علل افزایش حضور داعش در عراق و الزامات رویارویی با آن

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از فارس،  درگیری دولت عراق با داعش در روز های گذشته شدت و عمق بیشتری پیدا کرده است و در کنار  نیروهای پلیس، ارتش عراق و نیروهای عشایری این کشور با گروه‌های وابسته به القاعده در غرب این کشور در حال نبردی جدی هستند. نبردی که از نگاه بسیاری استراتژیک است.

این امر در حالی است که داعش عملا پرچم خود را در بخش‌هایی از دو شهر فلوجه و رمادی برافراشته و این مناطق را « دولت اسلامی » اعلام کرده‌ است. در همین راستا با توجه به فعال شدن داعش در عراق و افزایش درگیری دولت عراق با آنها، گفتگویی با سید امیر موسوی، کارشناس مسائل عراق، داشته ایم.

با توجه به حضور عملی القاعده در رمادی و فلوجه، علل و بسترهای زمینه ساز وضعیت کنونی داعش در عراق چیست؟

دولت عراق از قبل برای چنین شرایطی هماهنگ نشده بود. برگشت داعش به عراق ( داعش در اصل نیرویی عراقی است) به چند علت برمی گردد. نخست اینکه داعش در سوریه با دو گروه قوی به مبارزه برخاست ( با ارتش و کردهای سوریه ) این امر موجب شد که بسیاری از مناطق تحت نفوذ داعش در سوریه از دست برود و بعد از این عملا نیروهای داعش به عراق بازگشتند. یعنی قبلا حرکت داعش از عراق به سوریه بود و اکنون آنها در حال بازگشت به عراق هستند. که البته مرزهای غیر محکم و بدون استحکام نظامی عراق با سوریه، بازگشت آنها را فراهم کرد.

دوم اینکه متاسفانه ارتش عراق ارتشی نیست که بتواند در مقابل ورود داعش ایستادگی کند. چرا که به دلیل نفوذ بعثی ها و افراد غیر لایق در ارتش عراق، متاسفانه موجب بروز خیانت هایی در عراق شده است. از آنجا که مالکی هم نخست وزیر، هم فرمانده کل قوا، هم  وزیر دفاع و هم مسئول امنیت عراق است با وجود مشکلات نتوانسته است مدیریت مناسبی انجام دهد.

یکی از مشکلات اساسی، عدم سازماندهی مناسب ارتش عراق است. یعنی به دلیل نفوذها در ساختار امنیتی و نظامی عراق، نه تنها با نیروهایی چون داعش برخورد نمی شود بلکه برخی وقت ها زمینه برای ورود تروریست ها به مناطق مختلف عراق هم فراهم می شود.

همچنین گروه هایی که خلوصی در دولت عراق ندارند،  در این دولت حضور داشته و  همکاری هایی با تروریست ها دارند. آنان در پارلمان، دولت و سیستم های  مختلف امنیتی حضور فعالی دارند و اکنون دولت عراق  از برخورد با اینها عاجر است. لذا مشکل اساسی سیاسی عراق، در کنار  مشکلات ارتش، موجب قدرتنمایی داعش شده است.

سوم اینکه ارتش عراق تجهیزات نظامی ندارد. آنها هواپیما، هلیکوپتر، هواپیماهای بدون سرنشین، دوربین دید در شب و ... خوبی ندارند. حتی  برخی از مناطقی که توسط عراق آزاد می شود، تروریست ها در شب به آنجا برمی گردند و تسلط کاملی برآن پیدا می کنند.  در این حال نبود آموزش و .. کافی موجب افزایش نفوذ داعش شده است.جمهوری اسلامی ایران، سوریه و خیلی از کشورهای عربی که رویکرد خوبی به داعش ندارند از مالکی حمایت می کند، اما عربستان سعودی در اندیشه به هم ریختن وضعیت در عراق و یا سرنگونی دولت مالکی است. از آغاز  قدرت گیری مالکی، این کارشکنی ریاض ادامه داشته و دارد.

البته دولت عراق تقصیرهایی هم دارد. بغداد می داند که امریکایی ها به خاطر فشارهای عربستان، اسرائیل، ترکیه و..  تجهیزات موثری در  اختیار قرار نمی دهند، لذا می باید جایگزینی مناسبی برای واردات سلاح از امریکا داشته باشد. در سه سال درگیری در سوریه دولت باید آماده چنین شرایطی می بود. ارتش هم بودجه ای بیست میلیارد دلاری از بودجه  ای 120 میلیار دلاری عراق داشته است.در  این حال  عراق می تواند از توانمندیهای ایران، روسیه و چین هم بهره گیرد و تجهیزات مناسب برخود با تروریست ها را در اختیار  داشته باشد. اما به خاطر عدم توانایی و نفوذ تروریست ها ( بعثی ها و . . .) این گونه همکاریهای انجام نشده است.

چهارم اینکه جدا از این، در سطح  خارجی هم، پشتیبانی بندر بن سلطان رئیس سازمان امنیت عربستان از تروریست ها ( به شکل دادن دلارها، امکانات نظامی و پوشش های سیاسی و امنیت و.. ) موجب شده است حضور آنها در عراق تقویت شود. بندر بن سلطان نگران تروریست ها در سوریه است. چرا که ارتش سوریه در حال از بین بردن آنها است و عملا جایی برای باقیماندن آنها در سوریه وجود ندارد.  در این راستا حضور آنها در عراق و لبنان مطرح است. چنانچه عراق و لبنان مشکلاتی شبیه به هم دارند و خیانت ها در بین دولت مردان  لبنان و عراق مشترک است.

نقش سوریه در حضور داعش در عراق تا چه حدی پرنگ است؟

هر جا که ارتش سوریه دست به پیشروی هایی می زند، تکفیری ها یا به سمت عراق فرار می کند یا به لبنان می گریزند. چنانچه مشکل امنیت در هر دو کشور وجود دارد.

سطح وحجم  حضور داش در عراق تا چه حدی است؟

داعش با نیرویی در حدود هشت الی ده هزار نفر در منطقه حضور دارد. آنها نخست فلوجه و سپس الرمادی را  تصرف کردند. اکنون هم فلوجه و الرمادی تقریبا در اختیار  تروریست ها بوده و جنگ تن به تن در حال انجام است. آنها در چند منطقه حضور یافته و بیابان هایی را در اختیار دارند. آنها حتی دولت تروریستی خود را اعلام کرده اند.

اخیرا دولت با انتقاد شدید فراکسیون العراقیه وطنی، به خاطر حمله نیروهای امنیتی به معترضان الانبار، روبرو شد. در این حال نگاه جریان های سنی  به تحولات کنونی غرب عراق چیست؟

وقتی مالکی در غرب عراق در بیابان به القاعده حمله کرد، همه از وی حمایت کردند. ولی وقتی که وارد شهرها شد و در برخی مناطق درگیری رخ داد، موجب بروز مشکلاتی شد. در واقع ارتش نباید وارد شهرها می شد. این امر از مشورت هایی بود که بوی خیانت به دولت مالکی را داشت.

در واقع ورود ارتش به شهرها به نظر من اشتباهی استراتژیک بود. در این حال استعفاهای شخصیتها و نمایندگان سنی بیشتر به خاطر احمد العلوانی ( نماینده ای که  واقعا رهبری یکی از گروه های ترویستی را به عهده دارد و دولت عراق را تهدید به نابودی کرده و ادعا می کرد هفتاد درصد عراقی ها مجوسی،  صفوی و  تابع ایران هستند و باید سر آنها بریده شود) بود.

وی جدا از فتنه گری و طایفه گری، سخنرانی های آتشینی هم می کرد. در واقع به نظر من برخورد با وی هم به گونه ای دیگری می توانست انجام گیرد. وی اکنون  قهرمان ملی برای برخی از اهل تسنن در عراق شده است. در حالی که وی تروریست و خونخواری بیش نیست.

حتی العراقیه هم نگاهی منتقدانه به رویکرد مالکی دارد؟

العراقیه متشتت گشته و به چند شاخه تقسیم شده است. اکنون ایاد علاوی ضد حرکت مالکی است. نمایندگان اهل تسنن در مجلس ( چهل و چند نفر ) استعفا داده اند و حتی النجیفی با توجه به حل مساله با دولت در صحنه حضور دارد. با این وجود وی در تماس با آقای لایجانی از ایران درخواست کمک کرده است.

اخیرا رئیس شورای بیداری عراق نیز اعلام کرد که عشایر و نیروهای امنیتی در اطراف حضور دارند. این نیروهای تا چه حدی در مسیر همگرایی با دولت عراق  هستند؟من فکر می کنم مالکی می تواند با هماهنگی شیوخ عشایر موفق شود. خیلی از عشایر کمک دریافت نمی کنند. چنانچه در بین موصل و اربیل که هفتاد کیلومتر است، شیوخ عشایر به خاطر عدم کمک ارتش عراق، در مقابل تروریست ها نایستادند. آقای مالکی  باید سازماندهی را تغییر دهد و از دیگران استفاده کند. این امر می تواند بسیار مثبت باشد.

آقای ابوریشه رسما اعلام کرده در کنار ارتش عراق نیروهای خود را سازماندهی کرده است.اما این امر نیاز به کمک، پشتیبانی، آموزش، امکانات و تجهیزات دارد.  ارتش باید برخوردی قوی داشته باشد. متاسفانه ما می بینیم خلایی وجود دارد. شورای بیداری قبلا با القاعده جنگیده است و اکنون هم طرفدرای خود را از دولت مرکزی به اثبات رسانده است.داعش با نیرویی در حدود هشت الی ده هزار نفر در منطقه حضور دارد. آنها نخست فلوجه و سپس الرمادی را  تصرف کردند. اکنون هم فلوجه و الرمادی تقریبا در اختیار  تروریست ها بوده و جنگ تن به تن در حال انجام است. آنها در چند منطقه حضور یافته و بیابان هایی را در اختیار دارند.

لذا دولت با کمک به آنها می تواند در مقابل القاعده بایستد. القاعده اکنون از سوی عربستان سعودی و تروریست های بین المللی تغذیه می گردد و جدا از امکانات فراوان، در سوریه و عراق و..  ورزیده شده اند و آموزش های میدانی و عملی دیده اند. این امر در حالی است که  سرویس های امنیتی منطقه هم به آنها کمک می کند. لذا شرایط آنها بهتر از گروهای بیداری و عشایر عراق است. لذا آنها نیاز به کمک دولت عراق برای مقابله با داعش و القاعده دارند.

خضیر نعمه الجبوری، رئیس شورای استان نجف اشرف خبر داد که اطلاعاتی به دست آمده که نشان می دهد نیروهای مسلح وابسته به گروه تروریستی داعش به سمت استان نجف آمده اند. در چه صورتی دولت عراق قادر به کنترل  کامل وضعیت در مناطق شیعه نشین در مقابله با داعش خواهد بود؟

مرز الانبار با نجف اشرف و کربلای مقدس به گونه ای است که هر گونه پیشروی در مرز دو استان خطراتی دارد. در هشتاد سال پیش محمد بن عبدالوهاب از این منطقه وارد عراق شد مرقد مطهر امام حسین (علیه السلام) را تخریب کرد. بعد با مقاومت نجفی ها وی شکست خورد.

در واقع متاسفانه مرز انبار با نجف و کربلا در خطر است. هدف کنونی القاعده هم نابودی آثار اسلامی است. داعش هم زاده تفکر  تکفیری و سعودی های تندرو است. در واقع  اگر داعش در الانبار مسلط گردد، هدف بعدی نابودی  اهداف اسلامی در عراق است. این امر زنگ هشداری است به مالکی و هم پیمانان اش تا متوجه این امر باشند.

در سطح منطقه ای حامیان و مخالفان و رویکرد تقابل مالکی با داعش چه کشورهایی هستند؟

جمهوری اسلامی ایران، سوریه و خیلی از کشورهای عربی که رویکرد خوبی به داعش ندارند از مالکی حمایت می کند، اما عربستان سعودی در اندیشه به هم ریختن وضعیت در عراق و یا سرنگونی دولت مالکی است. از آغاز  قدرت گیری مالکی، این کارشکنی ریاض ادامه داشته و دارد.

دولت عربستان از سال 2003 تاکنون وضعیت جدید عراق را به رسمیت نشناخته است. چرا که فکر می کند هر که در انتخابات پیروز گردد تمایلاتی ایرانی زیادی دارد. عربستان با وجود همراهی با آمریکا و سرمایه گذاری کلان در عراق نتوانست نتیجه ای از این امر بگیرد. چرا که مردم عراق در هر انتخابات  کسانی را بر می گزیند که طرفدار رابطه با ایران  هستند. لذا کارشکنی های عربستان هم همچنان ادامه دارد و  اکنون نیز بیشتر شده است.

رویکردها دولت مالکی در عملیات الانبار و  در تقابل با داعش در غرب عراق  چیست؟

از یک سو دولت عراق به دنبال انتقام خون سرلشگر محمد است. در روزهای اخیر هم انفجارهای زیاد در عراق رخ داد که اعتراف های دستگیر شدگان نشان داد خیلی از آنها از منطقه غرب عراق در این مناطق حضور یافته اند.

لذا دولت عراق به تصور خود می تواند با حمله ای نظامی، چشمه تروریست ها در منطقه غرب عراق را خشک کرده و  مرزهای عراق با سوریه و اردن را  کنترل کند. در این حال اگر دولت عراق با پشتیبانی سیاسی و تجهیزاتی همراه باشد و در کنار آن بازنگری ای نیز در سیستم ارتش و سیستم امنیتی انجام شود، می تواند موفق گردد.

با توجه به حمایت فراکسیون همپیمانی کردستان از عملیات ارتش در استان الانبار و حمایت عمار حکیم از عملیات نظامی ارتش عراق در الأنبار، آیا همه  جریان های  سیاسی کرد و شیعه از رویکرد مالکی حمایت می کنند؟

اکنون کردستان عراق برای ورود به درگیری با القاعده در الانبار اعلام آمادگی کرده، در حالی که هنوز پاسخ مثبتی نگرفته است. مجلس اعلا هم به استقرار در مرزهای سوریه اشاره کرده که مالکی هنوز جوابی بدان نداده است. در واقع دولت عراق نیاز به سازماندهی مجدد و نشست و همفکری واقعی و جدی با پیمانان سیاسی در عراق دارد.با این حال اکثر جریان های  سیاسی کرد و شیعه از رویکرد مالکی حمایت می کنند. اما این حمایت ها نتوانسته است در زمین کاربردی شود. چرا که دولت آنها را شریک کاری نمی بیند و تا حدی تک روی هایی انجام میدهد. در واقع دولت نیاز به اتحاد سنی ها، شیعیان، کردها، و هم چنین بسیج عمومی و دیدگاه باز و روحیه همکاری دارد.

آقای مالکی اعلام کرده برخی کشورهای عربی حتی در حال آماده شدن برای به رسمیت شناختن دولت داعش در غرب عراق بودند. آیا حمایت خارجی  کشورهای عربی تا این حد است؟

در واقع این امر امکان پذیر نیست. شاید عربستان به سمت این امر تلاش کند اما کشورهای عربی از تروریست ها متضرر شده اند. چنانچه در مصر، الجزایر، تونس، یمن، سودان و.. اینگونه است. داعش هم در لیست گروهای تروریستی بین المللی است. اگر مالکی  ارتش را سازماندهی کند، داعش نوعی حباب است و با توجه به بیابان بودن منطقه به راحتی می توان آنها را از عراق جاروب کرد.

متاسفانه ارتش عراق ارتشی نیست که بتواند در مقابل ورود داعش ایستادگی کند. چرا که به دلیل نفوذ بعثی ها و افراد غیر لایق در ارتش عراق، متاسفانه موجب بروز خیانت هایی در عراق شده است.متاسفانه ضعف های داخلی موجب قدرت گیری آنها شده است. آنها در حال بهره گیری از جو منطقه و درگیری های طایفه ای هستند که عربستان در حال  آتش افروزی آنها است. لذا من فکر نمی کنم عربستان بتواند بیشتر از این به این رویکرد ادامه دهد. من فکر می کنم  شرایط در عربستان در حال تغییر است.

اقدامات دولت عراق برای پیشگیری از مشکلات و درگیری ها  بیشتر در این منطقه چه می تواند باشد؟اکنون ارتش عراق نیاز به کمک داوطلبان مردمی، عشایر منطقه و گروه ها دارد. این امر نیاز به سازماندهی و پشتیبانی جدی دارد. اگر این دو امر باشد مشکلات حل می شود.  در واقع القاعده پایگاه مردمی ندارد، چرا که فقط با زور و جنایت هایی نظیر سربریدن  به دنبال جای پایی در عراق  هستند، تا در کنار آن، مناطق دیگر را مدیریت کنند. در این شرایط باید حرکتی سیاسی شکل داد و نوعی مصالحه ملی انجام گیرد.

حداقل هماهنگی های وی با هم پیمانانش در تحالف ملی به ریاست ابراهیم جعفری تقویت شود تا با پایگاه سیاسی قدرتمند تری حرکت کند. چرا که در عراق بدون آنها نمی توان به تنهایی حرکت کند. یعنی جدا از پشتیبانی مرجعیت، گروه های  سیاسی هم باید از وی حمایت کنند، امری که انجام نشده است.به عبارت دیگر آقای مالکی باید با آشتی با دوستان خود، از جمله مجلس اعلا، گروه مقتدی صدر، گروه  ابراهیم جعفری و گروه های دیگر در تحالف ملی به تقویت آن بپردازد. و با کمک عشایر به مقابله با داعش رفته و مانع از تبدیل شدن این موضوع به اختلاف شیعه و سنی شود.

اکنون سنی های عراق، نظام سیاسی این کشور را می پسندند و علیه تروریست های القاعده هستند. لذا باید سازماندهی و مدیریت خوبی انجام گردد. همچنین شخصیت های مخلص و معتقد به وحدت ملی عراق باید به هم کمک کرده و بعثی ها از ساختار سیاسی عراق کنار روند.در موضوع تجهیزات هم دوستان عراق باید به این کشور کمک کنند و البته عراق هم پذیرا و خواهان کمک باشد نه اینکه مانعی فراهم کند. در کنار این، جمهوری اسلامی ایران با توجه به رابطه با همه گروه هایی سیاسی عراق می تواند نقش آفرینی کرده و به عنوان هماهنگ کننده گروه های سیاسی، نقش خوبی بازی کند.

انتهای پیام/ ز.ح