به گزارش «شیعه نیوز»، حرکت به سمت میان سالی و پیری در ایران سرعت گرفته است. در حال حاضر 7 درصد سالمند در ایران وجود دارد که پیش بینی می شود در ده سال آینده تعداد سالمندان به 15.5 میلیون نفر برسد. سرعت سالمندی در ایران دوبرابر جوامع توسعه یافته است. افزایش جمعیت سالمندی در کشورهای در حال توسعه در طی 30 تا 40 سال رخ می دهد، درحالی که همین افزایش در کشورهای توسعه یافته در مدت زمان 100 تا 200 سال به وقوع می رسد.
بسیاری از مسئولان و کارشناسان با روندی که میانسالی در ایران طی می کند، معتقدند در سال های نه چندان دور با بحران میان سالی روبرو خواهیم شد. راه حل هایی که برای مواجه نشدن با این بحران داده شده بیش از همه تشویق جمعیت جوان به زادوولد است. طرح های افزایش مرخصی زایمان، کاهش ساعت کاری زنان و... در راستای این راه حل ها تصویب شده اند.
معیدفر اما با انتقاد نسبت به تاکید بر افزایش جمعیت به عنوان راه حلی برای برون رفت از بحران میان سالی می گوید: تشویق به افزایش جمعیت، مشکل ما را حل نمی کند، بلکه تنها آن را به تعویق می اندازد و بار دیگر مشکلات را در آینده به جامعه بازخواهد گرداند.
این جامعه شناس در توضیح چگونگی افزایش جمعیت جامعه ایران در گفت و گو با فرارو گفت: به طور کلی روندهای جمعیتی از قوانینی تبعیت می کنند و عوامل متعددی بر روی آنها اثر دارند. بهبود شرایط زیست و کنترل مرگ ومیر ها از طریق کنترل بیماری های واگیردار و تکنولوژی های جدید باعث شد تا جمعیت یکباره رشد زیادی بکند، که بخش عمده آن بر روی موالید بود.
انسان ها با فراهم کردن شرایط بهداشت، مرگ ومیر و موالید را کنترل کردند. در ایران نیز همین اتفاق افتاد که منجر به جوان شدن جمعیت گشت. درگذشته تعداد زیادی کودکِ به دنیا می آمد که بخش زیادی از آنان نیز زنده نمی ماندند. بدین ترتیب، ما جلوی مرگ ومیر را گرفتیم اما جلوی رشد جمعیت گرفته نشد و با جمعیتی فزایند روبرو گشتیم.
هنگامی که جمعیت زیاد شد مشکلاتی برای زندگی به وجود آمد که درنتیجه افراد به جای کنترل طبیعی به سمت کنترل عقلانی و اجتماعیِ جمعیت دست زدند.
وی ادامه داد: ابزارهای جلوگیری از زادوولد برای این کنترل عقلانی به میدان آمدند و همین سبب شد که پس از یک دوره رشد جمعیت، نوبت به عادی شدن نرخ جمعیت رسید. افزایش اولیه جمعیت اما پس از مدتی آثار خود را در هرم سنی برجای گذاشت؛ تعداد نوجوان ها زیاد شد و سپس به جوانان رسید و حالا نوبت به دوران میان سالی و سالمندی همان جمعیت زیاد رسیده است.
رشد 14 درصدی جمعیت در سال های اول انقلاب
معیدفر درباره عوامل موثر بر افزایش جمعیت ایران در دهه های 50 و 60 اظهار کرد: پس از انقلاب و جنگ عواملی سبب ایجاد همبستگی در جامعه و رشد جمعیت شدند. ما در سال های اول انقلاب با رشدی 14 درصدی در جمعیت روبرو شدیم. رشدی که آثار خود را گذاشت و حالا که جمعیت در مرز جوانی و میان سالی است پیش بینی می شود تا 10 سال دیگر به مرز کهن سالی برسد و در 20سال آینده با رشد سالمندی روبرو شویم که امری طبیعی است.
این جامعه شناس با انتقاد از رویکری که درباره افزایش جمعیت نسل جوان وجود دارد در ادامه تصریح کرد: مدام می شنویم که گفته می شود باید دوباره جمعیت زیاد شود تا تعادل ایجاد گردد. هرچند این راهکار مشکل ما را عقب می اندازد اما آن را حل نمی کند.
با این راه حل مجددا در آینده ما با پیک جمعیتی روبرو خواهیم شد که باز هم پس از عبور از دوره های مختلف زندگی به سالمندی خواهد رسید. این راه حل شبیه راه حلی است که درمورد بیکاری شاهد آن بودیم؛ برای آنکه بیکاری را به تعویق بیاندازیم افراد را به دانشگاه فرستادیم، درحالی که این کار وضعیت را بدتر کرد. بنابراین ما باید به جای به تعویق انداختن مسائل اجازه دهیم که آن ها در سیستم اجتماعی تخلیه شوند.
معیدفر با تاکید براینکه باید خودمان را برای دوران میان سالی آماده کنیم اظهار کرد: ما باید آماده دوران افزایش سالمندی باشیم. همان گونه که کشورهای توسعه یافته در حال حاضر درحال دست و پنجه نرم کردن با این دوران هستند، ما نیز باید آماده باشیم تا پیک جمعیت در دوران میانسالی طی شود. نمی توان جلوی این پیک جمعیتی را گرفت، تنها باید اجازه دهیم تا تخلیه شود.
کشور ما توان ندارد!
عضو انجمن جامعه شناسی ایران در ادامه با طرح این سئوال که 'اگر بخواهیم با افزایش مجدد جمعیت مشکل را حل کنیم، آیا امکانات آن را نیز داریم؟' اظهار کرد: کشور ما توان ندارد. مشکل کم آبی که اکنون درون آن هستیم، تنها یکی از مشکلات است. کارشناسان محیط زیست اعتقاد دارند که شرایط زیستی ایران برای جمعیت مشخصی ظرفیت دارد و همین حالا نیز فشار به محیط زیست بیش از توان کشور است. آیا با این ظرفیت تشوبق به افزایش جمعیت اقدامی درست است؟ چه حال و چه آینده امکان روبرویی ما با قحطی و خشکسالی وجود دارد. افزایش جمعیت در حال حاضر با محیط زیست در تعادل قرار ندارد. مگر تا حدی در راه حلی که بازهم اشتباه است، و آن اینکه جمعیتی از کشور را برای زندگی در خارج از مرزها هدایت کنیم. بنابراین باید برخوردی تخصصی و همه جانبه با موضوع جمعیت کشور داشته باشیم.
معیدفر با ذکر این نکته که برای افزایش جمعیت باید به نسل های جوانی آینده فکر کنیم و نه این نسل، ادامه داد: ما می توانیم به نرخی جایگزین برای جمعیت برسیم، اما نه با جمعیت جوان فعلی. برنامه ریزی ما برای افزایش جمعیت باید برای متولدین دهه های بالاتر باشد. نسل جوان امروز که تاوان افزایش جمعیت دیروز را داده، باید کاهش جمعیت داشته باشد. اما باید نسل بعدی را برای افزایش جمعیت آماده کنیم. برای مثال باید محصلین فعلی مدارس، متولدین انتهای دهه هفتاد و دهه هشتاد، را نسبت به افزایش جمعیت توسط آن ها آگاه کنیم تا کم کم جمعیت جایگزین داشته باشیم.
هیچ آمادگی ای نداریم
این استاد دانشگاه در انتها تصریح کرد: آمادگی ما برای تجمیع جمعیت در دوران میانسالی در 10 الی 15 سال آینده هیچ است! ما در دقیقه آخر به یاد تصمیم گیری می افتیم. درحال حاضر مدام از بحران صحبت می کنیم، درحالی که زمانی که باید اقدامی برای بهبود شرایط زندگی جمعیت زیاد جوان می کردیم، نکردیم. در سال های اخیر ما بی توجه به جمعیت کشورمان، درگیر مسائل دیگر شدیم و مسائل جوانان را به حاشیه راندیم. همان گونه که در حال سیستم اجتماعی جوانان را تحت فشار قرار داده است، در آینده نیز باید شاهد همین فشار باشیم. تنها راه حل حاکم شدن عقلانیت در نظام حکومتی است، تا بتوانیم برای سالمندان برنامه ریزی کنیم. امیدواریم که نگاه کارشناسانه به سیستم های تصمیم گیرنده ما وارد شود تا نتیجه های بسیار منفی را برای دوران میانسالی در پیش رو شاهد نباشیم.
انتهای پیام/ 242
منبع: پایگاه اینترنتی فرارو