SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:
به گزارش سرویس جهان اسلام«شیعه نیوز»،در این مقاله با مضرات تراشیدن ریش از نظر دینی و علمی آشنا خواهید شد.
در این مقاله ما سعی بر این کرده ایم تا مضرات ریش تراشی را از نظر دینی و علمی ثابت کنیم. تراشیدن ریش از نظر دین اسلام جایز نمیباشد و مقدار مجاز تا حدی میباشد که وقتی عرف مردم به صورت نگاه میکنند بگویند فلان شخص ریش دارد و در تراشیدن ریش فرقی بین تراشیدن ریش با ماشین یا تیغ نیست.
دکتر ((فینکور جرج)) میگوید : برای ریش منافع بسیاری است مانند نگه داری دهان، مانع شدن از رطوبت اضافی دهان، سلامتی دندان و غده های لعابی.
نویسنده کتاب تراش ریش از نظر بهداشت مینویسد : تغییر قیافه و رنگ، پیدایش بعضی از امراض دهان و گلو، چایشهای صورت و گلو، جوشهای مخصوصی که در اطراف گلو پیدا میشود، گاهی درد دندانهای بسیار سخت و ناگوار و بعضی از زکام ها، طبق کشفیات علم روز بسیاری از اوقات در اثر تزاشیدن ریش پیدا میشود.
نویسنده کتاب تاریخ آمریکا ((سجعان ماریونی)) در کتابش راجع به منافع موی ریش و زیان تراش آن نوشته است که بعضی از مردم ریش داشتن را نمی پسندند و غافلند که داشتن ریش نافعتر است مخصوصا پزشک حاذق مشهور ویکتور ژورژ عقیده اش این است که ریش فوائد بسیاری دارد و مسلم است که ریش داشتن دهان را از دردهای چندی که متوجه دهان و اطراف آن است محافظت می نماید و هم از رطوبات زائدی که متوجه به جوانب دهان است جلوگیری میکند و پزشکان دیگر هم نقل کرده اند وقتی در فصل زمستان ریش تمام کارکنان راه آهن را تراشیدند پس از تراشیدن، اغلب آنها مبتلا به درد و آماس و ورمهای سختی شدند مخصوصا در غده هایی که چشمه های لعابی گلو و دهان است این دردها پدید می آید و نیز گفته اند که پزشک دیگری کسانی را که مبتلا به درد زکام شده بودند با امر کردن به گذاشتن ریش بیماری آنها را درمان کرد و لذا همه از شر این بیماری خلاص شدند.
یکی دیگر از منافع ریش که پزشکان به آن اعتراف کرده اند این است که در طولانی مدت پوست کسانی که ریش خود را نمیتراشند شاداب تر و سالم تر میماند چرا که امروزه ثابت شده است که موها دارای روزنه بسیار ریزی میباشند که هوا از آنها رد و بدل میشود و اکسیژن را به زیر پوست میرسانند و به همین جهت پوست کسانی که ریش میگذارند شاداب تر میماند و در طولانی مدت شاداب تر میماند.
تشکیل انجمنهایی در دنیا در جهت منافع ریش
منافع ریش و زیانهای ریش تراشی برای بسیاری از اطبا پوشیده نیست به گونه ای که هر سال از گوشه و کنار دنیا مقالاتی در این رابطه منتشر میشود از جمله در سال 1911 میلادی به علت شیوع ریش تراشی در کشورهای خارجی و کل دنیا و به دلیل کشف مضرات ریش تراشی عده ای از اطبا و دانشمندان اروپا انجمنی برای مبارزه ریش تراشی در انگلستان تشکیل داده و برای حفظ بهداشت عمومی و جلوگیری از این عمل نشریاتی منتشر نمودند.
علت گذاشتن ريش و حرمت تراشيدن آن :
- دستور خداوند حکيم
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نامه هايي براي پادشاهان کشورها از جمله ((خسرو پرويز )) شاه ايران براي پذيرش اسلام فرستاد. شاه مغرور و فاسد نامه پيامبر (صلی الله علیه و آله) را پاره کرد و دستور دستگيري آن حضرت را صادر کرد . ماموارن شاه ايران در حالي به محضر مبارک آن حضرت مشرف شدند که ريش خود را تراشيده و از سبيل هاي بلند برخوردار بودند .
رسول گرامي اسلام (صلی الله علیه و آله) تا نگاه به آنها نمود ناراحت شدند و فرمودند : واي بر شما !
چه کسي به شما گفته ريش خود را بتراشيد و سبيل خود را بلند نگه داريد . آنها گفتند :
پادشاه ايران دستور داده است .
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود :
(( وَ لکن رَبّي اَ مَرَني باعفاء لـِحيَتي وَ قَصِّ شارِبي ))
اما پروردگار من دستور به گذاشتن ريش و کوتاه کردن سبيل ها داده است .
((بحار الانوار ، ج20 ،ص 389 )
2- تشبيه به مجوسيان و يهوديان
از روايات استفاده مي شود که يهوديان و مجوسيان بر خلاف دستور خداوند و پيامبران (صلی الله علیه و آله)
ريش خود را مي تراشيدند . اسلام براي حفظ هويت فرهنگي ، به مسلمانان دستور داد ضمن
عمل به احکام اسلام ، ظاهر خود را شبيه بيگانگان نکنند. زيرا اگر ملتي مانند مسلمانان که
داراي فرهنگ غني و کاملي هستند ، در فرهنگ از ديگران تقليد کردند ، به تدريج اصالت و هويت و فرهنگ ديني و ملي خود را از دست خواهند داد. همانطوري که در طول اين چند قرن بالاخص در اين عصر از دست دادن هويت فرهنگي در عده اي مشهود است.
بر همين اساس رسول گرامي اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود:
((حَفو الشََّوارِبَ وَ اعفُوا الُحي و لا تَشَبَّهوا بِاِليَهُودِ ))
سبيل هايتان را کوتاه نماييد و محاسن (ريش ها ) خودتان را بلند نگه داريد و خود را شبيه يهوديان مگردانيد : (البته محاسن ، نبايد از يک قبضه دست بلندتر باشد )
(وسائل الشيعه: ج 1 ص 423 ، مکارم الاخلاق ص 67 )
و همچنين آن حضرت فرمودند :
اِنَّ المَجَوسَ جَزَّوُا لُحاهُم وَ وَفَّرُوا شَوارِبَهُم وَ اِنَّا نَحنُ نَجِزُّ الشَّوارِبَ وُ نَعفي اللُحي وَ هِيَ
الفطرةُ))
مجوسيان ريش هاي خود را ميتراشيدند و سبييل هاي را بلند نگه مي دارند . ولي ما مسلمين
(عکس آنها ) سبيل هاي خود را کوتاه و محاسن را بلند نگه مي داريم ، و ريش داشتن و کوتاه
کردن سبيل مطابقت فطرت انساني است
(وسائل الشيعه ، ج 1، ص 423 – مکارم الخلاق ص 67 )
و نيز رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند :
((لَيسَ مِنا مَن تَشَيبَّهَ بِغَيرِنا ))
کسي که خود را شبيه غير مسلمانان در آورد از ما نيست
و همچنين فرموده ملمان واقعي نيست کسي که به دستور و رسوم و آداب بيگانه عمل کند .
(کنز العمال : ج 1 ، ص 219)
امام صادق (علیه السلام) فرمودند :
خداوند به يکي از پيامبران وحي کرد که به مومنان بگو که در لباس ، خوراک و آداب و رسوم
دشمنان خدا را سرمشق قرار ندهيد که اگر چنين کنيد شما هم مثل آنان دشمنان خدا محسوب
مي گرديد .
( بهشت جوانان ، ص 477 .وسائل : ج 3 ص 279 و ج 11 ، ص 111 )
3- عظمت و نشانگي مردانگي
ريش از نشانه هاي مرد بودن است و عظمت و ابهت او را نشان مي دهد و ريش در آوردن در مرد علامت آن است که ديگر او جزء بچه ها و زنان نيست ، کسي که ريش خود را مي تراشد ، اين نشانه و ابهت مردي را از بين مي برد و خود را شبيه زنان مي گرداند مفضل يکي از ياران امام صادق (علیه السلام) درباره علت ريش سوال کرد .
آن حضرت (علیه السلام) در جواب فرمود:
هنگامي که انسان مو و ريش در صورتش مي رويد، اين کار علامت و نشان مرد بودن و عظمت و ابهت او را مي رساند و او را از حد و مرز بچه ها و شبيه زنان بودن خارج ميسازد بعد آن حضرت (علیه السلام) فرمود : اگر فرزندي که متولد مي شود ، مونث و دختر باشد، صورت او به خاطر نروئيدن يش صاف و پاکيزه مي ماند تا اين پاکيزگي و شادابي و طراوت در صورت زن سبب تحريک و جلب مردان و زمينه را براي ازدواج با يکديگر فراهم سازد که ازدواج هم براي باقي ماندن نسل بشر مي باشد (بحار . ج 3 ، ص 62 و 75 )
4- زينت مردان
از امام رضا (علیه السلام) سوال شد : چه امتياز و ارزشي در ريش است که مردان دارند ولاي زنان
ندارند ؟
امام (علیه السلام) فرمودند : خداوند مردان را به وسيله محاسن زينت داده است و فضيلتي براي مردان
است و به وسيله ريش مردان از زنان شناخته مي شوند .
(سفينة البحار ، ج 2 ، ص 508 )
- باعث رساندن آسيب به صورت
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند:
محاسن (ريش) را از ته زدن يک نوع مثله ( شکنجه و آزار جسم و روح ) است و کسي که خود را از شکنجه و اذيت کند لعنت خداوند بر او باد .
مستدرک الوسائل : ج 1 ص 406 – سفينة البحار : ج 2 ص 508 )
6- عمل قوم لوط
قوم لوط مردمي آلوده و ناپاک بودند که خداوند سبحان در اثر عمل شنيع لواط ، انها را نابود ساخت و يکي از اعمالي که سبب نازل شدن عذاب بر آنها شد ، تراشيدن ريش بود .
رسول گرامي (صلی الله علیه و آله) فرمود :
ده عمل زشت و گناه ، باعث نابودي قوم لوط شد. يکي عمل لواط و آن حضرت بقيه اعمال آنها را شمرد و تا اينکه فرمود :و تراشيدن ريش و بلند کردن سبيل دو عمل و گناهي بود که سبب از بين رفتن قوم لوط شد
( مستدرک الوسائل ، ج 1 ، ص 407 )
در اسلام کوتاه کردن سبيل و گذاشتن ريش در حد متعارف و آن گونه که شرع مقدس تعيين نموده ، مورد تشويق قرار گرفته است . و در مقابل آن تراشيدن ريش و بلند نمودن سبيل و خود را شبيه بيگانگان نمودن بسيار مذمت شده است .
فلسفه حرام بودن تراشيدن ريش :
همه مراجع عاليقدر فتوي به حرمت ريش تراشي داده اند و فرقي در حرام بودن بين تراشيدن
تمام صورت و يا قسمتي از صورت نگذاشته اند. در عين حال عده اي سوال مي کنند که علت
حرام بودن ريش تراشي چيست ؟
در اين بحث به صورت فهرست وار ضررهاي جسمي و روحي آن گفته خواهد شد و قبل از
آن تاريخچه اي از ريش گذاشتن و تراشيدن آن بيان خواهد شد.
تاريخچه اي از ريش گذاشتن:
وقتي تاريخ ريش گذاشن بررسي مي شود ، يک نوع افراط و تفريط در آن بوده به طوري که عده اي ريش خود را آنقدر بلند مي کردند که به زمين کشيده مي شده و افرادي را اسير جمع آوري آن از زير دست و پا مي کردند . در مقابل برخي ريش خود را از ته مي زدند ،
ريش در شريعت حضرت موسي (علیه السلام) :
عبرانيان از زمان هاي بسيار قديم ريش مي گذاشتند و بر طبق شريعت حضرت موسي (علیه السلام) مجاز به تراشيدن ريش نبودند و کندن ريش نزد آنان علامت تحقير و بي احترامي بود.
حضرت موسي (علیه السلام) با مرداني از بني اسرائيل به کوه طور رفت ودستور فرمود که بعد از دعاي من آمين بگوييد . از جمله دعاهاي حضرت نفرين بر کساني که ريش خود را مي تراشيدند.
(برگرفته از اولين دانشگاه و آخرين پيامبر (صلی لله علیه و آله) ، ج 15 ، ص 243 ، 263 )
سلاطين و علماء
سلاطيني از بابل ، آشور، ايران و يونان قديم ريش خود را فرمي دادند و در مجسمه هاي داريوش بزرگ و حکمائي مانند افلاطون ، ارسطو و سقراط اين موضوع مشهود است .
برخي فراعنه مصر سنگ هاي قيمتي و مرواريد به ريش خود مي آويختند و آن سنگ ها ريش ها را اصلاح مي کردند.
معروف است که ريش سلطان سنجر آنقدر طول وعرض داشت که زمان شکار و تيراندازي غلامان مي دويدند و ريش شاه را که به زمين مي رسيد با پارچه اي بسته و به پشتش گره ميزدند.
ريش فتحعلي شاه قاجار و دربانيانش آنقدر بزرگ بود که در زمان تيراندازي آن را مي بستند.
زماني ريش ها را شکل خاصي مانند توپي ، دم کبوتري ، مربع و مستطيل مي دادند .
((عباد)) برادر عبيدالله بن زياد )) ريش طويلي داشته و ((ضياءالدين قزويني )) استاد
((سعد الدين تفتازاني )) ريشش آنقدر طولاني بود که به کفش هايش مي رسيد و در خواب آن
را کيسه مي کرد و چون بر مرکب سوار مي شد ، انرا متفرق مي نمود و مردم را متوجه خود مي ساخت .
مردم يونان و روم قديم هم ريش داشتند، اما کم کم در ايام شادي ريش تراشي معمول گرديد .
اما در نزد ايرانيان ريش مرسوم بوده است.
اولين کسي که فرمان ريش تراشي را دسته جمعي صادر کرد ((اسکندر مقدوني )) بود و دومين نفر که اين دستور را داد ((فيليپ هفتم )) در اسپانيا و سومين نفر ((پطر کبير))در روسيه بود و او چنان سخت گرفت که کساني را که داراي ريش بودند ، جريمه مي کرد و چهارمين نفر ((شاه عباس صفوي )) در ايران بود.
احترام ريش نزد درويشان
قلندران و درويشان در عراق موي سر و ابرو را مي تراشيدند و در ايران تاري از موي ريش و سبيل را به عنوان ارادت و دوستي و مردي و يا براي شرط نذر براي يکديگر ارسال مي کردند و يا گرو مي گذاشتند.
در يک دوره طولاني اگر ريش کسي را مي کندند ، آنقدر توهين آميز بود که مرگ را بر آن ترجيح مي داد و ريش داشتن را مورد احترام قرار مي دادند ، و چه بسا بعضي دولت ها ريش انسان هاي مجرم را مي تراشيدند و تبعيدش مي کردند و با پياده و سواره در شهر در معرض تماشاي عموم قرار مي دادند .
داشتن ريش سيره انبياء (ع) و دانشمندان اروپايی
سيره انبياء و ائمه اطهار (علیهم السلام) و اولياء الهي و علماء گذاشتن ريش بود و از تراشيدن آن نفرت
داشتند و در بين دانشمندان جهان از جمله اروپا و سلاطين بسياري از آنها به پيامبران در ريش
گذاشتن اقتدا مي کردند. از جمله دانشمندان اروپايي که ريش داشته اند و عکسهايشان در کتابها
و موزه ها موجود است ، عبارتند از : پاستور فرانسوي ، ماريوني (مخترع ماشين چاپ ) کوري پير (فيزيک و شيميدان فرانسوي کاشف راديوم ) ، تارنيه (بزرگترين استاد معالجه امراض) لوکاس شامپيو نبر (نخستين کسي که عمل فتق را انجام داد ) دکتر پرفسور اميل
و.....