در چنين روزي - 30 آبان سال 1300 هجري شمسي: دولت، در زمان صدارت احمد قوامالسلطنه لايحهاي تنظيم كرد كه بر اساس آن، امتياز استفاده از نفت شمال ايران به شركت معروف آمريكايي با نام "استاندارد اويل" واگذار ميشد. بر اساس توافق بين دولت و مجلس، اين لايحه به طور محرمانه به تصويب رسيد تا شوروي و انگليس در آن مداخله نكنند. علت واگذاري امتياز نفت شمال گذشته از منافع مالي، براي ايجاد توازن در سياست خارجي بود و دولت ايران ميل داشت كشور سومي نيز در ايران دست به فعاليت هاي اقتصادي بزند. دو روز پس از تصويب اين لايحه، سر و صداي دولت شوروي بلند شد و طي يادداشتهايي به وزرات خارجه ايران، اعتراض شديداللَّحن خود را كه در حقيقت، حكم اولتيماتوم داشت، تسليم كرد. متعاقب اعتراض دولت شوروي، دولت انگلستان نيز يادداشتي تسليم دولت ايران نموده و به اين امر اعتراض كرد. شوروي ضمن اعتراض خود، خواهان اجراي معاهده سابق نفت خود با ايران شد ولي از آنجا كه اين امر، خلاف قانون اساسي صورت گرفته بود، نمايندگان مجلس شوراي ملي در برابر اعتراض شوروي و انگليس ايستادند و به اولتيماتوم آنها توجهي نكردند.
در چنين روزي - 30 آبان سال 1318 هجري شمسي: عبدالحسين فرمانفرما ملقب به نصرتالدوله، سالار لشكر و فرمانفرما، برادر زاده محمد شاه قاجار و پسر عموي ناصرالدين در حدود سال 1232هجري شمسي در تهران به دنيا آمد و پس از پايان دروس دارالفنون به خدمت نظام درآمد. وي در مقام نظامي ترقي نمود به طوري كه در سفر ناصرالدين شاه به اروپا، رياست گارد حفاظت از شاه را بر عهده گرفت و پس از بازگشت از اروپا، با لقب فرمانفرما، به حكمراني كرمان و بلوچستان منصوب شد. فرمانفرما از آن پس بارها در مقام هاي گوناگون جا به جا شد تا اينكه در دولتي كوتاه، صدارت يافت، ولي پس از كودتاي اسفند 1299، در زمره رجالي بود كه به بند و زنجير گرفتار آمد و در تمام دوران حكومت سه ماهه سيد ضياء الدين طباطبايي، در زندان به سر برد. پس از كنار رفتن سيدضياء و آزادي فرمانفرما، كاري به وي واگذار نشد و فقط در مراسم و جشنهاي دربار شركت ميكرد. فرمانفرما، علي رغم نزديكي زيادي كه به رضاخان داشت، در زمان حكومت او، داراي پست دولتي نگرديد و به عنوان رجل سياسي كه چهل سال در اين عرصه فعاليت داشت، مطرح بود. فرمانفرما جمعاً ده بار استاندار و حاكم ولايتهاي گوناگون، نه بار وزير و دو بار رييس دولت شد. وي مردي پركار و مستبد بود، در كارها، بيشتر حيله را به كار ميبست و در هنگام ضرورت، چاپلوسي مينمود. در سياست خارجي معتقد به همكاري با انگليسها بود و مطامع آنان را دنبال ميكرد. زندگاني فرمانفرماي شبيه يك وزارتخانه كوچك بود. به علت املاك وسيعي كه در تهران و شهرستانها تدارك ديده بود، مباشريني از طرف وي، آنها را اداره ميكردند و او در سالهاي آخر عمر، به اين كارها مشغول بود. او براي نگاه داشتن ثروت هنگفت خود، با توجه به تغييرات زمان، منعطف ميشد چنانكه پس از تغيير رژيم استبداد به مشروطه و بعد از تزلزل قاجار و استقرار پهلوي، به اين خوي انعطافپذير، متوسل ميگرديد. فرمانفرما سرانجام در سيام آبان 1318هجري شمسي در 86 سالگي درگذشت و در شهر ري مدفون شد.
در چنين روزي - 21 ذيقعده سال 687 هجري قمري: "ابن نفيس" عالم طبيب و مؤلف دمشقي بدرود حيات گفت. وي در زادگاهش دمشق نزد علماي برجسته علوم و معارف اسلامي؛ نحو و منطق را آموخت و طب را نزد مهذب الدين عبد الرحيم فرا گرفت. ابن نفيس به پزشكي علاقه بسيار داشت و استعداد فوق العاده اي در آموختن فنون طبي از خودشان نشان داد. پس از مدتي مطالعه و تحقيق جدي در بيمارستان بزرگ نوري كارآموزي كرد و سرانجام رييس الاطباء شد. ابن نفيس در اواخر عمر خانه و كتابخانه خود را وقف دارالشفاء يا بيمارستان منصوري كرد. از اين عالم و طبيب گرانقدر آثاري با ارزش به جاي مانده كه از آن ميان شرح قانون را در چهار جلد مي توان نام برد. يكي از نخستين كتاب هاي ابن نفيس شرح تشريح قانون نام دارد كه اولين اثر در علم پزشكي است و گردش ريوي خون را توصيف كرده است. الشامل ديگر كتاب ابن نفيس درباره جراحي مطالبي جالب توجه دارد وي در اين اثر هر عمل جراحي را شامل سه مرحله يعني تشخيص بيماري، جريان عمل جراحي و نگهداري و مراقبت يعني بعد از عمل مي داند.
در چنين روزي - 21 ذيقعده سال 1377 هجري قمري: حاج سيد يونس اردبيلي از مراجع تقليد قرن اخير درگذشت. اين عالم شيعه كه مبارزي مجاهد و وارسته بود، تحصيلات علوم و معارف را نزد علمايي چون آخوندي ملاسبز علي حكيم و سيد محمد يزدي آموخت و خود در زمره مراجع بزرگ قرار گرفت. آيت الله سيد يونس اردبيلي در واقعه گوهرشاد مشهد همچون ديگر مبارزان به مبارزه با ظلم پرداخت از اين رو دستگير و سپس تبعيد شد. از وي يك دوره كامل فقه موجود است.
در چنين روزي - 21 ذيقعده سال 1306 هجري قمري: ميرزا ملكم خان از سياستمداران دوره قاجاريه با پرداخت مقاديري ليره انگليسي امتياز لاتاري را از ناصر الدين شاه قاجار دريافت كرد. شاه قاجار در سومين سفر خود به اروپا در سومين سفر خود به اروپا با ملكم خان ملاقات كرد و ملكم با توطئههاي گوناگون امتياز لاتاري را از شاه ايران گرفت. بعد از افشاي اين ماجرا شاه قاجار تحت فشار مخالفت هاي وسيع روحانيان و برخي از رجال سياسي به ناچار امتياز را لغو كرد. ميرزا ملكم خان هم كه امتياز لغو شده را به بانك شركت انگليسي فروخته بود مجبور به پرداخت خسارت شد. ميرزا ملكم خان پس از اين حوادث روزنامه فارسي زبان قانون در لندن چاپ و منتشر كرد. او در اين روزنامه مطالبي ضد دولت وقت ايران و مفاسد دربار قاجار چاپ و منتشر كرد.
در چنين روزي - 21 ذيقعده سال 536 هجري قمري: تأليف كتاب "مَجمَعُ البَيان" پايان يافت. اين كتاب تأليف "فضل بن طَبرسي" مفسّر بزرگ اهل تفرش بود كه به سبب فضيلت و شهرت در علم فقاهت، حديث و تفسير به امينُ الاِسلام ملقب شده بود. شيخ طَبرسي شاگردان عالي مقام بسياري تربيت كرد كه هريك دانشمندي مشهور در عصرخود شدند. از ميان اين علما ابن شهر آشوب و قطب الدّين راوندي را ميتوان نام برد. مهمترين اثر اين عالم جهان اسلام، مجمع البيان است كه از نظر ادبي و حُسن تأليف تفسيري عالي و پر محتوا به شمار ميرود و علماي شيعه و سنّي براي اين تفسير اهميّت و ارزش بسيار قايلند. وي پس از فراغت از اين تفسير جامع به "تفسيركَشّاف تأليف جارُ الله زَمَخشَري" پرداخت و در اين اثر به نكاتي ادبي دست يافت كه در تأليف قبلي خود ذكري از آنها نكرده بود. طَبرسي اين اثرخود را "جَوامِعُ الجامِع" نام نهاد.
خبرگزاری شبستان
