تشدید تنشها
در حالی که اعتراضات به قرآن سوزی و تنشهای ناشی از آن همچنان ادامه دارد بحثهای جدی در محافل مختلف آمریکایی درباره احتمال خروج سریعتر نیروهای آمریکایی از افغانستان در جریان است به گونه ای که روزنامه واشنگتن پست در شماره روز دوشنبه خود با اشاره به خشونتهای ناشی از قرآن سوزی در افغانستان نوشت که " این حادثه نه تنها آتش تنشها را شعله‌ورتر کرد بلکه باعث نمایان شدن ضعفهای آمریکا در توجه به راهبردی برای فیصله دادن جنگ شد."
در واقع این ضعفها به ناتوانی افغانها برای تامین امنیت خود و در عین حال به بروز تردیدهایی درباره چگونگی تامین امنیت نیروهای باقی مانده آمریکایی در هنگامی اشاره دارد که نیروهای رزمی ناتو تا تاریخ 2014 از افغانستان خارج شوند.
در عین حال که قرآن سوزی ادامه ماموریت نیروهای آمریکایی در افغانستان را به چالشهای جدی روبرو کرده است از سویی
ممکن است موضوع مذاکره با طالبان که به عنوان چرخشی اساسی در روابط میان آمریکا و افغانستان مطرح شده است، به خطر افتد.
پنجشنبه گذشته دو مستشار آمریکایی هدف گلوله یک افسر افغان قرار گرفتند و از پای درآمدند که این امر باعث بسته شدن سفارت آمریکا و خروج تمامی مستشاران ناتو از وزارتخانه‌های افغانستان به منظور تامین امنیت آنها شد. در عین حال دو نیروی نظامی آمریکایی به همراه 30 افغان در تیراندازی نیروهای افغان یا نیروهای ناتو در چند شهر کوچک و بزرگ افغانستان که اعتراضات گسترده ای به دلیل حادثه قرآن سوزی روی داده بود، کشته شدند.
روز یکشنبه نیز چندین نارنجک در محوطه پایگاه نیروهای آمریکایی در قندوز منفجر شد که مجروح شدن دستکم 7 سرباز آمریکایی را در پی داشت و روز دوشنبه طالبان مسئولیت بمبگذاری انتحاری خارج از فرودگاه نظامی جلال آباد را بر عهده گرفت که طی آن 9 نفر کشته شدند که همه این رویدادها در واکنشی تلافی جویانه به آتش زدن قرآن روی داد.
در آوریل گذشته نیز افغانها در شهرهای مختلف این کشور در اعتراض به آتش زده شدن قرآن از سوی تری جونز کشیش آمریکایی در محوطه کلیسای کوچک خود در فلوریدا، تظاهرات کردند.
در واقع آتش زدن قرآن به نقطه اوج تنشهای بین مردم افغانستان و نیروهای اشغالگر بدل شده در حالی که پیش از این حملات شبانه نیروهای آمریکایی که باعث به خاک و خون کشیده شدن مردم بیگناه افغانستان شده، خشم مقامات، نیروهای پلیس و ارتش این کشور را به همراه داشت به گونه ای که حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان در هشدارهای شدیداللحنی از فرماندهان آمریکایی خواست نسبت به توقف عملیاتهای شبانه که به بهانه هدف قرار دادن مواضع نیروهای طالبان صورت می گیرد، سریعا اقدام کنند اما اقدامات آمریکا نه تنها باعث نشده طالبان ضعیف‌تر از گذشته شود بلکه اکنون طالبان در بخشهای مختلفی کنترل اوضاع را به دست گرفته و باید گفت که نفوذ نیروهای آمریکایی بر اوضاع افغانستان مدتهاست که کاهش یافته است.
قلبها و ذهنها؛ شکست راهبرد آمریکا
در واقع اعتراضاتی که در سراسر افغانستان در قبال آتش زدن قرآن مشاهده می شود برخی از رهبران سیاسی و فرماندهان نظامی آمریکایی را به این نتیجه رسانده است که اکنون واشنگتن چاره ای ندارد که خروج هر چه سریعتر از افغانستان را در دستورکار قرار دهد چرا که اقدامات آمریکا که تحت جذب "قلبها و ذهنها" صورت گرفت در کشوری که مردمانش از آمریکایی‌ها دیگر به عنوان مهمانی پذیرایی نخواهند کرد، هرگز موفق نخواهد بود.
آمریکا برای جذب مردم افغانستان به فرهنگ و ارزشهای غربی و آمریکایی و تلاش برای درک حساسیتهای موجود در فرهنگ غربی از سوی افغانها، برنامه‌ریزی کرده و امیدوار بود که برنامه های فرهنگی آن به ثمر نشیند؛ به گونه ای که ژنرال مک کریستال و ژنرال دیوید پترائوس فرهاندهان پیشین نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان بر اهمیت جلب قلبها و افکار مردم افغان از طریق احترام به آنها و فرهنگشان تاکید داشته و بر این باوربودند که موثرترین شاخص پیشرفت در افغانستان و پیوند خوردن راهبرد سیاسی و نظامی، حفاظت از غیرنظامیان افغان است.
اما گزارش اخیر سازمان ملل درباره افغانستان از این امر حکایت دارد که سال 2011 پنجمین سال متوالی است که تلفات غیرنظامیان افغانستان افزایش یافت.
با این حال نشانه های مختلفی وجود دارد که دولتمردان آمریکایی به رغم ژستهای دیپلماتیکی که می گیرند برای حضور بلند مدت در افغانستان دست پا می زنند و رایزنی‌ها با مقامات افغان ادامه دارد. در واقع به نظر می رسد راهبرد آمریکا برای به اصطلاح عقب نشینی از این کشور دارای پارامترهای منعطف و قابل چرخش است به گونه ای که جدیدترین موضعگیری لئون پانه‌تا وزیر دفاع آمریکا به این واقعیت اشاره دارد که اگرچه ارتش آمریکا ممکن است عملیات رزمی را در سال 2013 به افغانها واگذار کند، ناتو " قابلیت رزمی کامل خود را حفظ خواهد کرد... و ما در صورت لزوم در عملیات رزمی در کنار نیروهای افغان باقی خواهیم ماند."
این موضعگیری بدین معنی است که نقش ارتش آمریکا در افغانستان احتمالا بی انتها خواهد بود؛ موضوعی که رونالد نیومن سفیر پیشین آمریکا در افغانستان در مقاله ای به آن اشاره می کند و می نویسد: پس از سال 2014 افغانها بیشترین نقش را در درگیری‌ها خواهد داشت اما ما همچنان مشاوران خود را در کنار آنها خواهیم داشت. انتظار می رود نیروهای آمریکایی به ارائه حمایت هوایی، توپخانه‌ای و عملیات تخلیه مجروحان و پشتیبانی‌های رزمی پس از سال 2014 ادامه دهند زیرا ارتش افغانستان زودتر از سال 2016 به توانایی ارائه این حمایتها دست نخواهد یافت. نقش آمریکا تغییر خواهد یافت اما درک این موضوع بشدت ضروری است که با وجود این چرخش که عمدتأ به مشاوره و حمایت مختص می یابد- یا هر عنوانی که برای آن انتخاب شود- نیروهای آمریکایی همچنان قبل، درطول و بعد از سال 2014 در صحنه عملیاتی حضور خواهند داشت.
از سویی دولت آمریکا ناامیدانه در حال مذاکره با حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان به منظور تمدید حضور نیروهای آمریکایی به فراتر از سال 2014 هستند. به عبارت دیگر آمریکا تلاش می کند اقدامی را که در عراق نتوانست پس از انقضای موعد عقب نشینی از این کشور در دسامبر 2011 به انجام برساند در افغانستان صورت دهد.
روزنامه واشنگتن پست در این رابطه می نویسد: انتظار می رود توافقنامه ای صورت گیرد مبنی بر اینکه چند صد هزار نیروی آمریکایی برای آموزش نیروهای افغان و کمک به عملیاتهای ضد تروریسم در این کشور باقی بمانند. این توافق چارچوبی حقوقی برای این نیروها، نقش آنها در عملیاتها و پایگاههای آنها، ارائه خواهد داد.
اما این پرسش مطرح است "واقعا چندصدهزار" نیروی آمریکایی در کشوری 30 میلیونی قرار است چه کاری را به پایان برسانند؟
آمریکایی‌ها می گویند خروجشان از افغانستان به این امر بستگی دارد که نیروهای افغان توانایی تامین امنیت کشور خود را داشته باشند اما نیروهای آمریکایی در پی هرج و مرج و درگیری‌هایی که با مردم افغانستان و در مواردی درگیری بین نیروهای ناتو و نیروهای افغان که قرار است کنترل امور به آنها واگذار شوند، قابل مشاهده است باید به این واقعیت بیندیشند که وقت مناسب برای خروج سریع از این کشور فرا رسیده است؛ جنگی که چیز حیف و میل پول و به هدر دادن جان هزاران انسان و افزایش نفرت از آمریکا، نارضایتی‌ها، تنشهای فرهنگی و بی اعتمادی افغانها به اشغالگران، نتیجه‌ای برای واشنگتن به همراه نداشته است.
منبع:فارس