نوروز فاطمی؛ پیوند میان نشاط و حزن دینی

به گزارش «شیعه نیوز»، امسال نیز همچون سال گذشته سفره‌های نوروز آغشته به اعتقادی فاطمی است. ساکنان قلمرو نوروز دو اعتقاد دینی و باستانی را با هم تلفیق کرده‌اند، اعتقاد به پخت سمنو که محصول گندم و نماد خیر و برکت است و نیز اعتقاد به اینکه سمنو خیرات حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است. امسال اما همچون سال پیش ایام نوروز مصادف با دهه یادآوری و عزاداری برای دخت گرامی پیامبر است، تلفیقی میان باورهای عام انسانی، فرهنگ بومی و اعتقادات الهی.

نوروز زمانی برای توسل به حضرت صدیقه کبری(سلام الله علیها)

محمدرضا همزه‌ای استاد دانشگاه کرمانشاه می‌گوید که شیعیان برآنند که هنگام پخت سمنو، حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) آن شب به خانه می‌آید و در کار بهم زدن سمنو شرکت می‌کند. در سمنو‌پزان پس از پختن سمنو روی دیگ مسی، یک سینی بزرگ قرار می‌دهند و روی آن آیینه، شانه و سرمه، مهر جانماز و تسبیح می‌گذارند و معتقدند نباید آدم ناپاک از روی آن گذر کند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد که اگر نذر به نیت امامان معصوم باشد، روی سینی آیینه و قرآن قرار می دهند و دو رکعت نماز با نیت نذر می خوانند و باور دارند هنگامی که سر دیگ برداشته می شود روی آن جای پنجه حضرت فاطمه(سلام الله علیها) افتاده است.

امسال علاوه بر پیوند دیرین حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و نوروز، این ایام مصادف با مراسم عزاداری حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است. بسیاری از متوسلان به حضرت زهرا (سلام الله علیها) نوروز را زمانی برای توسل به این حضرت می‌دانند.

نوروز فاطمی؛ پیوند میان نشاط و حزن دینی

نوروز را آغازی برای سال جدید می‌دانیم. ما هر سال برای یکدیگر آرزوی سالی خوب داریم. مراد ما نیز از سال خوب معلوم است. سالی که در آن بتوانیم انسان‌تر‌باشیم و بتوانیم استعداد‌های خود را شکوفا کنیم. مهم‌‎تر اما سالی که بتوانیم به سعادت نزدیک شویم. نگاهی به جایگاه دین و بزرگان دینی در زندگی بشری نشان می‌دهد که دین فرو آمده است تا انسان به عاقبتی خیر در دنیا و آخرت دست یابد. ما در دین به دنبال رسیدن به جهانی نیکو در درون و برون آدمی هستیم و چنین است که نوروز را می‌توان در راستای هدفی دینی دانست. مراسم و آیین‌های دینی در راستای آماده‌‍سازی انسان برای رسیدن به سعادت و خوبی انسان تعبیه و کارگزاری شده است.

نشاط و حزن گاه در مقابل هم فرض می‌شوند. این دو حس انسانی خبر از برانگیختگی مثبت و منفی انسان می‌دهند، اما در معنای اصیل خود هر دو انسانی‌ هستند. حزن از دست دادن پدر یا مادر، همان‌قدر انسانی است که نشاطی که حاصل به دنیا آمدن فرزند است. از این رو دو امری که ریشه در یک منشا دارند، نمی‌توانند به تمامه مقابل هم باشند. هم بهجت و هم اندوه در خدمت رشد انسان هستند. نشاط و حزنی اصیل است که بتواند انسان را از دامنه تنگ زندگی خلاصی بخشد و متوجه اصل انسانیتش سازد. اگر نوروز باستانی را تبلور نشاطی انسانی بدانیم که از مشاهده معاد طبیعی و یادآوری رستاخیز اخروی خبر می‌دهد، عزاداری حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) نیز حزن از دست دادن پیشوای دینی است که برای یادآوری ارزش‌های الهی زندگی خود را وقف ساخت.

برخی معتقدند که شادی و غم در نوروز امسال مقابل هم است. توصیه‌های به جایی نیز در همین زمینه شده است. هر چند تلفیق شادی نوروزی و غم فاطمی کاری هنرمندانه است، اما نوروز فاطمی می‌تواند تلفیق نشاط و حزنی انسانی باشد. نمی‌توان از نشاط نوروز فارغ شد که ریشه در باورها و رسوم دینی دارد. دیدن معاد آخرت در حیات طبیعت، زنده شدن زمین مرده، باران هستی بخش و سبزی بهشتی با نوروز آغاز می‌شود. شادی نوروزی با ارزش‌هایی دینی مانند صله‌رحم، دیدار  بیماران و آشتی با برادران و خوهران دینی تکامل بخش است. غم فاطمی تحکیم چنین شادی است. حضرت فاطمه‌(سلام الله علیها) در دوران حیات خویش الگویی برای زندگی الهی و انسانی بوده است. ایشان بودند که شعار تقدم اهل همسایه بر خانه خویش را می‌دادند و در راه حکومتی مبتنی بر عدالت تلاش تمام داشتند.

اگر مراسم نوروزی در جهت نظافت قبل از عید، تغییر و تحول زندگی، لباس آراسته پوشیدن، صله رحم و دید و بازدید، اطعام فامیل و شاد کردن دل بچه ها و… باشد، هیچ منافاتی با حضور در مجالس عزاداری و عرض ادب به محضر حضرت زهرا (سلام الله علیها) ندارد، چرا که یکی از اهداف برگزاری جلسات روضه اهل بیت سوق دادن مردم است، به سمت و سوی سبک زندگی فاطمی و علوی و این آداب و رسوم شرعی و عقلی نوروزی همه مورد رضایت و خشنودی اهل بیت (علیهم السلام) است.

شادی نوروزی اما گاه منحرف می‌شود و به جای هدایت ضلالت‌ می‌بخشد. از صله رحم تبدیل می‌شود به فخرفروشی، از آشتی بدل می‌شود به تحکیم کینه و خود را در آجیل و لباس‌نو و هر چه ظاهری است، خلاصه می‌کند. هنر آن است که بتوان روح نوروز را که نشاطی اهورایی است، درک کرد.

حجت‌الاسلام و المسلمین پناهیان در همین رابطه می‌گوید که عید نوروز با عزاداری برای حضرت زهرا سلام الله علیه منافات ندارد. جدا از اینکه مردم فرصت بیشتری برای شرکت در مجالس اهل بیت(علیهم السلام) پیدا می‌کنند، اساساً محافل عزاداری‌های ما آنچنان که برخی تصور می‌کنند ماتم‌کده نیست، انسان در عزاداری اهل بیت(علیهم السلام) نشاط پیدا می‌کند؛ نشاطی که در تفریحاتِ رایج نیست. پس اگر نشاط لازمۀ عید است، نشاط برآمده از محبّت اهل بیت(علیهم السلام) زیباترین نشاط است.

منبع: ایکنا

انتهای پیام/ ص.  خ