* مرسی سفیر مصر در اسرائیل را فراخواند
با توجه به مخالفت طولانی اخوان المسلمین با پیمان صلح اسرائیل و مصر در سال 1976 و خوددرای از پذیرش وجود مشروع اسرائیل، قیام اخوان المسلمین –همتای مصری حماس- به عنوان حزب جدید حاکم مصر، موجب تشدید این نگرانیها خواهد شد. بنابراین تعجبی نداشت که محمد مرسی، رئیسجمهور مصر و رهبر پیشین اخوان المسلمین، این هفته به طرفداری از خشم شدید مردم در نتیجه عملیات «ستون ابر»، سفیر مصر در اسرائیل را فرا خواند. با این حال، این اقدام، در میان حرکات مهم سیاسی، در حقیقت، حرکتی نسبتا جزئی بود. درواقع، حسنی مبارک، رئیسجمهور پیشین نیز، در نوامبر 2000، هنگامیکه تظاهرات مصر علیه اسرائیل در طول انتفاضه دوم بالا گرفت، دقیقا همین کار را انجام داد.
* دستگاههای امنیتی و دیپلماتیک مصر، خواهان حفظ آرامش هستند
درنتیجه سوال اصلی این است که مرسی در قدم بعدی چه خواهد کرد: آیا او صرفا به فراخواندن سفیرش بسنده میکند یا اینکه جنگ غزه را بهانهای برای توجیه رویکرد سختگیرانهتری نسبت به اسرائیل خواهد کرد؟ درحال حاضر، مرسی ظاهرا به سوی دو جهت کشیده میشود. از یک سو دستگاههای امنیتی و دیپلماتیک مصر، خواهان حفظ آرامش هستند. در این راستا، «محمد عمرو»، وزیر امور خارجه مصر، با انتشار بیانیهای ملایم، از اسرائیل خواست تا جنگ را متوقف کند و علاوه براین، این موضوع را تسلیم اتحادیه عرب کرده است. اما اتحادیه عرب علاوه بر ضعف خود، تا روز شنبه جنگ غزه را مورد بحث قرار نخواهد داد.
* باید به دنبال آیندهای بدون خونریزی و جنگ باشیم
در این میان، سرویسها اطلاعاتی مصر، در طول 3 روزی که به حملات روز چهارشنبه باقی مانده بود، برای جلوگیری از تشدید جنگ بین حماس و اسرائیل، تلاش میکردند و اکنون امیدوارند، پیش از آنکه روابط اسرائیل و مصر واقعا در معرض خطر قرار بگیرد، وضعیت موجود به سرعت پایان یابد. یکی از مقامات عالی رتبه اطلاعاتی مصر، روز گذشته هنگامی که از او پرسیدم آیا درگیری طولانی مدت غزه موجب تشدید عکس العمل مرسی خواهد شد، در پاسخ گفت: «هر اتفاقی که افتاده، مربوط به گذشته است. ما باید به دنبال آیندهای بدون خونریزی و جنگ باشیم.»
* اخوان المسلمین خواستار قطع روابط دیپلماتیک و تجاری مصر با اسرائیل است
با این حال، اخوان المسلمین مرسی را به جهتی بسیار متفاوت میکشاند. اخوان المسلمین به دنبال درگیری روز چهارشنبه، از مرسی خواستار «قطع روابط دیپلماتیک و تجاری خود با این رژیم غاصب» شد، تا دولت مصر «برای اعراب و مسلمانانی که هنوز با این رژیم در ارتباط هستند، به یک الگو و سرمشق تبدیل شود.»
به علاوه، اخوان المسلمین در روز جمعه، اعتراضات مردمی علیه اسرائیل را سازماندهی خواهد کرد و رهبران سرشناس آن تاکید کردهاند که دولت انقلابی مصر، حمایت بیشتری از فلسطین خواهد کرد. «سعد الکتاتنی»، رئیس حزب سیاسی اخوان المسلمین، در سایت توییتر نوشت: «مردم مصر، علیه بیعدالتی قیام کردند و حمله به غزه را نخواهند پذیرفت.»
* رویکرد عملگرایانه مرسی در طول ریاستجمهوری 4 ماهه خود
مرسی، در طول ریاستجمهوری 4 ماهه خود، با حمایت کارشناسان امنیتی و سیاسی مصر، در بیشتر موارد از رویکردی عملگرایانه استفاده کرده است. این مسئله تا اندازهای به علت خودداری سرسختانه مرسی در تعامل با اسرائیل (خودداری وی حتی در برزبان آوردن کلمه «اسرائیل» در بیانیههای رسمی) است که وی را وادار ساخته تا مسئولیت سیاست خود نسبت به اسرائیل را به این سازمانهای دیوانسالار که تمایلی به مقابله با اسرائیل ندارند، بسپارد.
* مرسی در مقابل اسرائیل راه درستی را در پیش گرفته است
اما به علاوه، این مسئله به این خاطر است که اخوان المسلمین اعتقاد دارد که باید طرح اسلامی کردن مصر را پیش از آنکه بتواند جاهطلبیهای منطقهای خود را تعقیب کند، به انجام برساند. درواقع، در اوایل این هفته «محمد سودان»، دبیر روابط خارجی حزب سیاسی اخوان المسلمین، گفت، مرسی در مقابل اسرائیل راه درستی را در پیش گرفته است زیرا وی «به تدریج، درحال لغو عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی است.»
* «جهاد مقدس» برای آزاد سازی قدس
با این حال، نشانههایی حاکی از این احتمال وجود دارد که دیر یا زود، مرسی حالت تهاجمیتری را انتخاب کند. روز سه شنبه، حزب سیاسی اخوان المسلمین، اعلام کرد که کمیته حقوقی این حزب، روی پیش نویس قانون جدیدی کار میکند تا بتواند به طور یکجانبه، پیمان صلح مصر با اسرائیل را اصلاح کند. در این میان، چهرههای سرشناس اخوان المسلمین، در ماههای اخیر، رفتارهایی را مرتکب شدهاند که از آنها میتوان به فراخواندن رهبر اخوان المسلمین به «جهاد مقدس» برای آزادسازی قدس و همینطور «آمین» گفتن مرسی به دنبال دعای امام جمعهای مبنی بر نابودی یهودیان را نام برد.
* مرسی، از درگیری فعلی در غزه، برای خاتمه دادن به روابط اسرائیل و مصر استفاده میکند
علاوه براین، مرسی نشان داده است که میداند چگونه از یک بحران برای پیشبرد دستورکار سیاسی اخوان المسلمین، استفاده کند. او در واکنش به حملات تروریستی به صحرای سینا، سریعا فرماندهان نظامی را که برای حکومت اخوان المسلمین تهدید بزرگی به شمار میآمدند، اخراج کرد. به همین نحو نیز، امکان دارد که وی از خشم فعلی مردم برای سرعت بخشیدن اخوان المسلمین در تعقیب اهداف ضد اسرائیلی خود استفاده کند. مرسی، خواسته یا ناخواسته از درگیری فعلی در غزه، برای خاتمه دادن به روابط اسرائیل و مصر استفاده میکند. روشن است که این مسئله همچنان هدف اصلی اخوان المسلمین خواهد بود.
* دولت اوباما قادر به تغییر اهداف طولانی مدت اخوان المسلمین نیست
اینجا است که واشنگتن وارد عمل میشود. هرچند که دولت اوباما قادر به تغییر اهداف طولانی مدت جنبشی مانند اخوان المسلمین نیست، اما باید هرچه زودتر اخوان المسلمین را در دنبال کردن این اهداف، بازدارد. دولت اوباما میتواند کار خود را اینگونه آغاز کند که بسیار آشکارا به مرسی بگوید، در حالی که وی آزاد است با آمریکا در مورد درگیری اسرائیل و فلسطین مخالفت کند، اما نمیتواند مخالف اهمیت حفظ روابط اسرائیل و مصر، که برای جلوگیری از جنگ بین دو تا از قویترین ارتشهای منطقه در طول بیش از 3 دهه گذشته است، مخالفت کند.
* آمریکا میتواند از کمکهای اقتصادی و وام 4.8 میلیارد دلاری، به عنوان اهرم فشار بر روی مصر استفاده کند