قاتل خاموش سلامتی

به گزارش «شیعه نیوز»، دکتر کوروش جعفریان متخصص تغذیه و رژیم‌های غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال دانا مبنی بر مضرات و فواید مصرف نمک پاسخ داد: نمک یکی از مواد مغذی است که تقریبا می‌توان گفت که همانند آب برای حیات تمامی موجودات زنده ضروری است. ترکیب اصلی آب را کلر و سدیم تشکیل می‌دهد. نقش اصلی نمک در بدن حفظ تعادل یونی و مایعات داخل و برون سلولی است. اگرچه دریافت نمک برای انسان‌ها همانند سایر موجودات حیاتی است و کمبود دریافت آن خطرناک است، اما دریافت مقدار زیادی نمک سلامت فرد را تهدید می‌کند.

-امروزه چه توصیه‌هایی در خصوص مصرف نمک می‌شود؟
 توصیه‌های امروزی بر محدود کردن مصرف نمک است. این در حالی است که در گذشته مصرف نمک توصیه می‌شد. با نگاهی به نوشته‌های گذشته و حتی آموزه‌های دینی می‌توان دریافت که مصرف نمک از ارزش بالایی برخوردار بوده و بسیاری از بزرگان دریافت آن را توصیه می‌کردند. این مساله باعث شده که امروزه بسیاری از مردم در مقابل توصیه‌های مبنی بر کاهش مصرف نمک مقاومت نشان دهند. غافل از اینکه مصرف نمک در گذشته قابل توجیه بود. فعالیت فیزیکی درگذشته بسیار بیشتر از امروز بود و کارهای فیزیکی بیشتری در گذشته انجام می‌گرفت و تبع آن دفع نمک از بدن نیز در افراد بیشتر بود همین مساله می‌تواند یکی از دلایل توجیه مصرف نمک در گذشته باشد. برای مثال در ورزشکارانی که تعرق بالایی دارند و دفع سدیم آن زیاد است نیاز به نمک بالا‌تر از افراد نرمال است.

-از گذشته تاکنون نمک صدر نشین سفره‌ها ایرانی‌ها بوده است و مصرف آن به عنوان یک ضدعفونی کننده غذا در بین مردم ترویج یافته چرا امروزه دلایل بیان شده بر عدم مصرف با گذشته بسیار متفاوت است؟

نکته دیگری که باید به آن توجه نمود این است که یکی از نقش‌های نمک خاصیت ضد میکربی و ضدعفونی کنندگی است. در گذشته بسیاری از غذا‌ها را نمک سود می‌کردند و در درازمدت از آن‌ها استفاده می‌کردند. از طرف دیگر باتوجه به میزان آلودگی بالای غذا‌ها در گذشته توصیه به مصرف نمک همراه با غذا برای کاهش آلودگی‌ها ی غذایی قابل توجیه بود. در دنیای امروز خیلی از غذا‌ها فرآوری می‌شوند و در این فرآیند مقادیر زیادی نمک به غذا‌ها افزوده می‌شود بطوریکه معمولا بیش از ۵۰ درصد نمک دریافتی از همین غذاهای فرآوری شده وارد بدن می‌گردد.

 همین مساله باعث شده که متوسط دریافت نمک افراد بسیار بالا‌تر از مقادیر توصیه شده یعنی حدود ۵/۳ تا ۵/۵ گرم در روز باشد. برای مثال متوسط دریافت نمک در کشورهای غربی به بیش از ۱۲ گرم در روز رسیده است. آمارهای کشور خودمان نیز از دریافت بسیار بالای نمک در میان افراد جامعه حکایت می‌کند. همین عامل باعث شده که متخصصین تغذیه احساس خطر کنند و مردم را از مصرف بی‌رویه نمک بازدارند.

-مصرف مقدار زیادی نمک چه مضراتی را برای افراد می‌‎تواند به همراه داشته باشد؟
اگرچه زندگی بدون نمک غیر ممکن است اما مصرف بالای آن نیز تهدید کنند حیات است. بیماری‌های متعددی با مصرف بالای نمک بروز می‌یابند. پرفشاری خون که به عنوان قاتل خاموش از آن یاد می‌شود از بیماری‌هایی است که زمینه بروز سایر بیماری‌ها را ایجاد می‌کند. اغلب افراد دارای فشار خون بالا با مصرف نمک دچار افزایش بیش از حد فشار می‌شوند. البته ممکن است برخی از افراد حساسیتی به نمک نداشته باشند و فشار خون بالای آن‌ها به علت عوامل دیگری از جمله استرس بالا رود. همچنین کسانی که مشکلات کلیوی دارند و در دفع سدیم از بدن ناتوان هستند باید دریافت نمک خود را حتی پایین‌تر از سایر افراد جامعه بیاورند. ممکن است این افراد بتوانند زیر نظر متخصصین تغذیه از نمک‌های جایگزین که بر پایه پتاسیم تهیه می‌شود استفاده کنند. کسانی که دارای ادم هستند نیز باید در مصرف نمک احتیاط لازم را داشته باشند.

مصرف زیاد نمک منجر به افزایش دفع کلسیم می‌شود آیا این مشکل می‌تواند تهدیدی بر ابتلا به پوکی استخوان باشد؟
 بله، یکی دیگر ازمشکلات مصرف زیاد نمک، افزایش دفع کلسیم از بدن است امروزه پوکی استخوان در جوامع مختلف شایع است و کشور ما نیز مستثنی نیست. افزایش دفع کلسیم یکی از عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان است که نباید از آن غافل بود. با توجه به مصرف پایین لبنیات به‌عنوان منبع اصلی کلسیم، بدون شک افزایش دفع آن با مصرف زیاد نمک خطر پوکی استخوان را دوچندان می‌کند.

-چگونه می‌توان تمایل به مصرف نمک را کاهش داد؟

استفاده از چاشنی‌ها و ادویه جات می‌تواند تمایل به مصرف نمک را کاهش دهد. اگر نمک دیر‌تر به غذا اضافه شود طمع بیشتری خواهد داشت لذا توصیه می‌شود که این نکته مورد توجه قرار گیرد. جمله آخر این است که تمایل به مصرف نمک حالت اعتیاد وار دارد و اگر فرد به تدریج نمک غذا را کم نماید می‌تواند این عادت غیر تغذیه‌ای را کنار بگذارد.

انتهای خبر/ ز.ح