شیعه نیوز | دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در یک گزارش جدید، کارنامه «وزارت امر به معروف و نهی از منکر» طالبان و تأثیرات و پیامدهای اقدامات این وزارت بر زندگی شهروندان افغانستان را بررسی کرده است.
به گزارش «شیعه نیوز»، سازمان در این گزارش ۳۰ صفحه‌ای، فعالیت‌های وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان را از ۱۵ آگست سال ۲۰۲۱ میلادی تا ۳۱ مارچ سال جاری میلادی در سراسر افغانستان بررسی کرده است.
دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان و کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد این گزارش را بر اساس قطعنامه ۲۶۲۶ (۲۰۲۲) شورای امنیت سازمان ملل متحد که محتوای آن در قطعنامه ۲۷۲۷ (۲۰۲۴) نیز تأیید شده، تهیه کرده است.
در این قطعنامه‌ها، یوناما مؤظف شده است که برای حمایت و ترویج حقوق بشری شهروندان افغانستان، با تمام جوانب ذی‌دخل در سطح ملی و محلی، جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی در تعامل باشد و به نظارت، گزارش‌دهی و دادخواهی در مورد وضعیت افراد ملکی و پیش‌گیری و از بین بردن خشونت ادامه دهد.
سازمان ملل متحد پس از تهیه این گزارش، نسخه‌ای از آن را به طالبان فرستاده و دیدگاه این گروه را به زبان پشتو ضمیمه‌ی گزارش خود کرده است.
«اصلاح جامعه بر اساس دیدگاه طالبانی»
سازمان ملل متحد در گزارش خود گفته است که وزارت امر به معروف و نهی از بر اساس دستور هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان ایجاد شده و لوایح، وظایف و صلاحیت‌های او نیز از سوی او تعیین شده است.
در این گزارش آمده است که هدف از ایجاد این وزارت «اصلاح جامعه است، به گونه‌ای که مردم به یک مجموعه‌‌ای از ارزش‌های هنجاری سازگار با دیدگاه طالبانی “امارت اسلامی” پابند باشند.».
یوناما در گزارش خود افزوده است: «به منظور دستیابی به این هدف، این اداره(وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان) قصد دارد مسائل معروف و منکر را بر اساس تفسیر مقامات بر حال (طالبان) از قانون اسلامی، با صدور دستورالعمل‌ها به عام مردم تبلیغ و ترویج نمایند.»
در گزارش دفتر سازمان ملل متحد آمده است که طالبان این دستورالعمل‌ها را از طریق ریاست‌های ولایتی وزارت امر به معروف و نهی از منکر و مقام‌های طالبان، اجرا می‌کنند.
دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد گفته است که از زمان تأسیس وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، مسئولیت‌ها و صلاحیت‌های این اداره مدام در حال گسترش بوده است.
نمایندگی سازمان ملل متحد در این گزارش تنها مأموریت‌ها و فعالیت‌های وزارت امر به معروف طالبان و تأثیرات بر حقوق بشر را بررسی کرده است و دیدگاه این وزارت را بر اساس دستورات اسلامی و از نگاه کارشناسان اسلامی، به چالش نکشیده است.
اما پیش از این، عالمان دینی افغانستان، از جمله شماری از عالمان برجسته شیعه، دیدگاه این وزارت و طالبان را در قبال مسائل اجتماعی به چالش کشیده است و گفته‌اند که جامعه افغانستان قرن‌ها است که پیرو دین اسلام است و از مسائل اسلامی به خوبی آگاهی دارند.
از جمله، آیت‌الله واعظ زاده بهسودی، از عالمان دینی برجسته شیعیان افغانستان در واکنش به بازداشت دختران جوان از سوی نیروهای وزارت امر به معروف طالبان به بهانه «بد حجابی»، به شدت از نحوه‌ی رفتار نیروهای این وزارت انتقاد کرد و گفت که زنان و دخترانی که بازداشت شده‌اند، کاملا محجب بوده‌اند و هیچ مشکلی از این نظر نداشته‌اند.
شماری دیگر از دستورات طالبان از جمله ممنوعیت آموزش دختران و زنان و محدودیت بر رفتوآمد، تفریح و کار آنان که عمدتاً ریشه در قرائت طالبان از مسائل دینی دارد، بارها از سوی نهادهای بزرگ اسلامی، از جمله سازمان همکاری اسلامی و الازهر مصر، مورد انتقاد قرار گرفته و به چالش کشیده شده است.
بسیاری از کارشناسان نیز می‌گویند که دستورات طالبان با دستورات دین اسلام تفاوت فاحش دارد و این دستورات بیشتر نشأت گرفته از مکتب دیوبندی و مدرسه «حقانیه» در پاکستان است.
«تأثیرات منفی و تبعیض‌آمیز»
دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در گزارش خود گفته است که فعالیت‌های وزارت امر به معروف و نهی منکر طالبان «تأثیرات منفی، تبعیض‌آمیز و نامناسب» بر زندگی شهروندان افغانستان داشته است.
بر اساس این گزارش، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان مسئول اجرایی محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها علیه زنان، از جمله در زمینه پوشش، کار، رفتوآمد، حضور در پارک‌ها، مراجعه به پزشک و محدودیت‌ها بر رسانه‌ها، مقررات بر اجرای مناسک دینی، مقررات در مورد ظاهر مردان و مواردی از این قبیل است.
در این گزارش آمده است که محدودیت‌های اعمال شده از سوی این وزارت باعث شده است که ایجاد ترس و هراس در جامعه شده است و اجرای خشونت آمیز آن، سلامت جسمی و روحی افراد را آسیب زده و حریم خصوصی و آزادی فردی آنان را از بین برده است.
نمایندگی سازمان ملل متحد گفته است که وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان دستورات خود را غالبأ شفاهی صادر می‌کند و عدم پیروی از دستورات این وزارت برای شهروندان افغانستان مجازات‌های سنگین در پی داشته است.
این نهاد افزوده است که مأموران وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان معمولاً افراد را شکنجه‌ی جسمی و به صورت تحقیرآمیز مجازات می‌کنند.
طالبان انتقادات مطرح شده در این گزارش را «نابجا» دانسته و گفته‌اند که احکامی که از سوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه اجرا می‌شود، «احکام معروف و معلوم اسلامی است.»
اما کارشناسان دینی بارها رفتارهای طالبان را نوعی «سوءاستفاده» از دین دانسته‌اند و گفته‌اند که این گروه در راستای تحکیم سیستم سلطه و سرکوب خود، تلاش می‌کنند که با قرائت نادرست از دستورات اسلامی، ترس و هراس را در جامعه نهادینه بکنند.