شیعه نیوز»، با حجت‌الاسلام و المسلمین اصغر محمدی همدانی، نویسنده و استاد حوزه و دانشگاه درباره خصوصیات جامعه همدل، مسئولیت مردم برای همزیستی مسالمت آمیز، ارگان های مسئول در ترویج سبک زندگی اسلامی و مسئولیت کارگزارن تاثیرگذار بر زندگی مردم گفت وگو کرده ایم.
به گزارش «شیعه نیوز»، گفت و گوی ما با اصغر محمدی همدانی را می خوانید:
امام علی علیه السلام در مدیریت جامعه خود چه برنامه هایی را دنبال می کرد؟
امیرالمومنین علیه السلام چهارده قرن پیش در فرمایشی، حق حکومت بر مردم و مردم بر حکومت را برمی شمارد و می فرماید مردم! من چهار حق بر گردن شما دارم و شما چند حق به گردن من دارید. من به عنوان حاکم شما در مرحله اول باید یک برنامه ریزی دقیق و درازمدت برای زندگی شما داشته باشم. درمرحله دوم، باید اقتصاد شما را بهینه‌سازی کنم. در مرحله سوم، جایگاه علمی جامعه را ارتقا بدهم. در مرحله چهارم، فرهنگ عمومی جامعه را بازسازی کنم.
بنده معتقدم کشورهای پیشرفته و یا در حال پیشرفت یا آگاهانه با براساس تجارب به این نیم سطر نهج البلاغه امیرالمومنین عمل می کنند. کشورهای پیشرفته دنیا و یا در حال پیشرفت برای ۵۰ سال آینده خود برنامه ریزی طولانی مدت کرده اند در حالی که امام این توصیه را چهارده قرن قبل فرموده اند.
امروز جهانِ پیشرفته، تمام هم و غم خود را به موضوع اقتصاد اختصاص داده اند. شاخصه دیگری که دنیا روی آن کار می کند ارتقای علمی جامعه است، کشورهای پیشرفته تمام تلاش خود را می کنند که با استفاده از آخرین یافته‌های علمی برای پیشبرد اهداف کشورشان برنامه ریزی کنند.
از برنامه‌های مقام معظم رهبری نیز حمایت همه جانبه از ارتقای علمی کشور است و در دیدارهایی که با دانشجویان، نخبگان و مراکز علمی دارند تمام تلاششان ارتقای علمی ایران است.
یکی از نکاتی که در بیان امام علی علیه السلام آمده فرهنگ عمومی جامعه است، منظور ایشان این است مردم در جامعه نسبت به هم احترام بگذارند، خوشبین باشند، خوش‌رو باشند، تعامل و عطوفت داشته باشند.
مرحوم سید جمال الدین اسدآبادی بعد از بازگشتش از سفر به کشورهای اروپایی، در پاسخ به سوال خبرنگار گفت من در این سفر مسلمان ندیدم اما تمام برنامه‌هایشان اسلامی بود. او در سفر دیگری که به مصر رفته بود نیز گفته بود در این سفر مسلمان دیدم، اما از برنامه های اسلامی خبری نبود.
امیرالمومنین وقتی می فرماید من باید فرهنگ عمومی جامعه را ارتقا ببخشم، یعنی حاکم باید فرهنگ‌سازی کند. اگر ما هم می خواهیم فرهنگ عمومی جامعه بالا برود، باید نسبت به هم فحاشی نکنیم، با هم درگیری نداشته باشیم، مهربان باشیم، حقوق همدیگر را رعایت کنیم، زن، مرد، پیر، جوان و کودک به حق خود قانع باشند.
راه‌های اجرایی کردن برنامه های امام علی در جامعه را در چه می دانید؟
راه‌های اجرایی را عمل به توصیه‌های ائمه می دانم. به عقیده بنده سبک زندگی ائمه در جامعه باید توسعه یابد. متاسفانه ما نسبت به زندگی ائمه کار و زندگی نکرده ایم، نتوانستیم جامعه را با این سبک آشنا کنیم.
ریشه این کم کاری‌ها کجاست؟ مسئولان ما این کاره نیستند یا دست‌های دیگری در کار است؟
کسانی که در راس امورات کار هستند درصدد اجرایی کردن این سبک از حاکمیت هستند اما همین الان اگر شما از یک نفر بپرسید راجع‌به سبک زندگی امام صادق علیه السلام ۱۰ دقیقه صحبت کن او نمی تواند، در صورتی که ائمه به طور هماهنگ با بهره‌گیری از سبک زندگی رسول الله یک سبک زندگی قرآنی برای مجموعه جهان بشریت بر مبنای خیرخواهی، نصیحت و مدارا ارائه کرده‌اند.
بنده کتابی با عنوان «مدیریت مداراتی» با بهره‌گیری از منابع زندگی ائمه نوشته‌ام. ایشان در توصیه‌هایشان در زندگی، خانواده، کوچه، بازار، خیابان، مدارس و دانشگاه بر مدارا تاکید می فرمایند. ما باید اصل را بر مدارا، خیرخواهی، نصیحت، محبت، مهربانی و دوست داشتن بگذاریم.
برای نزدیک شدن به دستورات ائمه در ایجاد سبک زندگی اسلامی، دستگاه های اجرایی چه قدر تلاش کرده اند؟
برای اجرای این مهم نهادهای مختلفی در تلاش اند. هر هفته در همه شهرهای کشور خطیب جمعه، مردم را به یک زندگی معقول، منطقی و براساس سبک زندگی ائمه که برگرفته از قرآن و نهج البلاغه است توصیه می کنند.
سازمان عریض و طویلی که قبلا وجود نداشته هم اکنون با عنوان «سازمان تبلیغات اسلامی» در اقصی نقاط کشور در راستای همین ماموریت در تلاش است.
وزارت ارشاد با گستردگی بیشتر با ردیف بودجه دولتی در حوزه های هنری، فرهنگی، سینما، تئاتر و ابزار نو این سبک از زندگی را ترویج می کند.
بالاتر از همه این سازمان ها، سازمان صدا و سیما با تولید برنامه های مختلف، سازمان آموزش و پرورش و بیشتر از آنها دانشگاه ها در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری با گستردگی عجیبی در حال تلاش در این زمینه هستند. نهادهای فرهنگی، علمی و رسانه ای به شدت این هدف را دنبال می کنند.
تنها که نمی توان به اختصاص سازمان و بودجه برای اجرای سبک زندگی اسلامی اکتفا کرد، پس رضایت مردم چه می شود؟
حکومت وظایفی برعهده رسانه گذاشته و صدا و سیما به عنوان مهمترین مرکز تبادل افکار و فرهنگ که می تواند در سازندگی ارتقای فرهنگی نقش اساسی داشته باشد مطرح است.
من نمی خواهم بگویم آموزش و پرورش در موفقیت دانش آموزان چه قدر موفقیت داشته اما این سازمان این تریبون را در اختیار معلمان حتی روستایی که تنها یک معلوم در آن آموزش می دهد، گذاشته است.
اینکه مرکز و نهادی برای این امر اختصاص داده شده یک موضوع است، اینکه این سازمان ها چند درصد موفق‌اند یک موضوع است، اینکه وظیفه حکومت است یک بحث است، اینکه حکومت بستر را آماده کرده یک بحث دیگر است. حالا من‌ِ مسئول که نمی توانم وظایف خودم را انجام دهم موضوع دیگری است. حکومت امکانات را فراهم می کند اما دستورالعمل ها اجرا نمی شود.
به نظر من دولت در این مورد کوتاه نیامده اما آنهایی که مسئولیت را بر عهده دارند باید توجه کنند. شما عملکرد مسئولین صدا و سیما را در چند دوره بررسی کنید. صدا و سیما همان صدا و سیماست اما نقش مدیران متفاوت است.
برای اجرای این دستورالعمل ها شما چه راهکارهایی پیشنهاد می فرمایید؟
در اینکه حکومت و نظام در تلاش است تا این دستورالعمل ها انجام شود هیچ شکی نیست اما باید نظارت‌ها را بیشتر کرد، نظارت همگانی همان مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر است که همه متکلف اند نسبت به مسئولیت ها که باید تقویت و به روز رسانی شود. یعنی پا به پای پیشرفت جهان با آخرین ابزارهایی که جهان در حال استفاده است بتوانیم با آن، جامعه را به روز کنیم.
یکی از ابزارهای رسانه‌ای موبایل است چه بخواهیم چه نخواهیم همه افراد خانواده حتی دانش آموز ابتدایی گرایش عجیبی به این وسیله ارتباطی دارد. تمام دنیا روی این ابزار دارد کار می کند، باید آسیب شناسی کنیم، برنامه های نو خود را ارائه دهیم تا نسل جوان بتواند از موبایل استفاده بهتری کند.
اینترنت یکی دیگر از ابزارهای روز است ما می توانیم به وسیله تقویت اینترنت و نظارت و برنامه های منسجم و به روز با ابزارهای جدید این وظیفه همگانی را تقویت و جامعه را هدایت کنیم.
نهادهای فرهنگی باید آسیب شناسی کنند و با دریافت آخرین یافته های جهانی با رعایت قوانین اساسی موقعیت های مناسب را در اختیار نسل جوان قرار دهند.
شما به تاثیر حضور خطیب جمعه اشاره کردید، دلیل محبوبیت برخی از ائمه جمعه میان مردم را چه می دانید؟
امام جمعه ای موفق است که با مردم همراه باشد و با آنها نشست و برخاست کند، سبک زندگی او مانند سبک زندگی مردم باشد. مثلا مرحوم آیت الله سید محمدعلی آل هاشم که از دوران مدرسه با بنده هم‌کلاس بود، در مسابقات تیم تراکتور حضور می یافت، دستور داد محافظ‌های او را بردارند، با اتوبوس تردد می کرد، سینما می رفت؛ شیوه زندگی ایشان براساس سبک زندگی اسلامی و مردم دار بودن و با مردم زندگی کردن بود.
این یکی از توصیه های علی علیه السلام در نامه های نهج البلاغه است که در این باره بنده و دکتر غلامعلی شجاع منظری کتاب «پیام‌ها و نکته‌ها در نامه‌های نهج البلاغه» را نوشته ایم.
رضایت عمومی وقتی به دست می آید که مردم شفاف، روشن و دقیق سطح زندگی ائمه جمعه را مشاهده کنند. ائمه جمعه باید مردم دار باشند و مردم مشی آنها را در همه زمینه ها ببینند، در اجتماع میان مردم حضور داشته باشند و مردم ببینند چگونه سبک زندگی آنها و بستگان‌شان جدای از مردم نیست.
بنده امام جمعه ای سراغ ندارم که سطح زندگی‌اش بالاتر از متوسط ترین و پایین ترین سطح جامعه باشد. ائمه جمعه فقط با همان دریافتی حاصل از تدریس و تبلیغ و تحقیق گذران زندگی می کنند.
یکی از مشخصات امام علی علیه السلام را می توان در سبک زندگی امام خمینی و مقام معظم رهبری نام برد که هم سطح زندگی مردم عادی بوده و هست.