام برگزاری آداب و رسوم مذهبی سقوط مرگبار جرثقیل در این مسجد بزرگ مسلمانان در مکه را به دنبال داشت.
سقوط جرثقیل در قسمتی از مسجدالحرام در حال تعمیر که 107 کشته و 238 نفر مجروح به جا گذاشت و منابع عربستانی علت سقوط این جرثقیل را بارش باران و وزش باد عنوان کردند.
روز دوم مهر (24 سپتامبر) همان سال در جریان مناسک حج واجب باز به دلیل سوءمدیریت مسئولان سعودی در سرزمین منا در نزدیکی مکه صدها زائر به خاطر ازدحام و سراسیمگی در جمعیت کشته شدند.
به ادعای مقام های ریاض در فاجعه منا حدود 770 نفر کشته شده اند، در حالی که خبرگزاری آسوشیتدپرس از جان باختن 2 هزار و 426 زائر در این حادثه خبر داد.
فاجعه منا چند روز پس از حادثه سقوط جرثقیل در مکه روی داد و چند صباحی دیگر در همان سال دو حادثه آتش‌سوزی مهیب در دو هتل شهر مکه به زخمی شدن چندین زائر منجر شد.
این فاجعه تیره‌تر شدن روابط ایران و عربستان و تشدید جنگ لفظی میان دو کشور را آشکارتر ساخت.
مناسبات ایران و عربستان هرچند با موجی از تنش ها، اما همواره به شکلی مستمر جریان داشت تا با اعدام شیخ نمر باقر النمر روحانی شیعیان عربستان و اعتراض های پس از آن در تهران و حمله عده ای خودسر به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد روابط دو کشور رو به تیرگی بیشتر گرایید.
اعدام شیخ نمر روحانی پرنفوذ شیعه در این کشور موجی از اعتراض های مسلمانان در ایران و سایر کشورهای اسلامی را برانگیخت و برخی از این اعتراض ها از جمله تجمع عده ای خودسر در مقابل سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد دستاویز و بهانه سیاسی دست عربستان شد.
دولت ریاض با استفاده از همین ابزار نه تنها برای انحراف موج مطالبات افکار عمومی نسبت به اعدام شیخ نمر کوشید، بلکه به رغم مخالفت ها و انتقادهای مقامات دولتی و سیاسی ایران در ارتباط با تجمع افراد خودسر در مقابل سفارت عربستان در تهران و مشهد، تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک با ایران گرفت.
از سوی دیگر رژیم آل سعود برخی کشورهای عربی و منطقه ای دیگر را نیز برای قطع روابط با ایران تحت فشار گذاشت.
از آن زمان عربستان از دادن ویزا به ایرانیان از طریق دفتر حافظ منافع خود در تهران خودداری می‌کند و همین مساله از موانع مهم اعزام زائران به شمار می رود.
روابط میان ایران و عربستان همواره دستخوش تغییراتی بوده و موارد ذکر شده از جمله فاکتورهای تاثیرگذار بر مناسبات دو کشور است.
اما، عوامل خاصی نیز از لابلای روند مناسبات دو کشور می توان نام برد که هدفمندی سیاست عربستان را در مقابل جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد.
وزارت حج عربستان با انتشار بیانیه ای مدعی شد که هیات ایرانی طی مذاکره با طرف عربستانی خود از امضای آیین نامه حج امتناع کرده و این امر را به عنوان توجیهی برای عدم پذیرش حجاج کشورمان خوانده است.
این در حالی است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کشورمان عربستان سعودی را به کارشکنی در همکاری با ایران متهم کرد و گفت که شرایط برای انجام حج تمتع آماده نیست.
علی جنتی دو روز پیش (پنج‌شنبه 23 اردیبهشت) اعلام کرد که مسئولان سعودی درباره صدور ویزا هیچ قولی نداده‌اند و گفته اند که حاجیان ایرانی برای گرفتن ویزا باید به کشور ثالثی بروند.
وی در گزارش خود به مراجع تقلید قم گفت که دریافت ویزای هیات ایرانی که قرار بود برای گفت‌وگو با سعودی‌ها به عربستان بروند، دو ماه طول کشیده است و سعودی ها برای ورود مسئولان حج کارشکنی های زیادی کردند.
جنتی از برخورد سرد و نامناسب وزیر حج سعودی با هیات ایرانی خبر داد و گفت که پیشنهادهای ایران در زمینه مسائلی مثل ویزا، حمل و نقل هوایی زائران توسط ناوگان ایرانی و تامین امنیت حجاج با توجه به نبود کنسولگری ایران از سوی مقام های عربستان پذیرفته نشده است.
خودداری از صدور روادید برای زائران ایرانی، حمل و نقل زائران با ناوگان هوایی جمهوری اسلامی و استفاده از خطوط هوایی، تامین امنیت و سلامت حجاج از جمله مواردی است که از مانع تراشی عربستان بر سر راه زائران ایرانی حکایت دارد.
اقدامات کارشکنانه عربستان در حالی صورت می‌گیرد که بسیاری از کشورهای جهان سوء مدیریت رژیم ریاض را در رابطه با مناسک حج مورد انتقاد قرار داده‌اند.
بدین ترتیب فراهم سازی مقدمات اعزام ایرانی ها به منظور برگزاری مناسک حج با انواع کارشکنی های دولت عربستان سعودی به رغم ادعاهای مکررش مبنی بر سیاسی نکردن مساله حج مواجه شد.
به نظر برخی از کارشناسان از زمان استقرار جمهوری اسلامی در ایران، روابط بین تهران و ریاض معمولا سرد و در مواردی بحرانی بوده است.
این روابط در چند سال اخیر به خاطر اختلاف دو کشور بر سر وضعیت عراق، جنگ داخلی سوریه و به تازگی، جنگ داخلی در یمن بسیار تیره تر شده است.
این دسته از کارشناسان همچنین معتقدند که نقش آمریکا و برخی متحدان اروپایی و منطقه ای این کشور و به خصوص رژیم صهیونیستی در بهانه تراشی سعودی ها را نمی توان انکار و نادیده گرفت.
نقش این کشورها در بروز بحران میان ایران و عربستان، دو کشور مسلمانی که در صورت کنار گذاشتن اختلافات می توانند با اتحاد خود قدرت بزرگی را در منطقه از جهان اسلام به نمایش بگذارند، نه تنها بی تاثیر نبوده بلکه در پاره ای از موارد بسیار ملموس و آشکارا است.
