شیعه نیوز : توضيح سؤال : آيا اين مسأله که ما در نماز بعد از اتمام آن سرمان را به سمت راست ، سپس چپ مي‌چرخانيم و «الله اکبر» مي گوئيم , در نماز ائمه عليهم السلام هم وجود داشته و يا آن طور که عده‌اي ادعا مي کنند اين مدل نماز خلفا بوده نه ائمه معصومين (ص) . ؟
پاسخ : در ابتدا بايد گفت که اين عمل جزء واجبات نماز نيست بلکه جزء مستحبات سلام نماز است که بهتر است انجام شود اما درباره اصل مطلب توجه شما را به نظر علماي شيعه و سني در تعقيب سلام جلب مي کنم. اما اين مطلب که عده اي ادعا مي کنند اين مدل نماز خلفا بوده ادعاي باطلي است زيرا هيچ سندي دال بر اين مطلب در کتب شيعه و سني وجود ندارد و اگر چنين مطلبي از خلفا نقل شده بود اهل سنت که تعصب خاصي نسبت به خلفا و سيره آنها حتي اگر موافق سيره رسول خدا نباشد دارند از آن تبعيت کرده و اينگونه نماز خود را تمام مي کردند.
روايات ائمه معصومين (عليهم السلام ) در تکبير بعد از سلام :
945 – قال امير المومنين : ... فإذا سلمت رفعت يديک وکبرت ثلاثا ...
من لايحخره الفقيه ، ج 1 ، ص 320 .
امير المومنين عليه السلام فرمودند : ... پس زماني که سلام (نماز را ) دادي دو دستت را بالا ببر و سه مرتبه تکبير بگو.
( 8420 ) 2 - ... عن المفضل بن عمر قال قلت لأبي عبد الله ( عليه السلام ) لأي علة يکبر المصلي بعد التسليم ثلاثا يرفع بها يديه ؟ فقال لأن النبي صلي الله عليه وآله لما فتح مکة صلي بأصحابه الظهر عند الحجر الأسود فلما سلم رفع يديه وکبر ثلاثا وقال " لا إله إلا الله وحده وحده أنجز وعده ونصر عبده وأعز جنده وغلب الأحزاب وحده فله الملک وله الحمد يحيي ويميت ( 1 ) وهو علي کل شئ قدير " ثم أقبل علي أصحابه فقال لا تدعوا هذا التکبير وهذا القول في دبر کل صلاة مکتوبة فإن من فعل ذلک بعد التسليم وقال هذا القول کان قد أدي ما يجب عليه من شکر الله تعالي علي تقوية الاسلام وجنده
وسائل الشيعه ج 6 ص 456 نقل از علل الشرايع شيخ صدوق (چاپ آل البيت)
از مفضل بن عمر نقل شده است که به امام صادق عرض کردم به چه علتي بايد نمازگزار بعد از سلام دادن سه مرتبه در حالي که دو دستش را بالا مي برد تکبير بگويد ؟ پس حضرت فرمودند : به خاطر اينکه نبي اکرم صلي الله عليه وآله وسلم زماني که مکه را فتح کردند نماز ظهر را با اصحابشان کنار حجر الاسود اقامه کردند پس زماني که سلام دادند سه مرتبه دو دست خود را بالا آوردند و تکبير گفتند و فرمودند : " لا إله إلا الله وحده وحده أنجز وعده ونصر عبده وأعز جنده وغلب الأحزاب وحده فله الملک وله الحمد يحيي ويميت وهو علي کل شئ قدير" سپس رو به اصحابشان کردند و فرموند : اين تکبير را و اين دعا را بعد از هر نماز واجب ترک نکنيد پس اگر کسي اين کار را بعد از سلام نماز انجام دهد آن شکري را که بر عهده اوست نسبت به خداي متعال به خاطر تقويت اسلام و لشگر اسلام به جا آورده است .
نظر علماي شيعه در تکبير بعد از سلام نماز : علماي شيعه با استناد به روايات ائمه عليهم السلام سه بار تکبير گفتن بعد از نماز و هر بار دست را تا بالاي گوش بردن و روي پا قرار دادن را جزء مستحبات تسليم (سلام دادن ) ذکر کرده اند به نمونه هايي توجه فرماييد:
ابن زهره حلبي مي گويد: وأن يعقب فيکبر بعد التسليم ثلاث مرات ، يرفع بها يديه..
غنية النزوع ، ص 85 .
و اين تعقيبات بگويد پس بعد از سلام سه مرتبه الله اکبر بگويد و دست خود را بالا ببرد.
ابن ادريس مي گويد: ويستحب بعد التسليم والخروج من الصلاة أن يکبر وهو جالس ثلاث تکبيرات ، يرفع بکل واحدة يديه إلي شحمتي أذنيه ، ثم يرسلهما إلي فخذيه في ترسل واحد .
السرائر ابن ادريس حلي ، ص 232.
و بعد از سلام دادن و خارج شدن از نماز مستحب است در حاليکه نشسته است سه مرتبه تکبير بگويد و در هر مرتبه دو دستش را تا کنار گوشش بالا بياورد سپس يکباره پايين آورده و روي دو ران خود بگذارد.
علامه حلي مي گويد: ثم ما نقل عن أهل البيت ( عليهم السلام ) بعد التکبير عقيب التسليم ثلاث مرات ، يرفع فيها يديه إلي شحمتي أذنيه ، ويضعهما علي فخذيه .
تحرير الاحکام ، ج 1 ، ص 263.
سپس (در مستحبات بعد از نماز) آنچه از اهل بيت عليهم السلام نقل شده است سه مرتبه تکبير گفتن بعد از سلام نماز است و در هر مرتبه دو دستش را تا کنار گوشش بالا آورده سپس روي دو ران خود بگذارد.
صاحب جواهر مي فرمايد : ( ثم ) يستحب التعقيب أيضا ( بما روي من ) الأذکار ( والأدعية ) في خصوص التعقيب ، وهي کثيرة جدا ، منها التکبيرات الثلاث رافعا يديه بکل واحدة منها علي هيئة الرفع في غيرها من تکبيرات الصلاة
جواهر الکلام ، ج 10 ، ص 408.
تعقيب نماز به آنچه از اذکار و ادعيه در خصوص تعقيب نقل شده است مستحب است و اين اعمال واقعا زياد است و از جمله آنها سه بار الله اکبر گفتن است که در هر بار دو دست خود را به همان صورت که در بقيه تکبيرهاي نماز بالا مي برد بالا مي آورد.
نظر اهل سنت درباره سلام نماز
سرچرخاندن و الله اکبر گفتن در نماز اهل سنت وجود ندارد بلکه آنها سر را به راست چرخانده و السلام عليکم و رحمة الله گفته سپس به چپ مي چرخانند و السلام عليکم و رحمة الله مي گويند:
و منها الالتفات بالتسليمة الاولي جهة اليمين حتي يري خده الايمن والالتفات بالتسليمة الثانية جهة اليسار حتي يري خده الايسر و هذا الحکم متفق عليه الا عند المالکية.
الفقه علي المذاهب الاربعة ، ج 1 ، ص 265 ، کتاب الصلاة ، باب الاشارة بالاصبع السبابة في التشهد و کيفية السلام.
و از مستحبات نماز است گرداندن سر در سلام دادن اول به سمت راست تا جايي که شانه راست ديده شود و به چپ برگرداندن سر در سلام دوم تا جايي که شانه چپ ديده شود و اين حکم مورد اتفاق همه مذاهب جز مذهب مالکي ها مي باشد.
ابن قدامه از فقهاي حنبلي مي گويد: ( مسألة ) ( ثم يسلم عن يمينه السلام عليکم ورحمة الله وعن يساره کذلک ) التسليم واجب في الصلاة لا يقوم غيره مقامه...
الشرح الکبير ابن قدامه ، ج 1 ، ص 588 ، باب التحلل من الصلاة بالتسليم.
مساله: (سپس با روکردن به سمت راست سلام مي دهد و مي گويد السلام عليکم ورحمة الله و از سمت چپ نيز به همين صورت ) سلام دادن در نماز واجب است و هيچ چيز جاي آن را نمي گيرد...
بنابر اين نظر شيعه درباره تکبير گفتن بعد از سلام نماز به هيچ وجه برگرفته از خلفا نيست و طبق مباني صحيح مذهب شيعه است .