شیعه نیوز | اگر نحوه حمایت به شش روش مخرب سرزنش، تحقیر، تهدید، تنبیه، انتقادگری و کنترلگری باشد، حمایتمان مؤثر و عملی نیست و اینگونه فرد به قدری دچار آسیب روانی می‌شود که هیچگاه متوجه لطف ما نخواهد شد.
به گزارش «شیعه نیوز»، آگاهی تنها جاده یک طرفه‌ای است که امکان دور زدن یا دنده عقب گرفتن و بازگشت به دوران ناآگاهی در آن وجود ندارد. انسان با آگاهی پیوندی دیرین دارد و هر فرد، خواه یا ناخواه به این حس، میل و کشش دارد؛ خاصه آنکه بخواهد فرزندی را به این دنیا بیاورد یا اکنون دارای فرزند یا فرزندانی باشد؛ چراکه در طلب آن است تا با افزایش آگاهی خود و انتقال آن به نسل بعد، آینده‌ای روشن‌تر و شکوفاتر بسازد.
اما جاده آگاهی انتها ندارد؛ هرچه بیشتر بیاموزیم و آگاه‌تر شویم به ناآگاهی‌های خود بیشتر پی می‌بریم؛ از همین روی در فرهنگ تاریخی و دینی ما بر «ز گهواره تا گور دانش بجوی» تأکید فراوانی شده است. پرورش فرزند نیز نیازمند دانش است و هرچه آگاهی ما والدین در این حوزه افزایش یابد قطعاً روزگار کم چالش‌تر و فرزندان بالنده‌تری را خواهیم داشت.
خبرگزاری ایکنا در راستای رسالت خود مبنی بر آگاهی‌بخشی، مجموعه بسته‌های مشاوره‌ای را منتشر خواهد کرد که درباره «چالش‌های کودکی و نوجوانی» برای مخاطب والدین است و مژگان هوشیار، روانشناس حوزه کودک و نوجوان در این مجموعه هر بار به موضوعی خاص می‌پردازد تا با راهکار‌های کارشناسانه، مسیر والدگری را برای والدین تسهیل کند. در ادامه گفتار نوزدهم با عنوان «اصول حمایت کردن از فرزند» را مطالعه می‌کنید.
حمایت اصولی دارد که باید به خاطر بسپاریم و سرسختانه این اصول را رعایت کنیم. همانطور که در قسمت قبل گفته شد حمایت رفتار و گفتاری است که ما در مورد دیگران به کار می‌گیریم تا آنها بتوانند تصمیم بگیرند و در زمان اجرای تصمیم در کنار آنها هستیم.
حمایت و آزادی
باید توجه داشت که حمایت نباید مانع آزادی شود. آزادی حق هر انسانی است که جامعه و خود فرد باید در حفظ آن کوشا باشند. وظیفه ما والدین است که به کودکانمان آزادی و مرزبندی‌های سالم را بیاموزیم تا فرزندانمان در کنار آزاد بودن به آزادی دیگران لطمه نزنند. حمایت اگر مانع آزادی شود، شکل کنترلگری به خود می‌گیرد که رفتار مخربی است.
بیشتر کنترلگری‌ها پشت این جمله که «من بهتر تشخیص می‌دهم و نگرانش هستم» اعمال می‌شود، مثلاً به قدری غرق در ظاهر فرزندمان می‌شویم و پوشش او برایمان مهم می‌شود که به فرزندمان حق انتخاب نمی‌دهیم و حتی جوراب‌هایش را هم انتخاب کرده و آماده می‌کنیم و...؛ نظایر این تصمیم‌ها به آزادی فرزندانمان در انتخاب‌هایشان لطمه وارد می‌کند.
حمایت و تربیت
نکته بعدی این است که حمایت نباید مانع تربیت شود، اگر حمایت سازنده و مؤثر باشد با اصول فرزندپروری تداخل پیدا نمی‌کند. هرگاه رفتار حمایتی با اصول تربیتی در تعارض بودند بدانیم که اصول حمایتی را رعایت نکرده‌ایم و این رفتار راه به ناکجاآباد می‌برد. پر واضح است برای حمایتی مؤثر باید اصول حمایتی را در کنار اصول تربیتی آموخت.
مثلاً فرزندمان وارد بازی با همسالان شده است و بین آنها مشکل و یا اختلاف نظری به وجود آمده است. گاهی دیده شده است والدین به حمایت فرزندشان بدون اینکه از موضوع مطلع باشند وارد مشاجره می‌شوند و از او دفاع می‌کنند و در مواردی ممکن است به غلط حق را به فرزندشان بدهند. این دخالت‌ها تربیت بچه را دچار مشکل می‌کند و باعث می‌شویم تا فرزندانمان توانایی حل مسئله و استقلال خود را از دست بدهند.
وظیفه نبودن حمایت
باید توجه کرد که حمایت «وظیفه» قلمداد نشود. چنانچه حمایت‌ها مکرراً انجام شوند و برای فرد مورد حمایت تعریف نشوند رفته‌رفته حمایت، وظیفه قلمداد می‌شود. اگر فرزندمان برای ما وظیفه تعریف می‌کند و مدعی است که امری بدیهی است و باید بر آن متعهد باشیم لازم است ما هم وظایفی برای او تعریف کنیم و از او بخواهیم بر آنها متعهد باشد.
یادمان باشد رابطه والد-فرزندی تعاملی است. فرزندان ما در قبال هر حمایت و امکانی که دریافت می‌کنند، مسئول می‌شوند. اگر برای آنها رایانه خریداری می‌کنیم؛ فرزند ما موظف است استفاده درست در راستای رشد فردی و درسی داشته باشد. ما والدین در برآوردن نیازهای فرزندانمان مسئول هستیم اما در برآوردن خواسته‌های آنها مسئولیتی نداریم.
حمایت بی‌منت
نکته بعدی این است که حمایت نباید موجب «منت» شود. ما والدین باید در نظر داشته باشیم قبل از انجام هر کاری برای فرزندانمان این سؤال را از خود بپرسیم که «آیا دادن این امکان، این کمک مالی و... در من توقعی ایجاد می‌کند؟» و یا «اگر در مقابل کاری که برای او انجام داده‌ام توقع در من ایجاد می‌کند چه انتظاری از او دارم؟» زمانی که ما توقع نداریم و یا انتظاراتمان شفاف است در قبال کارمان «منت» نمی‌گذاریم.
نکته بسیار مهم این است که منت گذاشتن تمامی کاشته‌های ما را به یکباره نابود می‌کند. منت در ذات خود سرزنش گری و انتقادگری دارد که دو رفتار مخرب در روابط انسانی است؛ البته این اصل در تمام روابط صدق می‌کند و باید رعایت شود.
حمایت در کنار تلاش و کوشش
حمایت نباید مانع تلاش شود و باید در حد کفایت باشد؛ نه آنقدر ناچیز و نامحسوس که گره از کار فرزندمان باز نکند و نه آنقدر زیاد باشد که انگیزه او را برای تلاش کم کند. در نظر داشته باشیم حمایت همیشه صرفاً مالی نیست؛ زمانی که ما مشکلات فرزندانمان را در مدرسه حل می‌کنیم بر اشتباهاتش سرپوش می‌گذاریم و... در حقیقت ما توانایی مسئولیت‌پذیری و تلاش را از آنها سلب می‌کنیم. آموزش تلاش و کنار فرزند بودن برای ترغیب به تلاش از سازنده‌ترین حمایت‌هاست. توجه داشته باشیم که حمایت غیرسازنده مخرب‌تر از حمایت نکردن است.
حمایت و حفظ عزت‌نفس
باید توجه کرد که حمایت به گونه‌ای انجام شود که عزت‌نفس فرد آسیب نبیند؛ اگر نحوه حمایت به شش روش مخرب سرزنش، تحقیر، تهدید، تنبیه، انتقادگری و کنترلگری باشد؛ ما هر قدر بخواهیم حمایتمان مؤثر باشد عملی نیست و اینگونه فرد به قدری دچار آسیب روانی می‌شود که هیچگاه متوجه لطف ما نخواهد شد.
براساس پژوهش‌ها، هر رفتار مخرب قادر است سه تا پنج رفتار سالم را پوچ کند و در نهایت تأثیر رفتار مخرب به یاد می‌ماند؛ پس بسیار مهم است که فرد مقابل هنگام دریافت حمایت دچار درد روانی نشود و صداقت و حس نیت را در رفتار شما حس کند.
توجه به ظرفیت هنگام حمایت
نکته دیگر این است که به ظرفیت حمایت‌شونده توجه شود. بسیار مهم است که ما به گونه‌ای رفتار کنیم که به عزت‌نفس خودمان و جایگاهمان در منظر دیگران آسیب نزنیم. گاهی آنقدر حمایت دور از انتظار است که فرد خودش را محق می‌داند و حمایت ما را حق مسلم خود می‌داند و این انتظار حمایت ادامه‌دار می‌شود، بنابراین بسیار مهم است که توجه داشته باشیم از چه کسی حمایت می‌کنید و متناسب با فردیتش از او حمایت کنیم.
صداقت در حمایت
حمایت باید صادقانه باشد؛ اگر حمایت صادقانه و از روی حسن نیت نباشد، نمی‌تواند مؤثر و کارآمد باشد زیرا در حمایت‌های غیرمادی فرد مورد حمایت ممکن است به حال خودش رها شود و از حمایت بی‌نصیب بماند در حالی که فرد مورد نظر، خود را برای این شرایط آماده نکرده است. قبل از حمایت باید کاملاً شفاف و صادقانه در وهله نخست با خود و بعد با دیگری توافق کنیم که تا چه زمانی این حمایت‌ها ادامه دارد و بر قولی که می‌دهیم متعهد بمانیم و صادقانه آن را مطرح کنیم.
در نهایت تصمیم بگیریم، با در نظر گرفتن این اصول با چه روش سازنده‌ای می‌توانیم از فرد حمایت کنیم. با مشورت و بررسی دقیق مشکل قادر خواهیم بود آگاهانه در حوزه‌های حمایتی وارد شویم. انواع حمایت یا حوزه‌های حمایتی در ادامه می‌آیند. شاید لازم باشد به فردی فقط حمایت اقتصادی کرد و دیگری به حمایت اجتماعی یا هر دو نیاز داشته باشد، اگر صادقانه در حمایت کسی باشیم تلاشمان را خواهیم کرد تا در حوزه‌ای ورود کنیم که بیشترین تأثیر را در روند رشد فرد دارد.
مسئولیت در قبال حمایت
در آخر توجه داشته باشیم که در قبال حمایت‌هایمان مسئول هستیم؛ بنابراین وقت بگذاریم و با رعایت اصول حمایت از افراد حمایت کنیم. حمایت غیرسازنده می‌تواند بسیار مخرب‌تر از حمایت نکردن باشد.