شیعه نیوز | درحالی که سبک‌های جدیدی از مطالعات شیعه‌شناسی در دانشگاه‌های اسرائیلی رخ می‌نماید؛ دست ما از تمامی مطالعات عبری در حوزه شیعه‌شناسی کوتاه است. چرا که زبان عبری در دانشگاه‌های ایران رسمیت ندارد تا بتواند در عرصه تقابل با شیعه‌پژوهی اسرائیل یک سری محقق را پرورش داد که هم مسلط به منابع اسرائیل باشند و هم دغدغه‌های استراتژیک و امنیتی را بشناسند.
به گزارش «شیعه نیوز»، علی معروفی آرانی، پژوهشگر حوزه صهیونیسم و یهودیت در مطلبی که با عنوان «شیعه‌پژوهی برای ضربه به اندیشه‌های شیعیان در رأس سیاست خارجی رژیم صهیونیستی» در اختیار ایکنا قرار داده است اشاره می‌کند که مطالعات آکادمیک و دانشگاهی رژیم صهیونیستی در حوزه برپایی کرسی‌های درس شیعه‌شناسی و آموزش زبان فارسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به‌طوری‌که دانشگاه‌هایی چون «تل‌آویو» و «اورشلیم» از سالیان گذشته تاکنون، به برگزاری کلاس‌های درس در رشته شیعه‌شناسی مبادرت کرده و درحال تربیت نیروی انسانی متخصص در گرایش‌های مرتبط با ایران و شیعه‌پژوهی است.
متن یادداشت از این قرار است:
مطالعات شیعه‌شناسی، یکی از موضوعاتی است که در دانشگاه‌های مختلف سراسر جهان از جمله در دانشگاه‌های رژیم صهیونیستی موضوع بحث‌های علمی بوده و ظاهراً چنانچه انتظار هم می‌رود در خدمت سیاست‌های این رژیم قرار گرفته است.
دشمنی دیرینه و آشکار یهودیان صهیونیست با مذاهب اسلامی بالاخص تشیع، نیاز به اثبات و ادله و برهان ندارد چراکه سُنت تاریخ، همواره بر رویارویی حق و باطل استوار بوده است. عمده توجهات و سرمایه‌گذاری‌های سران رژیم صهیونیستی طی سالیان اخیر بر دشمن‌شناسی یا به عبارت بهتر، شناخت بیش از پیش ایران شیعه (به عنوان دشمن شماره یک اسرائیل) معطوف بوده است.
مطالعات آکادمیک و دانشگاهی رژیم صهیونیستی در حوزه برپایی کرسی‌های درس شیعه‌شناسی و آموزش زبان فارسی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به طوریکه دانشگاه‌های «تل‌آویو»، «اورشلیم»، «حیفا»، «هبرو»، «نگو» و «بارایلان» از سالیان گذشته تاکنون، به برگزاری کلاس‌های درس در رشته شیعه‌شناسی مبادرت کرده و درحال تربیت نیروی انسانی متخصص در گرایش‌های مرتبط با ایران و شیعه‌پژوهی هستند.
از همین روی، تشویق شهروندان صهیونیست به شناخت مذهب، رسوم و سنت‌های ایرانی و همچنین آموزش زبان فارسی به ایشان، از جمله کارویژه‌های مهم سیاست‌گذاران اسرائیلی محسوب می‌شود.
قوی‌ترین مفسران و محققان با پیشرفته‌ترین امکانات مالی و انسانی در اختیار رژیم صهیونیستی هستند تا راهی پیدا کنند که فقط به شیعه ضربه بزنند.
دانشگاه تل‌آویو دارای بخش اسلام‌شناسی، مطالعات شیعه‌شناختی و دوره‌های آموزشی است. بخش آموزش آن در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا فعالیت می‌کند. در اسرائیل سالانه حدود به ۲۵۰ نفر در مقطع دکترا رشته شیعه‌شناسی فارغ‌التحصیل می‌شوند و یکی از بزرگترین کتابخانه‌های شیعی در اسرائیل مستقر است، آنها تمام کتب شیعه را مطالعه و اندیشه‌های شیعی را تحلیل می‌کنند و حتی اکنون درباره زیارت، زیارت سیدالشهدا(ع) و زیارت اربعین و پیرامون موضوعاتی مانند رابطه نجف و قم، رابطه علما و مراجع نجف و قم و ایجاد دو دستگی بین نجف و قم کار و برنامه‌ریزی می‌کنند.
اگر ندانیم صحنه بازی چیست، نمی‌توانیم بازیگردان خوبی باشیم و امروز صحنه بازی را اندیشکده‌های غربی برنامه‌ریزی می‌کنند.
در رژیم صهیونیستی سالانه حدود ۲۵۰ نفر در مقطع دکترا رشته شیعه‌شناسی فارغ‌التحصیل می‌شوند و یکی از بزرگترین کتابخانه‌های شیعی در [اسرائیل](فلسطین اشغالی) مستقر است. بزرگترین دانشگاه شیعه‌شناسی در دنیا در اراضی اشغالی است. آنها به وسیله این شناخت بهتر می‌توانند نقشه‌ها و برنامه‌هایی برای نابودی شیعه داشته باشند.
گرچه دقیقاً مشخص نیست که رژیم صهیونیستی با چه هدف اقدام به تأسیس دانشگاه شیعه‌شناسی کرده است، ولی می‌توان گفت هدف اصلی این امر به منظور مقابله با اسلام به‌ویژه شیعه به وجود آمده است، چون این کشور می‌داند که فرهنگ شیعه بیشترین تأثیر را در مقابله با اسرائیل داشته است، بر این اساس است که سالانه تعداد زیادی شیعه‌شناس از دانشگاه‌های اسرائیل فارغ‌التحصیل می‌شوند! بنابر برخی گزارش‌ها در این دانشگاه و از دانشگاه دیگر اسرائیل سالانه حدود ۲۵۰ دانشجو در مقطع دکتری فارغ‌التحصیل می‌شوند و قوی‌ترین، معتبرترین و متبحرترین مراكز شیعه‌شناسی جهان مستقیم یا غیرمستقیم با اسرائیل در ارتباطند.
دانشگاه تل‌آویو دارای بخش اسلام‌شناسی، مطالعات شیعه‌شناختی و دوره‌های آموزشی است؛ بخش آموزش آن، در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا فعالیت می‌کند. این دانشگاه دارای اتاق شیعه‌پژوهشی است که یکی از مهمترین رشته‌های تحصیلی است و دارای اساتید برجسته‌ای همچون؛ رابین اوری، میر لیتواک، دیوید مناشری، اوزی رابی، میری شفر، لی کینبرگ، اسرائیل گرشونی، لئون شلف و ... است.
در حقیقت رژیم صهیونیستی طرح‌های مطالعاتی خود در حوزه مطالعات اسلامی را به دو بخش عمده تقسیم کرده است، یکی احیای کلام شیعی اعتزالی که منظور آنان از شیعی اعتزالی، کلامی است که به دوره قرن نهم تا سیزدهم میلادی برمی‌گردد و کلام شیعی از فلسفه بیشتر از دیگر دوره‌ها متأثر بوده است. هدف آنان از این بخش از تحقیقات، احیای کلام یهود بر اساس نیازهای عصر کنونی با استفاده از مؤلفه‌های عقلانی کلام شیعی و اعتزالی است.
بخش دوم مطالعات شیعه‌شناسی به شناسایی و ترویج تفکرات ابن‌قیم جوزیه و ابن‌تیمیه برای تغذیه فکری افراط‌گرایان سلفی همچون داعش جهت درگیر کردن مناطق مختلف اسلامی با یکدیگر و برانگیختن جنگ شیعی و سنی و ایجاد نقاط امن برای رژیم صهیونیستی است. برای روشن شدن نقش موساد و ارتش اسرائیل در برانگیختن اختلافات سنی و شیعی بهتر است نگاهی به سوابق خانم لیوانت هولتزمان، استاد زبان عربی دانشگاه بارایلان اورشلیم و مشاور و همکار طرح ابن‌قیم جوزیه بیاندازید که بیان آن در این گزارش نمی‌گنجد.(۳)
ارتباط بهائیت با محققان شیعه‌شناس اسرائیلی
پیوند ناگسستنی بهائیت و صهیونیسم اشاره به رسمیت شناخته‌شدن بهائیت از سوی رژیم صهیونیستی و حمایت بی‌دریغ برای تبلیغ آن از سوی این رژیم که بر اساس آموزه‌های تلمود و تورات تحریف شده، یهودیت را آیین برتر می‌پندارد، موضوعی است که به‌سادگی نمی‌توان از آن چشم پوشید. برقراری رابطه صمیمانه این فرقه با صهیونیست‌هایی که زمین را میراث بنی‌اسرائیل و خود را وارثان سیاست و حاکمان اقتصاد جهانی می‌دانند، گامی برای تحقق اهداف صهیونیسم است.
یقیناً ارتباطی بین بهائیت و محققین شیعه‌شناس اسرائیلی وجود دارد. به عنوان مثال شاید اغراق نباشد که محققان بهایی در حوزه آکادمیک از زبده‌ترین افرادی هستند که روی تاریخ تشیع کار کرده‌اند و علت آن نه به این خاطر که دوست داشته‌اند که محقق خوب شیعی باشند، بلکه به خاطر اینکه تاریخ و تفکر شیعی برایشان مهم بوده است. برای اینکه بتوانند ثابت کنند که ادیان منسوخ می‌شوند و به‌گونه‌ای در تغییر و تحول‌اند. این را از دینامیزمی (حرکت‌شناسی) که در داخل تفکر شیعی بوده نتیجه می‌گیرند و می‌گویند آن تغییر و تحولات منجر به ایجاد دین جدیدی به نام بهایت شده است و به همین خاطر خیلی با دقت روی این مسئله کار کرده‌اند.
در این برهه اگر به نام‌های شیعه‌شناسان جهان توجه کنید، غیر ممکن است که نام بهایی‌ها را نبینید. به عنوان مثال در دانشگاه هاروارد استاد خیلی معروف و شهیری به نام عباس امانت که ایرانی بهایی است وجود دارد و بسیاری از کسانی که امروز در مرکز شیعه‌شناسی تل‌آویو فعال‌اند به گونه‌ای از دانشجویان او هستند. مثلاً یکی از اینها مایر لیتواک است که از دانشجویان برجسته عباس امانت بوده است. این ارتباطات اتفاقی نیست. به نظر می‌رسد که محققان بهایی به دلایل دینی خودشان، گرایش به مطالعات شیعه‌شناسی دارند و محققان اسرائیلی به دلایل دغدغه‌های استراتژیک خودشان به شیعه‌شناسی گرایش پیدا کرده‌اند.
این گرایش‌ها در یک جا به همدیگر رسیده و عوامل این پیوند موجب سبک یا سبک‌های جدیدی از مطالعات شیعه‌شناسی شده است. اما متأسفانه یکی از مسائل یا موانعی که در ایران برای این چنین مطالعاتی وجود دارد اولاً این است که دست ما از تمامی مطالعات شیعه‌شناسان اسرائیلی کوتاه است. البته این به این معنی نیست که آنها مطالعاتشان را در دسترس قرار نمی‌دهند، اتفاقاً کسانی که در حوزه آکادمیک کار می‌کنند بیشتر مطالعاتشان را به زبان انگلیسی هم منتشر می‌کنند. نکته دیگر هم اینکه زبان عبری به عنوان یک زبان در دانشگاه‌های ایران هنوز به اندازه زبان‌های دیگر مانند عربی و ...تدریس نمی‌شود، تا بتواند یک سری محقق را به وجود بیاورد که این محققین هم مسلط به منابع اسرائیل باشند و هم دغدغه‌های استراتژیک و امنیتی را بشناسند. هنوز ما یک رشته نداریم که در آن تئولوژی سیاسی با دغدغه‌های استراتژیک و امنیتی مورد مطالعه قرار بگیرد.(۱)
برخی از مهمترین دانشگاه‌ها و مراکز علمی جهان غرب و رژیم صهیونیستی که دارای کرسی تخصصی شیعه‌شناسی هستند و یا دروس مربوط به تشیع، از جایگاه و اهمیت خاصی در آنها برخوردارند. اما چرا غرب به دنبال مطالعات شیعی است؟! غرب چه هدفی را از مطالعات شیعی پیگیری می‌کند؟ برخی از مهمترین دانشگاه‌ها و مراکز علمی جهان غرب که دارای کرسی تخصصی شیعه‌شناسی هستند و یا دروس مربوط به تشیع، از جایگاه و اهمیت خاصی در آنها برخوردارند، از این دانشگاه‌ها عبارتند از:
۱_ دانشگاه عبری اورشلیم (بیت‌المقدس/ رژیم اشغالگر قدس)
دانشگاه عبری اورشلیم دارای کرسی تخصصی شیعه‌شناسی است. «تشیع(ساختار سنتی دنیای اسلام)» و «اندیشمند مسلمان مؤثر سده‌های میانه: ابن طاووس و کتابخانه‌اش» و «کلام و فقه در شیعه امامیه» به قلم «اتان کولبرگ» و «کتاب مقدس و تفاسیر آن در شیعه امامیه اولیه» به قلم براشر، از جمله آثار منتشر شده توسط انتشارات این دانشگاه است.
۲_ دانشگاه حیفا (قدس ـ فلسطین اشغالی)
توجه این دانشگاه بیشتر بر زبان و ادبیات عرب است و در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد. یکی از دروس آن «ابوالفرج اصفهانی» (صاحب الاغانی) است.
جهت گیری مقالات و اخبار این دانشگاه به سمت ایران، عراق، لبنان و شیعیان این مناطق است که عناوین بعضی از آنها عبارتند از: حزب الله کیست؟، قبایل عراقی و نظام پس از صدام.
۳_ دانشگاه بار ایلان (قدس ـ فلسطین اشغالی)
تمرکز تحقیقات بخش مطالعات عربی ـ اسلامی این دانشگاه و دانشکده زبان عربی، بر مسائل مربوط به ایران به عنوان مدل عینی حکومت شیعه است. در این دانشگاه مجله «مریا» در حوزه مذهب، فلسفه، کلام و عرفان منتشر می‌شود. از جمله طرح‌های مطالعاتی این دانشگاه عبارتند از: انتخابات سال ۲۰۰۰م (۲ خرداد ۱۳۷۶) ایران؛ انتقال نظام سیاسی ایران به سمت مدلی جدید؛ تلاش برای ایجاد دموکراسی در جمهوری اسلامی ایران؛ ارزیابی نیروهای مسلح و نظامی جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه بر عکس‌العمل ایران نسبت به تحریم اقتصادی؛ ایران حل معما(نیکی کدی).
۴_ دانشگاه هاروارد(آمریکا)
تمرکز این دانشگاه بر حقوق اسلامی در عصر معاصر است که با افتتاح برنامه «مطالعات حقوق اسلامی» در دانشکده حقوق این دانشگاه از سال ۱۹۹۱م به‌صورت جدی پیگیری می‌شود. دروس این دانشگاه نیز عمدتاً درباره نظام قضایی و حقوقی اسلام بوده و سمینارهای آن نیز اکثراً حول موضوعات حقوق اسلامی است؛ ولی به تأثیر از وقایع ۱۱ سپتامبر همایش‌هایی مرتبط با آن برگزار کرده‌اند. در این دانشگاه درباره «مفهوم سلطان عادل در جامعه چند حزبی دینی» مناظراتی میان دکتر عبدالکریم سروش و دکتر محسن کدیور در سال ۲۰۰۱م برگزار شد.
۵_ دانشگاه پرینستون(آمریکا)
هدف بخش مطالعات اسلامی این دانشگاه توسعه و پیشرفت مطالعات در حوزه عقاید و آداب اسلامی با تأکید بر تاریخ و فرهنگ خاورمیانه است. برخی از مواد درسی این دانشگاه عبارتند از: شیعه در دوران میانه، درآمدی بر اسلام، زیارت و سفر به اماکن مقدس اسلام.
از کتاب‌های الکترونیکی درباره خاورمیانه و اسلام این دانشگاه می‌توان به «دشمن در آینه بنیادگرایی اسلامی و محدوده‌های عقل‌گرایی مدرن» نوشته «ایبان» اشاره کرد.
۶_ دانشگاه کالیفرنیا(UCLA آمریکا)
«مرکز مطالعات خاور نزدیک گوستاو وون گرانبوم» این دانشگاه به مطالعات اسلامی و بررسی مسائل مختلف فرهنگی ـ اجتماعی خاورمیانه مشغول است. اولین پایگاه اطلاعاتی خاورمیانه در این دانشگاه با عنوان MEORO جهت دستیابی به منابع و اطلاعات در رابطه با خاورمیانه فعال است. عناوین بعضی از دروس کارشناسی ارشد و دکتری عبارتند از: متون اسلامی، مشکلات موجود در هنر اسلامی، بررسی خاورمیانه، نهادهای نخستین اسلامی، مردم و حکومت در خاورمیانه، و مقدمه‌ای بر اسلام.
از پژوهش‌های انجام شده در این مرکز می‌توان به این موارد اشاره کرد: «مطالعات اسلامی و آینده اسلام»(فضل الرحمن) و «تصوف و شهادت»(آنه ماری شیمل).
۷_ دانشگاه ییل(آمریکا)
این دانشگاه در زمینه مطالعات اسلامی در مقطع دکتری پذیرش دارد. برخی از مواد درسی آن عبارتند از: شیعیان کلاسیک، توسعه افکار شیعی، جهاد و بنیادگرایی اسلامی (با تمرکز بر ایران، لبنان و مصر)، ساختار ایران مدرن.
از موضوعات و پروژه‌های تحقیقی مرتبط با تشیع در این دانشگاه می‌توان به این موارد اشاره کرد: درآمدی بر تشیع(تاریخ و دکترین شیعیان دوازده امامی)، ریشه‌های انقلاب (تاریخ تشریحی ایران مدرن)، اسلام تندرو، اسلام و انقلاب در خاورمیانه. در سایت دانشگاه مقالات متعددی در مورد شیعه موجود است.(۲)
منبع:
۱-سیدجواد میری/ مطالعات شیعه‌شناسی
۲- مجله معارف، مهر و آبانماه سال ۱۳۹۱ ، شماره ۹۴
۳- شیعه در اسرائیل/ دکتر علی‌اکبر ضیایی