نظر قرآن و روایات در باره مشروبات الکلی و قمار چیست؟

بسم الله الرحمن الرحیم

نظر قرآن و روایات در باره مشروبات الکلی و قمار چیست؟

بقره-21: : " ای پیامبر از تو درباره خمر (شراب) و میسر (قمار) می پرسند، بگو در آن دو ظلم و گناه بزرگ است، و منافعی  هم برای مردم ( در تجارت و..) هست ، ولی گناه مشروبات الکلی و قمار ، بسیار بزرگتر است از نفع آنها ..."

قرآن درباره یکی از علل حرمت شراب و قمار در سوره مائده آیه 90 و91 می فرماید: "شراب و قمار  پلیدند و از اعمال شیطانند، از آنها پرهیز کنید تا رستگار شوید، یقیناً شیطان می خواهد با قمار و شراب  بین شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد  خدا و نماز دور کند ، آیا (با دانستن اینها) خداپرست نمی شوید ؟  واز پلیدیها دوری نمی کنید؟

امام صادق علیه السلام می فرمایند: "شرابخواری کلید تمام گناهان و بدیهاست "و نیز می فرمایند ": " انسان شرابخوار و مست اختیارش به دست شیطان است به طوریکه اگر شیطان به او بگوید برای بت ها سجده کن ،می کند!"[1].

اعتیاد به انواع قمار وبرد وباخت،زمینه کینه وانتقام جویی را فراهم کرده ویا احساس پیروزی وبُرد کاذب می کند.قمار انسان را لا ابالی کرده، روابط خانوادگی را از هم می پاشد.

در اخبار وروزنامه ها بسیار دیده شده که شخص قمار باز ناموسش را مورد معامله برد وباخت قرارمی دهد!

سیری در روایات و آیات ونظر اسلام درباره قمار:

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: " هرچیزی که با آن قمار بازی شود حتی قاپ بازی حرام است!"

قرآن می فرماید: " ای کسانی که ایمان آورده اید بدانید که شراب، قمار، بت ها و چوب های برد و باخت  تماما  پلید و از کارهای شیطان است، پس از این کار ها بپرهیزید تا رستگار شوید"[2]

و در جای دیگر می فرماید: "شیطان همواره در صدد ایجاد  دشمنی و کینه توزی در میان شما با شرابخواری و قماربازی است و نیز بازداشتن شما از یادخدا و نماز است..."[3]

دربعضی روایات آمده است:قریش آنقدر به قمار بازی ادامه دادند و معتاد آن شده بودند که حتی زن وبچه خود را بر سر آن گرو گذاشته و می فروختند!.

از این رو بازی با آلات قمارحتی اگر بدون برد وباخت باشد-حرام شمرده شده است تا کسی به این درّه خطرناک نزدیک نشود.

کسی که می بازد می کوشد برای جبران  شکست روحی ومادی خود بازی را ادامه دهد وچون عصبانی وکینه ای شده چه بسا تمام زندگی خود را ببازد وبرای تسکین شکست وناراحتی های خود به انواع مواد مخدر ومشروبات الکلی کشیده شود.

امام رضا علیه السلام می فرمایند:" خداوند شراب را حرام کرده است برای اینکه شراب مایه فساد است،عقل را از درک حقایق ساقط می کند وآدمی را در مواجه با مردم  بی شرم وحیا می نماید.[4]

امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند:"شرب خمر وشراب بدتر از زنا ودزدی است،وفرمود:شارب الخمر وقتی می خورد ومست می شود زنا می کند،به سرقت دست می زند،آدم می کشد ونماز را ترک می کندو..."[5]

امام رضا علیه السلام فرموده اند: "هر شکل از مشروبات الکلی چه کم چه زیاد عقل را زایل می کندو کم و زیادش حرام است."[6]

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده اند: "هر ماده سکر آور و مست کننده حرام است و اضافه کردند که حتی اگر یک جرعه باشد حرام است"[7]

"حضرت رضا علیه السلام فرموده اند:" خداوند تمام اقسام قمار را تحریم کرده است خداوند قمار را پلیدی می داند وآن را عمل شیطانی می شناسد ومردم را از آن  برحذر داشته است.[8]

آثار شوم الکل :

 کبد و سم الکل

یکی از مهمترین قسمت‌های بدن کبد است که بی وجود آن حیات امکان پذیر نخواهد بود و خراب شدنش سبب خراب شدن زندگی و اختلال در امور سایر اعضا است. برای درک موقعیت و ارزش آن کافی است که بدانیم اعمالی شیمیایی که در کبد انجام می‌گیرد در مجهزترین و عملی‌ترین آزمایشگاه‌های کنونی جهانی مقدور نخواهد بود و شیمی سلول‌های کبد خیلی جلوتر از شیمی عالم متمدن ما است.
یکی از اعمال مهم کبد تجزیه و خنثی کردن سمومی است که به داخل بدن راه پیدا می‌کنند متاسفانه کبد روی الکل اثری ندارد و این ماده سمی قدرت تحریکی خود را روی کبد نیز اعمال می‌نماید کبد، برای مقابله با این تحریک و به منظور این که سم الکل نتواند بسلولهای اصلی آن که در واقع هر یک لابراتوار کوچکی است برسد بر ضخامت بافته‌ای که اطراف سلولهای مزبور قرار دارد می‌افزاید و اگر این وضع ادامه یابد، کبد سفت و سخت شده و سلول‌ها در حجرات مستحکم زندانی خواهند شد، در این هنگام است که می‌گویند کبد تشمع یافته است.
بر اثر سفت و سخت شدن بافته اطراف سلول‌های اصلی، کبد می‌خشکد و کوچک می‌شود و ممکن است علاوه بر آن که کبد سخت شود، چربی فراوان نیز از داخل و خارج، آن را فرا گیرد و بجای آن که کوچک شود بر حجمش اضافه شده و بزرگ گردد و در هر حال بر اثر عارضه تشمع، کبد بکلی از کار می‌افتد و از پی آن استسقا، یرقان، خون ریزی‌های شدید ازلثه‌ها، زیر پوست، بینی، روده و غیره بروز خواهد کرد و سرانجام باعث می‌خوار خواهد شد.

^[قال الرضا (علیه‌السّلام): «انَّ اللهَ تعالی حرّمَ الخمرَ لِما فیها مِن الفسادِ و بُطلانِ العقولِ فی الحقائقِ و ذَهاب الحیاء مِن الوجهِ...و هو یورثُ مع ذلک الداءَ الدَّفینِ»؛ 

حضرت رضا (علیه‌السّلام) فرموده: «خداوند شراب را حرام کرده برای آن که منشا فساد اجتماعی است عقل را از درک حقایق باز می‌دارد، حیا را از روی شرابخوار می‌برد و در مواجهه با مردم، شرم نمی‌کند و با این همه باعث بیماری نهایی در اعضای داخلی بدن می‌شود»..

 - پرده شرم و حیا

یکی دیگر از زیان‌های مشترک شراب و قمار که می‌تواند آدمی را به راه گناه و ناپاکی سوق دهد و بی پروا به جرائم و جنایات وادارش سازد دریدن پرده شرم و آزرم است بعضی از افراد که پابند اخلاق و ایمان نیستند و به مقررات قانونی اعتنا ندارند تنها به سبب حیای از مردم به پاره‌ای از گناهان دست نمی‌زنند و از ترس نفرت عمومی قسمتی از خواهشهای غیر مشروع خویش را سرکوب می‌کنند و در واقع شرم و حیای اجتماعی برای این گروه ضامن اجرای قوانین اخلاقی و اجتماعی است.
قال الصادقُ (علیه‌السّلام): «فانَّ مِن الناسِ مَن لولا الحیاءَ لَم یرع حقَّ والدیهِ و لَم یَصِل ذا رحمٍ و لم یؤدِّ امانهً و لم یَعِفَّ عن فاحشهٍ». 

 (  مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳، ص۸۱.  )  

امام صادق (علیه‌السّلام) به مفضل فرموده است: «بعضی از مردمند که اگر حیا نمی‌بود حق پدر و مادر و همچنین حق ارحام و بستگان را مراعات نمی‌نمودند. اگر حیا و ترس از ملامت مردم نمی‌بود، هیچ امانتی را بر نمی‌گرداندند، و از هیچ فحشا وبی عفتی چشم پوشی نمی‌کردند».
بدبختانه مشروب و قمار دو عامل خطرناکی هستند که می‌توانند پرده حیا را پاره کنند و احساس شرم را از صفحه خاطر بزدایند و افراد را چنان در گناه جسور و بی باک سازند که از هیچ کس و در هیچ شرائطی اظهار انفعال نکنند و بی پروا بهر ناپاکی و جنایتی دست بزنند.
قال علی بن الحسین (علیه‌السّلام): «و الذُنوبُ التی تَهتِکَ العِصَم شُربُ الخمرِ و اللَعبُ بالقمارِ»؛ 

(مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۰، ص۳۷۵. )   

 - تیرگی عقل

یکی از زیانهای اختصاصی نوشابه‌های الکلی که در روایات اسلامی بدان اشاره شده و در ردیف علل تحریم شراب به حساب آمده است اثر سوئی است که روی عقل بشر می‌گذارد.
می‌گساری خرد را تیره و تار می‌کند و عقل را از درک واقعیت‌ها عاجر و ناتوان می‌سازد.
قال الرضا (علیه‌السّلام): «انَّ اللهَ تعالی حرمَ الخمرَ لِما فیها مِن الفسادِ و بُطلانِ العقولِ فی الحقائقِ و ذَهابِ الحیاءِ مِن الوجهِ»؛ 

  (  نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۴۵ رحلی. )  

حضرت رضا (علیه‌السّلام) فرموده: «خداوند شراب را حرام کرده است برای آن که شراب مایه فساد است. بعلاوه عقل را از درک حقایق ساقط می‌کند و آدمی را در مواجهه با مردم بی شرم و حیا می‌نماید».
شراب خواران بر اثر سم جانکاه الکلی همواره در معرض آسیب عقلی قرار دارند و دو قسم دیوانگی آنان را تهدید می‌کند اول جنون حاد و دوم جنون مزمن
جنون حاد، دیوانگی کوتاه مدتی است که به نام مستی عارض شراب خوار می‌گردد و چند ساعتی عقلش را تیره و تار می‌کند و بر اثر ان گفتار و رفتارش از وجهه عقلانی خارج می‌شود و به کارهای جنون آمیز دست می‌زند و احیانا مرتکب جنایت می‌گردد.
الکل با زایل کردن عقل قدر و منزلتی برای آدمی باقی نمی‌گذارد با مستی همه مفاسد روحی و اجتماعی پدید می‌آید و همه موانع اخلاقی در هم می‌شکند. چون عنان نفس از کف بدر رفت آن چه که آدمی را جلو می‌گرفت و به خویشتن داری وا می‌داشت از میان بر می‌خیزد و عقلی نیست که به آدمی نهیب زند این کار را بکن و آن کار را منمای، این سخن را بگوی و لب از فلان گفتار فرو بند.

(دکتر کی نیا، مهدی، علوم جنایی، ص۸۴۰.)

قال رسولُ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): «الخمرُ اُمُ الخبائثِ»؛
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است: «شراب مادر تمام پلیدی‌ها و منشا همه ناپاکی‌ها است».
قیلَ لامیرِ المؤمنین (علیه‌السّلام) انَّک تُزعُمُ انَّ شُربَ الخمرِ اشدُّ من الزنا و السرقهِ، فقال: «نَعم...و انَّ شاربَ الخمرِ اذا شَرِبَ زَنی و سَرَقَ و قَتَلَ النفَس التی حرَّم اللهُ عزوجل و ترک الصلاهَ»؛ 

(کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۶، ص۴۲۹.  )  

به علی (علیه‌السّلام) عرض شد که شما عقیده دارید شرب خمر بدتر از زنا و دزدی است، فرمودند: «بلی» و سپس استدلال کرد که: «شارب الخمر وقتی مِی می‌خورد و مست می‌شود زنا می‌کند، بسرقت دست می‌زند، آدم می‌کشد و فریضه نماز را ترک می‌کند» ‌.
الکل بزرگترین عامل جرم است. علت ۷۰ درصد قتلها و ۳۸ درصد ضرب و جرح و ۸۲ درصد حریقهای عمدی الکلیسم بوده است. ۶۰ درصد اطفال و جوانان کمتر از ۱۸ سال که در سال ۱۹۴۰ بدادگاه شهر نانت فرستاده شدند اقرار کردند که قبل از ارتکاب جرم مقدار قابل توجهی شراب نوشیده بودند. بطور خلاصه الکل پیوسته مشغول تهیه مشتری برای زندانیان می‌باشد. 

(فلسفی، محمد تقی، جوان فلسفی، ج۲، ص۴۸۹).

جنون مزمن عبارت از دیوانگی ثابت و مداومی است که الکلیست‌ها یا به لغت مذهبی مدمن الخمر بقدری عظیم است که آن را در ردیف بت پرستی و شرک به خداوند بزرگ شناخته‌اند.
قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): «مُدمُن الخمرِ کعابدِ وثنٍ اذا ماتَ و هو مُدمنٌ علیه یَلقیَ اللهَ عزوجل حیَن یلقاهُ کعابدِ وثنٍ»؛ 

(کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۶، ص۴۰۵. )   

رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است: «کسی که بطور مدام شرب خمر می‌کند مانند کسی است که بت می‌پرستد و اگر با همان آلودگی و اصرار در می‌گساری بمیرد خداوند را مانند بت پرست ملاقات خواهد کرد».

حضرت سجاد (علیه‌السّلام) فرموده است: «شرابخواری و قمار بازی از گناهانی است که پرده‌ها را پاره می‌کند و شرم و حیا را از میان بر می‌دارد.»

[1] وسائل الشیعه جلد 17 صفحه 254

[2] مائده 90

[3] مائده:91

[4] مستدرک الوسائل جلد 3 صفحه 137

[5] کافی جلد 1 صفحه 403

[6] مستدرک الوسائل،جلد3 صفحه 141

[7] کافی جلد 6 صفحه 408

[8] مستدرک الوسائل جلد 2 صفحه 436