روسیه ریشه تهدید را قطع می‌کند نه دستی که خنجر زد

واکنش های بسیاری در ارتباط با سرنگون شدن جنگنده سوخوی 24 روسیه به دست ترکیه قابل پیش بینی است که بخشی از این واکنش ها با روابط روسیه و ترکیه گره خورده و برخی دیگر نیز با چشم انداز عملیات نظامی روسیه علیه گروههای تروریستی در سوریه ارتباط دارد.

در این میان باید پرسید آیا این حادثه روسیه را به سمت عملیات زمینی در سوریه سوق می دهد؟

لحن پوتین در ارتباط با پس لرزه های ناشی از سقوط جنگده روس در سوریه بر روابط روسیه و ترکیه قاطع بود، به این معنی که وی در توضیح و تفسیر این حادثه گفت: حادثه سقوط سوخوی 24 بر روابط دو کشور «عواقب وخیمی» به جا می گذارد.

وی نه تنها بهانه آنکارا مبنی بر اینکه جنگنده روس حریم هوایی ترکیه را نقض کرده است، نپذیرفت بلکه تاکید کرد که سرنگونی این جنگنده خنجر زدن از پشت بود.

بخش دیگری از اظهارات پوتین که قابل ملاحظه است اینکه ترکها را «حامیان تروریسم» برشمرد و در این نامگذاری دقیق عمل کرد. این دومین اتهام از نوع خود علیه ترکیه مبنی بر حمایت از داعش است، زیرا پوتین چند روز پیش به طور غیرمستقیم در جریان نشست گروه 20 گفت: 40 کشور در حمایت مالی از داعش دست دارند که برخی کشورهای این گروه نیز جزء آنها هستند.

این مواضع پس از آن اتخاذ شد که روس ها از اتهام زنی مستقیم به ترکیه مبنی بر حمایت از تروریسم خودداری می کردند.

اکنون سوالی که باید پرسید این است: گزینه های روسیه برای واکنش به ترکیه چیست؟ چگونه این رخداد روابط ترکیه و روسیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد؟

روابط روسیه و ترکیه به سمت هرچه متشنج تر شدن در حرکت است و کسانی که در جریان روند تحولات روابط دو طرف در فاصله چند سال اخیر هستند، می دانند که ترکیه به میزان زیادی از سرنگون کردن جنگنده روس متضرر خواهد شد.

در این خصوص باید دانست که آنکارا توانست از نیروهای تاثیرگذار بر تنش های منطقه ای از جمله ایران و غرب و بیش از همه روسیه دستاوردهای زیادی از آن خود کند.

در توضیح این موضوع باید اندکی به عقب بازگشته و به یادآوریم که پیش از رخدادهای جهان عرب در سال 2011 رقابت شدیدی بر سر انرژی به ویژه گازطبیعی و انتقال آن به اروپا در پس تحولات سیاسی در جریان بود.

در بحبوحه این رقابت ها رخدادهای سال 2011 موجب هرچه شدت گرفتن آن شد و از سوی دیگر این رخدادها در واقع ناشی از همین رقابت ها بود.

در تحولات پیش از بحران سوریه آمریکا در حال طراحی نقشه خط لوله گاز ناباکو از آسیا به اروپا بود و در نظر داشت این خط لوله از ترکیه عبور کند و در مقابل روسیه نیز برنامه های زیادی در ارتباط با خط لوله انتقال گاز داشت تا با استفاده از آن به منبع اصلی انرژی در قرن حاضر تبدیل شود.

پس از آنکه خاورمیانه به جهنمی تبدیل شد که شعله های آتش آن زبانه می کشید و موضوع گاز آتش اختلافات سیاسی و مذهبی و نژادی را شعله ور می کرد پوتین در جریان سفربه ترکیه از احداث خط لوله گاز در خاک این کشور خبر داده و پس از او نیز «الکسی میلر» رئیس شرکت روسی گاز پروم عازم ترکیه شد.

به این ترتیب ترکیه جایزه بزرگی را که دیگران در سال های اخیر از به دست آوردن آن محروم مانده بودند، از آن خود کرد زیرا خط لوله گاز آن را به بازیگر اصلی انتقال گاز و بهره مندی از آن تبدیل می کرد.

در این میان یک سوال باقی می ماند و آن اینکه آیا ترکیه توقع داشت که این جایزه مجانی باشد؟

چه بسا ادامه روند متوسل شدن آنکارا به استفاده از نوک پیکان در مقابله با منافع روسیه موجب شود اکنون درست از همین طریق مجازات شود که در این صورت زیان راهبردی ترکیه بسیار بزرگ خواهد بود.

نقطه دیگری که احتمال دارد مسکو از آن برای مجازات اردوغان استفاده کند، توفقنامه هایی است که در زمینه تبادل تجاری بین دو کشور امضا شده است و بر اساس برنامه ریزی ها قرار است در پنج سال آینده ارزش آن از حدود 30 ملیارد دلار به بیش از یکصد ملیارد دلار افزایش یابد و این برای هر دو طرف از نظر درآمد هدف بزرگی بود، اما حمله به جنگنده روس مانند ضربه ای بر سر این توافقنامه ها است.

مسکو در واکنش مستقیم به ترکیه اعلام کرد که روابط نظامی خود با این کشور را قطع می کند و البته با توجه به اینکه ترکیه عضو ناتو است روابط نظامی آن با روسیه محدود بوده و بیشتر به هماهنگی امنیتی محدود می شود و این عضویت همواره دلیلی بر جذب روابط مشترک در داخل ناتو بوده است و این موضع در سالهای تنش در سوریه با استقرار سامانه دفاعی پاتریوت در نزدیکی مرزهای ترکیه و سوریه نمود یافت و اخیرا برچیدن این سامانه موجب آرام کردن شرایط شد آن هم پیش از آنکه بار دیگر حملات روسیه به مواضع تروریست ها در سوریه موجب متشنج شدن اوضاع شود.

حمله ترکیه به جنگنده روسیه به اضافه رخدادهای دیگر حاکی از جنون غرب در قبال دلیل حمایت روسیه از سوریه در کنار ایران است و در شرایطی که دیگران بر این باور بودند که ایران و روسیه بر سر منافع خود رقابت می کنند، پوتین با سفر به تهران و هماهنگی با رهبر ایران در خصوص اقدامات نظامی سوریه به این باور مهر باطل زد زیرا هر دو طرف گفت وگوهای مشترک را با دستی پر از تفاهم در خصوص مرحله آینده به پایان رساندند.

سوالی که اکنون مطرح است اینکه آیا حملات پی در پی به هواپیماهای روسیه موجب می شود مسکو تصمیم خود مبنی بر دخالت زمینی در سوریه را نهایی کند؟

با وجود اینکه بعید است روسیه در واکنش به ترکیه به اقدام نظامی مستقیم دست بزند اما بی تردید حملات خود علیه گروههای ترویستی را در خاک سوریه افزایش خواهد داد.

محاسبات مسکو در این مرحله دقیق است و یک منبع آگاه در این خصوص گفت که برای هواپیمای روس دام گذاشته شده بود و فکر دام بزرگتر برای روسیه هنوز وجود دارد زیرا هدف از سرنگونی جنگنده روس سوق دادن آن به سمت رویارویی با ناتو است تا گروههای مسلح در سوریه از چنگ هواپیماها و موشک های روس رها شوند.

شاید یکی از برداشت های روسیه از اقدام ترکیه در سرنگونی جنگنده سوخوی این باشد که هدف آنکارا تامین امنیت برای گروههای مختلفی است که  مخالف بشار اسد هستند.

علاوه بر این مسکو درک می کند که نه ترکیه و نه غرب در برابر فروریختن آرزوهای سالهای اخیر در سوریه ساکت نمی نشینند و از نظر روسیه حمله به داعش و جبهه النصره و سایر گروههای مشابه به مثابه فروپاشی طرح بزرگی است که قراربود بر اساس آن ترکیه سقوط طرح دیگر خود را جبران کند.

اما حضور نظامی روسیه در سوریه موجب شد تمام آرزوها و اهداف ترکیه و غرب در سوریه بر باد برود.

در تاریخ روس ها به عنوان « نیروهای زمینی حرفه ای » معروف هستند و با در نظر گرفتن این ویژگی باید پرسید آیا سالاران زمینی وارد صحنه زمینی می شوند؟

سرنگونی جنگنده روس و پیش از آن سرنگونی هواپیمای مسافربری این کشور موجب می شود روسیه با شدت و قاطعیت واکنش نشان دهد، اما چه بسا هدف اصلی آن گروههای تروریستی در سوریه باشند.

در سوریه نیز واکنش روسیه بر حمله به طرح و نقشه دشمن و در واقع هدف قرار دادن نقطه ضعف آن متمرکز خواهد شد نه بریدن دستی که خنجر زده است بلکه محرک اصلی را نشانه خواهد رفت، به عبارت دیگر واکنش در جهت رویارویی خواهد بود نه انتقامجویی برای آرام کردن دل ها.

در همین ارتباط وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهای آن هر هواپیمایی را که در حریم هوایی سوریه به پرواز در آمده و آن را تهدیدی برای خود بداند، هدف قرار می دهد.

اکنون مسکو با نسخه دریایی سامانه اس 300 حریم هوایی لاذقیه را تحت محافظت خود در آورده است با این حال احتمال دخالت زمینی بسیار قوت گرفته است و اطلاعات لجستیکی نیز به همین احتمال اشاره دارد.

انتهای پیام/ 242