شیعه نیوز | جهیزیه، یکی از موضوعات مهم در زندگی مشترک است که همواره با سوالاتی درباره مالکیت و حقوق طرفین همراه بوده است، چه کسی مالک واقعی جهیزیه است؟ این پرسشی است که در آستانه ازدواج و حتی در زمان جدایی، ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کند.
به گزارش «شیعه نیوز»، شهرنشینی مستلزم رعایت قوانین و قواعد شهری است و کارشناسان بر این باورند شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و به مسئولیت‌های خویش در برابر شهر و اجتماع عمل کنند، به «شهروند» ارتقا پیدا می‌کنند.
حقوق شهروندی مجموعه حق‌هایی است که هر کدام از شهروندان از آن برخوردارند و باید توسط دیگر شهروندان و حاکمیت رعایت شود، حقوق شهروندی در ایران همچون بسیاری از کشورها پذیرفته شده است که بارزترین و مهم‌ترین نمود آن قانون اساسی است که در اصول ۳۲، ۳۴، ۳۵، ۳۷، ۳۸ و ۳۹ به آن اشاره شده است.
یکی از مسائل مهم حقوق شهروندی که توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند، موضوع جهیزیه است. پرسش اساسی در این زمینه این است که مالک واقعی جهیزیه چه کسی است؟ می‌توان گفت که بر اساس عرف و سنت‌های ایرانی، جهیزیه توسط خانواده دختر تهیه می‌شود و دختر آن را به خانه همسر خود می‌برد. این وسایل در طول زندگی مشترک، برای استفاده زن و شوهر و فرزندان به‌کار گرفته می‌شود.
احتمال دارد با گذشت زمان، این وسایل فرسوده شوند و زن و شوهر تصمیم به خرید لوازم جدیدی بگیرند. در چنین حالتی، زن نمی‌تواند ادعای مالکیت بر وسایل جدید داشته باشد، مگر آنکه اثبات کند که با پول او خریداری شده‌اند.
به‌طور کلی بر اساس قواعد حقوقی می‌توان گفت جهیزیه به شوهر تملیک نمی‌شود و او اجازه استفاده از آنها را دارد، بنابراین مرد نمی‌تواند ادعای مالکیت بر جهیزیه زنش را داشته باشد، مگر آنکه خودش آن وسایل را خریده باشد.
نکته مهم دیگر این است که اقدام پدر دختر در خرید جهیزیه برای او، در واقع نوعی هبه است که قابل بازگشت نیست، به این ترتیب، جهیزیه، ملک زن و متعلق به او محسوب می‌شود. به‌طور معمول باور بر این است که پدر، جهیزیه را بدون دریافت پول به دخترش اهدا کرده و با دریافت آن توسط دختر، مالکیت به او منتقل می‌شود، بنابراین، در صورت فوت دختر، جهیزیه جزو اموال او به حساب می‌آید و پدر و شوهر، هر کدام بر اساس سهم‌الارث خود از آن ارث می‌برند.
در مواقعی که صحبت از مالکیت وسایل خانه‌ای می‌شود که در طول زندگی مشترک تهیه شده‌اند، اختلافات بین زوجین ممکن است بروز کند. این اختلافات به‌طور معمول حول این موضوع است که کدام وسایل متعلق به زن یا مرد است.
برای تعیین مالکیت این وسایل، می‌توان گفت به‌طور معمول وسایلی که در عرف مختص به جنسیتی خاص هستند، به همان تعلق دارند؛ به عنوان نمونه لوازم آرایشی که به طور متعارف متعلق به زنان است و مردان نمی‌توانند ادعای مالکیت بر آنها داشته باشند، از طرفی وسایلی که هر دو از آن استفاده می‌کنند، به‌عنوان اموال مشترک در نظر گرفته می‌شوند، مگر اینکه خلاف آن با شواهد یا مستندات ادعای واقعیت شود، بنابراین حتی اگر کالایی به‌صورت معمول برای زنان باشد، مرد می‌تواند با ارائه سند، مالکیت خود را ثابت کند و در این حالت، وسیله به او تعلق می‌گیرد.
چنانچه زنی برخی از وسایل که به‌ظاهر متعلق به مرد هستند را مالک باشد، اما مدرکی برای اثبات آن نداشته باشد، می‌تواند با استفاده از شهادت شاهدان یا افراد مطلع، ادعای خود را به اثبات برساند.