شیعه نیوز | قدیمی‌ترین اندیشکده ایتالیایی با نام انستیتو "برای مطالعات سیاست بین الملل" که با رویکردی پراگماتیستی (عملگرایانه) به مسائل حوزه ژئوپولیتیکی می‌پردازد به پرسش و پاسخ از کارشناسان درباره پیامد‌های پیروزی پزشکیان در انتخابات اخیر پرداخته است.
به گزارش «شیعه نیوز»، این اندیشکده در این باره می‌نویسد: "پیروزی پزشکیان علیرغم مشارکت پایین رای دهندگان در انتخابات رخ داد. این سطح مشارکت ۵۰ درصدی نشان دهنده بحرانی در ایران است. با این وجود، پیروزی پزشکیان برای بسیاری تعجب آور نبود. در دور نخست انتخابات این پیروزی به دلیل عدم محبوبیت "سعید جلیلی" رقیب محافظه‌کار او امکان‌پذیر شد. پزشکیان همچنین از درگیری‌های داخلی در جبهه اصولگرایان و تصمیم شورای نگهبان مبنی بر تایید صلاحیت او در رقابت انتخاباتی بهره برد. با این وجود، پزشکیان با حمایت از یک دستور کار معتدل‌تر هم از سوی رای دهندگان اصلاح‌طلب و هم از سوی گروه‌های اقلیت مورد حمایت قرار گرفت.
پزشکیان علیه برخورد‌های سخت گیرانه دولتی در سالیان اخیر صحبت کرد. او از اصلاحات اجتماعی و اقتصادی دفاع می‌کرد و گفتگو با غرب را برای رسیدگی به چالش‌های داخلی و بین المللی ایران ترویج می‌کرد. در واقع، انتخاب پزشکیان ممکن است نشان دهنده آمادگی ایران برای بازگشت به دیپلماسی با غرب به ویژه آمریکا باشد. با این وجود، سیاست خارجی ایران تحت کنترل مقام ریاست جمهوری نیست. علاوه بر این، روابط نزدیک‌تر به دلیل این واقعیت پیچیده‌تر می‌شود که چارچوب توافق هسته‌ای به تنهایی خط پایانی برای ایران برای بهبود روابط با غرب دیگر برای ایرانی‌ها جذاب نیست و آنان می‌خواهند به جای آن، لغو تحریم‌های اقتصادی در اولویت قرار گیرند. بنابراین، از انتخاب پزشکیان تغییرات راهبردی قابل توجهی انتظار نمی‌رود و تهران احتمالا به تقویت روابط با کشور‌های عضو بریکس پلاس و سازمان همکاری شانگ‌های به ویژه روسیه و چین و "محور مقاومت" ادامه خواهد داد.
جورجیا پرلتا" پژوهشگر و مدرس در دانشگاه بولونیا پیروزی پزشکیان را شکستی برای نامزد‌های رقیب او می‌داند. او می‌گوید:"پزشکیان برخلاف قالیباف تکنوکرات و جلیلی تندرو که هر دو سابقه شکست در انتخابات دارند و محبوبیت زیادی ندارند، شخصیتی نسبتاً ناشناخته در صحنه سیاست ملی ایران بود. مانند انتخابات ۲۰۰۵ میلادی جایی که احمدی نژاد بر هاشمی رفسنجانی معروف پیروز شد و رای دهندگان به حمایت از نامزد دیگر سوق داده شدند. بدین ترتیب، پیروزی پزشکیان بدیلی برای جلیلی نامحبوب بود. پزشکیان در دور دوم بخشی از رای دهندگان اصلاح طلب را با موفقیت بسیج کرد و رای بیش‌تری از رای دور اول بدست آورد. با این وجود، مشارکت ۴۹.۸ درصدی کماکان نشان دهنده نارضایتی گسترده مداوم در جامعه است و بر نیاز به اصلاحات اساسی تاکید می‌کند".
"عدنان طباطبایی" تحلیلگر مسائل ایران می‌گوید: "در ایران بهبود‌های داخلی ارتباط تنگاتنگی با امور خارجی دارند. انتخابات اخیر ریاست جمهوری و پیروزی "مسعود پزشکیان" نامزد اصلاح طلبان بخشی از زندگی را به فضای سیاسی ایران تزریق کرده است. در حالی که شکاف بین دولت و جامعه کماکان عمیق است و تنها ۴۹.۸ درصد رای دهندگان در انتخابات شرکت کرده‌اند. امیدی در میان تقریبا ۱۶ میلیون رای‌دهنده پزشکیان وجود دارد که رئیس جمهور منتخب می‌تواند راه را برای حداقل بهبود تدریجی در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و مهم‌تر از همه امور اقتصادی هموار کند. در میان رای دهندگان او نه شور و شوق وجود دارد و نه خوش‌بینی. بسیاری از آنان با دلی سنگین به او رای دادند. با این وجود، شیوه زندگی نسبتا متواضع پزشکیان، فقدان هرگونه رسوایی مرتبط با پرونده فساد و همچنین تمرکز صریح او بر روی مقوله عدالت اجتماعی و ضدیت با تبعیض در میان رای دهندگانی که سختی‌های متعددی را تحمل کرده‌اند، پژواک خوبی داشت. پزشکیان آگاه است که بهبود‌های داخلی ارتباط تنگاتنگی با امور خارجی دارند. بنابراین، منصفانه است که فرض کنیم دولت پزشکیان تلاش‌های خود را بر روی کاهش تنش‌ها با ایالات متحده سرمایه گذاری خواهد کرد، زیرا این امر نه تنها باعث کاهش فشار ناشی از رژیم تحریم‌های فراگیر می‌شود بلکه به ایران کمک می‌کند تا ارتباط و نزدیکی با همسایگان خود را به پیش ببرد. نقش اروپا در تمام این موارد به احتمال زیاد پررنگ خواهد بود".
"تریتا پارسی" از بنیانگذاران شورای ایرانی – امریکایی (نایاک) به آن اندیشکده ایتالیایی که در زمره ده اندیشکده برتر جهان قرار دارد می‌گوید: "ایران ممکن است اکنون آماده حرکت به سمت دیپلماسی باشد، اما آیا غرب آماده است؟ پزشکیان وعده داد با تعامل مستقیم با آمریکا برای رفع تحریم‌ها اقتصاد ایران را بهبود بخشد. با این وجود، در حالی که مذاکرات مستقیم ضروری است، امری کافی نیست. معامله اساسی در قلب برجام دیگر برای هیچ یک از طرفین جذاب نیست. دامنه این توافق یا باید گسترش یابد تا موضوعات غیر هسته‌ای و همچنین لغو مستمر تحریم‌های اولیه آمریکا را شامل شود یا دو طرف باید به ترتیبات کوچک‌تری بسنده کنند که مسئله هسته‌ای را حل نمی‌کند، اما از تشدید درگیری جلوگیری می‌نماید. انتخاب پزشکیان ممکن است نشان دهنده آمادگی ایران برای چنین دیپلماسی‌ای باشد. حداقل انتخاب او فرصتی را فراهم می‌کند که غرب عاقلانه به بررسی آن گزینه بپردازد. اینکه آیا چنین آمادگی‌ای در واشنگتن، پاریس و برلین وجود دارد یا خیر، موضوع دیگری است".
"محمدباقر فروغ" استاد دانشگاه لایدن هلند به انستیتو "برای مطالعات سیاست بین الملل" می‌گوید پیروزی پزشکیان باعث تضعیف "محور مقاومت" نخواهد شد. او در این باره می‌گوید: "از نظر سیاست خارجی پزشکیان باید به شش نکته زیر توجه کرد: نخست آن که بعید است که پزشکیان مسیر استراتژیک سیاست خارجی ایران را به طور اساسی تغییر دهد. دوم آن که این راهبرد توسط دفتر رهبری ایران تدوین شده است. سوم آنکه خروج امریکا از برجام خاطره تلخی را برای اصلاح طلبان ایران برجای گذاشته است. چهارم آن که در دوره پزشکیان روابط ایران با همه بازیگران بریکس پلاس، سازمان همکاری شانگ‌های و محور مقاومت بیش‌تر تقویت خواهد شد و در عین حال تلاش جدی صورت خواهد گرفت که مشخص شود آیا در غرب تمایلی برای احیای برجام وجود دارد یا خیر. پنجم آنکه ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک ایران به شدت به کشور‌های بریکس پلاس (از جمله روسیه و چین) وابسته است بنابراین هیچ منطقی برای ایران وجود ندارد که از آن بازیگران فاصله بگیرد. ششم آنکه کشور‌های غربی به طرز بی‌نظمی در اختلافات داخلی، جنگ اوکراین، جنگ غزه و سیاست مهار چین فرو رفته‌اند. بنابراین، بعید به نظر می‌رسد که آنان تمرکز کافی برای اولویت قائل شدن به منظور احیای برجام را داشته باشند چیزی که نتیجه نهایی برای ایران به منظور بهبود روابط با غرب است".
نشریه بریتانیایی "نیواستیتسمن" نیز در مقاله‌ای تحلیلی با طرح این پرسش که آیا ایران در آستانه گشایش درهایش در برابر غرب قرار دارد؟ می‌نویسد: "انتخاب پزشکیان حکایت از نگرانی مقام‌های عالیرتبه ایران درباره انزوای جهانی دارد. در دور دوم رای گیری دو نامزد باقی مانده جهت گیری‌های کاملا متفاوتی را برای کشور ارائه کردند. برای رقیب پزشکیان "سعید جلیلی" اصولگرا، انزوای ایران و دوری از غرب و تحریم‌های کوبنده اعمال شده بر اقتصاد ایران نگران کننده نبود. او معتقد است که ایران باید به شدت به یک اتحاد ضد غربی روی آورد و روابط خود را با کشور‌هایی مانند روسیه تقویت کند. یکی از ایده‌هایی که او بار‌ها در مناظره‌های تلویزیونی ریاست جمهوری مطرح کرد، صادرات سبزیجات ایران به روسیه برای جبران اختلال روسیه در تجارت با اتحادیه اروپا بود. او ادعا کرد که این ایده تجاری ۱۱ میلیارد دلار ارزش خواهد داشت. اگرچه بررسی کنندگان واقعیت با این موضوع موافق نبودند. در مقابل، پزشکیان اشاره کرد که حتی روابط اقتصادی ایران با کشور‌هایی مانند چین به لغو تحریم‌ها بستگی دارد. او از اینکه ایران برای دور زدن تحریم‌های غرب مجبور شده برای صادرات نفت به پکن و سایر کشور‌های ثالث تخفیف‌های زیادی بدهد گلایه کرد. او از بازگشت به تعامل دیپلماتیک با غرب حمایت کرد؛ راهی که پیشتر توسط "حسن روحانی" رئیس جمهور اسبق میانه رو آزمایش شده بود و هنوز هم به شدت مورد نفرت تندرو‌ها است. جهان بینی نهاد‌های انتصابی در ایران به جلیلی نزدیک‌تر بود. با این وجود، یکی از دلایل احتمالی موافقت آنان با پیروزی پزشکیان این احساس استراتژیک بوده که ایران به طور خطرناکی تحت فشار غرب و تحریم‌های آن قرار گرفته است. بازگشت احتمالی "دونالد ترامپ" به کاخ سفید بار‌ها در مناظره‌های نامزد‌های انتخابات ایران مطرح شد. در عرصه بین المللی استارمر و حزب کارگر در انتخابات بریتانیا پیروز شدند. اپوزیسیون مخالف نظام به این امید بسته که حزب کارگر وعده قرار دادن نام سپاه در فهرست تروریستی را تحقق بخشد و با ترامپ در امریکا در صورت پیروزی او در انتخابات نوامبر متحد شود، اما این یک حیال خام است. چیز که بسیاری از طرفداران جنگ‌طلب ترامپ نادیده می‌گیرند، بیزاری ترامپ از سیاست‌های نومحافظه کارانه پیشین حزب جمهوری خواه و جنگ طلبی آن حزب بوده است. او در زمان ریاست جمهوری خود سیاست فشار حداکثری را علیه ایران در پیش گرفت، اما بار‌ها گفت که تمایلی به تغییر رژیم ندارد و می‌خواهد با جمهوری اسلامی معامله کند. در نتیجه، حتی اگر استارمر و ترامپ در مقابل ایران قرار گیرند نیز احتمالا در مذاکرات مورد حمایت پزشکیان و سکانداران جدید دیپلماتیک تهران شرکت خواهند کرد".
این نشریه در ادامه می‌نویسد: "پوتین ممکن است از بازگشت ظریف خشنود نباشد، زیرا او علاقه‌ای به نزدیکی ایران به روسیه نداشت. دیگر افراد در حلقه روحانی نیز فراتر رفته و به شدت از حمایت ایران از حمله روسیه به اوکراین انتقاد کرده بودند. با این وجود، در تیم پزشکیان احتمالا "مهدی سنایی"، سفیر سابق ایران در مسکو که به زبان روسی صحبت می‌کند و در محافل دیپلماتیک و امنیتی روسیه از محبوبیت زیادی برخوردار است از مشاوران او خواهد بود و احتمالا در دولت جدید صاحب منصب می‌شود".