پرسش هایی درباره احکام طواف

شیعه نیوز: آیت الله سیستانی به پرسش هایی درباره طواف پاسخ گفته است.
 متن پرسش و پاسخ های مطرح شده بدین شرح است:

احکام طواف
سؤال ۱۷۴ : شخصی هفت بار طواف می کند و هر شوطی را از حجرالاسود آغاز می کند و کنار رکن یمانی نیت پایان یافتن آن شوط می کند، حال وظیفه اش چیست؟
جواب : طوافش باطل است. حال اگر این اتفاق در عمره تمتع یا حج باشد و بتواند قبل از فوت وقت آن را دریابد و جبران کند، حجش صحیح است وگرنه حجش باطل است و بر او واجب است آن را اعاده کند و همچنین احتیاط واجب آن است که شتری به عنوان کفاره ذبح کند.
سؤال ۱۷۵ : اگر مکلف در عمره تمتع بر اثر فراموشی طواف نکرد و یا کمتر از هفت شوط طواف کرد و آن گاه در عرفات به یاد آورد، چه کند؟
جواب : پس از بازگشت به مکه قضای آن را به جای آورد و اگر آن چه را فراموش کرده بود سه شوط یا کمتر بود، همان ها را به جای آورد و اگر بیشتر بود آن ها را به جای آورد و پس از اتمام طواف، بنابر احتیاط مجدداً آن را اعاده کند.
سؤال ۱۷۶ : شخصی در حال طواف، حجرالاسود را می بوسد و پس از فراغت از آن شک می کند که آیا به همان جایی که رسیده بود، بازگشته است و یا اندکی از آن محل گذشته است، وظیفه اش چیست؟
جواب : طوافش را کامل کند و چیزی بر او نیست.
سؤال ۱۷۷ : اگر طواف کننده از قبل بداند که در جای معینی از مطاف بر اثر شدت ازدحام، در حال حرکت اختیار از او سلب می شود، حال چه کند؟ آیا می تواند نیت طواف اعم از طواف سواره و پیاده کند، به این صورت که نیت کند که آن بخش طواف را سواره به جای آورد؟
جواب : اگر شدت ازدحام اختیارش را کاملاً سلب نمی کند، اشکالی ندارد وگرنه بر او لازم است طواف را در زمانی به جای آورد که همه آن را بتواند با اراده و اختیار خود انجام دهد. نیت مذکور نیز هیچ معنا و اثری ندارد.
سؤال ۱۷۸ : آیا توزیع شوط های طواف مستحبی میان چند تن جایز است، به این صورت که شوط اول را به زید و شوط دوم را به عمرو و… واگذارند؟
جواب : اشکالی ندارد. لیکن نیت نکنند که مجموع آن شوط ها، یک طواف توزیع شده میان چند نفر است، بلکه به نیت یک طواف از سوی چند تن به صورت مشترک نیت کنند و یا آن که هر شوطی را مستقلاً به نیت از شخصی به جای آورد.
سؤال ۱۷۹ : شخصی طواف خود را از رکن یمانی آغاز می کند و به همان جا آن را پایان می دهد، حال چه حکمی دارد؟
جواب : اگر نیتش شروع طواف از جای معین شرعی آن بود ولی خیال کرد که آن جا رکن یمانی است، اگر نقص آخرین شوط را جبران کند، بعید نیست که طوافش صحیح باشد. لیکن اگر به این صورت نبود، طوافش باطل است و حکمش شامل مکلَّف می شود.
سؤال ۱۸۰ : شخصی طوافش را از رکن یمانی با این تصور که حجرالاسود است، آغاز می کند، لیکن در هنگام طواف متوجه می شود و طوافش را به حجرالاسود ختم می کند، آیا طوافش صحیح است؟
جواب : اگر شروعش از رکن یمانی از باب خطای در تطبیق بود، ظاهراً طوافش صحیح است.
سؤال ۱۸۱ : شخصی در دو شوط از طوافش، از داخل حجر اسماعیل طواف کرد، تکلیفش چیست؟
جواب : آن دو شوط را اعاده کند.
سؤال ۱۸۲ : شخصی خیال کرد که موالات معتبر میان شوط های طواف از بین رفته است و یا شک کرد که از بین رفته یا نه، لذا طوافش را از سر گرفت و آن را اعاده کرد، آیا عملش صحیح است؟
جواب : صحیح است.
سؤال ۱۸۳ : اگر طواف کننده مثلاً چند گامی از مطاف به سوی «شادروان» پیش رفت و چون مقدار آن را دقیقاً نمی دانست تا آن را جبران کند، یک شوط کامل به جای آورد تا جایگزین شوطی باشد که در آن خلل واقع شده است، آیا عملش صحیح است؟
جواب : اگر این کار را بر اثر جهل ناشی از قصور (یعنی با عذر) انجام داده باشد، به صحت طوافش ضرر نمی زند وگرنه به احتیاط واجب صحیح نیست.
سؤال ۱۸۴ : اگر طواف کننده در شوط پنجم یقین پیدا کرد که مسافتی از شوط اول را بدون اختیار پیموده است، چه کند؟
جواب : اگر کاملاً مسلوب الاختیار نبوده باشد، اشکالی ندارد وگرنه شوط اول را ملغی نماید.
سؤال ۱۸۵ : اگر شخصی نیت کند که طواف واجب را در هفت شوط به جای آورد و یک شوط هم از باب تبرک بر آن بیفزاید، طوافش چه حکمی دارد؟
جواب : به طوافش ضرر نمی زند.
سؤال ۱۸۶ : اگر از طواف کننده در شوط آخر حدثی سر زد و او از مطاف بیرون آمد و تطهیر کرد و سپس بازگشت و طواف را از سر گرفت، آیا این کارش صحیح است؟
جواب : اگر طواف را بعد از فوت موالات عرفی از سر گرفته باشد، صحیح است وگرنه به احتیاط واجب صحیح نیست، به خصوص اگر آن حدث بی اختیار از او سر زده باشد.
سؤال ۱۸۷ : اگر طواف کننده اعتقاد پیدا کرد که در پاره ای از قدم های شوط اختیارش سلب شده است، لذا آن را کامل کرد و پس از آخرین شوط، شوط دیگری بدان افزود، این طوافش چه حکمی دارد؟
جواب : به احتیاط واجب صحیح نیست، مگر آن که طواف کننده جاهل قاصر یعنی معذور باشد.
سؤال ۱۸۸ : اگر طواف کننده شوطی را که در حال انجام آن است به احتمال این که دچار خلل شده است، رها کرد و شوط تازه ای از حجرالاسود آغاز کرد، چه حکمی دارد؟
جواب : اگر شوطی که در حال انجامش بود محکوم به صحت بود اما آن را از سر گرفت، به احتیاط واجب صحیح نسیت. البته اگر این کار را بر اثر جهل با عذر انجام داده باشد، طوافش صحیح است.
سؤال ۱۸۹ : اگر طواف کننده طوافش را با تردید به صحت آن یا شک در تعداد شوط های آن به پایان برد و سپس به صحت و بی کم و زیاد بودن شوط هایش یقین پیدا کرد، آیا عملش صحیح است؟
جواب : صحیح است.
سؤال ۱۹۰ : زنی به شوهرش در طواف می پیوندد و چون شوط ششم را به پایان می برد، شوهرش از مطاف بیرون می رود و آن زن طوافش را از نو آغاز می کند، این کار چه حکمی دارد؟
جواب : اگر طواف را پس از پدید آمدن مُنافی ـ مانند فوت موالات عرفی ـ از سرگرفت، طوافش صحیح است والاّ به احتیاط واجب صحیح نیست مگر آن که این کار را بر اثر جهل ناشی از قصور یعنی با عذر انجام داده باشد.
سؤال ۱۹۱ : اگر طواف کننده چند گام از شوط را انجام داد، در حالی که فاقد شروط معتبر شرعی آن بود، مثل این که ازدحام بسیار شدید بود و یا آن که عذر دیگری چون رو به کعبه بودن داشت و یا یکسره اختیارش سلب شد و یا از «شادروان» بالا رفت و… تکلیفش در موارد زیر چیست :
اولاً : اگر هنگام وقوع خلل، متوجه آن گشت؟
جواب : بازگردد و مقداری را که دچار خلل شده جبران کند و نمی تواند بدون قصد طواف به جایی که دچار خلل شده برود و از آن جا نیت طواف کند. البته اگر مثلاً بر اثر شدت ازدحام نتوانست بازگردد، بدون قصد طواف تا حجرالاسود برود سپس این شوط را از سر بگیرد.
ثانیاً : اگر طواف کننده در همان هنگام خلل متوجه آن شد، لیکن همچنان طوافش را ادامه داد و شوط را کامل کرد؟
جواب : اگر شوط را بر اثر جهل ناشی از قصور کامل کرده باشد، آن را اعاده کند و دیگر تکلیفی ندارد وگرنه طوافش به احتیاط واجب باطل است.
ثالثاً : اگر پس از کامل کردن آن شوط و هنگام شوط بعدی متوجه خلل گشت؟
جواب : شوطی را که دچار خلل شده است، اعاده کند و طوافش صحیح است.
سؤال ۱۹۲ : اگر طواف کننده هفت شوط طواف کرد، سپس در صحت طوافش شک نمود و پیش از آن که نماز طواف را بخواند، احتیاطاً طوافش را اعاده کرد، آیا این کار به صحت عملش ضرر می زند؟
جواب : جواز فاصله انداختن میان طواف و نماز طواف بهوسیله طواف احتیاطی، محل اشکال است.
سؤال ۱۹۳ : اگر زنی از لاک ناخن مانع از رسیدن آب به سطح ناخن استفاده می کرد و نمی دانست که لاک مانع از صحت وضویش می شود و با همان حج کرد، حجش چه حکمی دارد؟
جواب : حجش باطل است و بنابر احتیاط لازم است شتری به عنوان کفاره ذبح کند.
سؤال ۱۹۴ : دارویی وجود دارد که زنان برای به تأخیر انداختن عادت ماهانه خود در ماه رمضان یا ایام حج از آن استفاده می کنند، لیکن گاه هنگام استفاده از آن در موعد عادت خونی منقطع بیرون می آید که صفات خون حیض را ندارد. نظر به این که اگر زن از آن دارو استفاده نکند پس از سه روز خون حیض می بیند و در صورت ادامه مصرف آن، یا اصلاً خونی بیرون نمی آید و یا خون به صورت منقطع بیرون می آید، حکم آن چیست؟
جواب : در فرض سؤال، آن خون حکم خون حیض را ندارد، بلکه حکم استحاضه را دارد، چه صفات خون حیض را داشته باشد و چه نداشته باشد.
سؤال ۱۹۵ : اگر امر دایر باشد میان این که زن از دارو برای به تأخیر انداختن خون حیض استفاده کند تا بتواند خودش طواف و نمازش را به جای آورد، یا آن که برای آن نایب بگیرد، آیا استفاده از دارو برای او لازم است؟
جواب : در صورت ایمنی از ضرر، بنابر احتیاط بر او لازم است.
سؤال ۱۹۶ : شخصی چهارده شوط طواف می کند، با این اعتقاد که همین مقدار بر او واجب است، چه حکمی دارد؟
جواب : اگر جاهل قاصر باشد به صحت طوافش ضرر نمی زند وگرنه صحتش محل اشکال است.
سؤال ۱۹۷ : اگر طواف کننده احتمال دهد پاره ای از شوط های طوافش باطل است، آیا برایش جایز است که یک یا دو شوط احتیاطاً ـ یعنی برای جبران نقص احتمالی ـ بر آن بیفزاید؟ و اگر چنین کرد، چه حکمی دارد؟
جواب : اگر طواف محکوم به صحت باشد، جایز نیست برای جبران نقص احتمالی احتیاطاً چیزی بر آن بیفزایند، ولی اگر کسی بر اثر جهل ناشی از قصور چنین کرد، به صحت طوافش ضرر نمی زند.
سؤال ۱۹۸ : اگر در هنگام طواف بخشی از زیبایی های زن مانند مویش آشکار شود، طوافش چه حکمی دارد؟
جواب : به طوافش زیان نمی زند.
سؤال ۱۹۹ : آیا خوردن و نوشیدن در هنگام طواف جایز است؟
جواب : جایز است.
سؤال ۲۰۰ : آیا قطع کردن اختیاری طواف و از سر گرفتن مجدد آن جایز است؟
جواب : قطع طواف بنابر اظهر جایز است. لیکن اگر این قطع پس از پایان شوط چهارم طواف واجب و یا به هنگام طواف مستحبی باشد، از سر گرفتن باید پس از فوت موالات عرفی یا ایجاد منافی دیگر مانند بیرون آمدن از مطاف و داخل شدن در کعبه معظمه باشد.
سؤال ۲۰۱ : اگر طواف کننده در حال طواف بود که نماز جماعت برپا شد و طوافش را قطع کردند و او بر اثر آن معتقد شد که طوافش باطل شده است، لذا آن را از سر گرفت، آیا این کار او مُجزی است؟
جواب : بعید نیست مُجزی باشد.
سؤال ۲۰۲ : اگر طواف کننده در هنگام طواف زخمی شد و خونش ساعت ها بند نیامد، نظر به این که اجتناب از این خون برایش دشوار است، آیا می تواند با همین حال به طواف ادامه دهد، یا بر او لازم است که تا بند آمدن خون صبر کند؟
جواب : اگر ضرورتی برای تعجیل نباشد و صبر کردن تا بند آمدن خون برایش دشوار نیست، احوط آن است که صبر کند.
سؤال ۲۰۳ : اگر زنی به بطلان طوافش در عمره تمتع آگاه شد و سپس عادت گشت، در این حال چه کند؟
جواب : حکم کسی را دارد که پیش از آن که طواف کند، عادت شده است که در مسأله ۲۹۰ مناسک مذکور است.
سؤال ۲۰۴ : آیا جایز است زنی که می ترسد حیض شود فقط طواف حج و نمازش را بر دو وقوف مقدم دارد، یا آن که جایز است سعی و طواف النساء و نمازش را نیز بر آن ها مقدم دارد؟
جواب : مقدم داشتن همه آن ها برایش جایز است، لیکن شوهرش و عطر زدن پیش از انجام مناسک در منی بر او حلال نمی شوند.
سؤال ۲۰۵ : آیا برای زن جایز است که به مجرد احتمال عادت شدن ـ گرچه احتمال ضعیفی باشد ـ طواف حج و نمازش را بر دو وقوف (مشعر و عرفات) مقدم دارد، یا آن که باید احتمالش در این باب قوی باشد؟
جواب : اگر این احتمال، احتمالی عقلائی و قابل توجه باشد که در موردش خوف صدق کند، برای مقدم داشتن کافی است.
سؤال ۲۰۶ : اگر شخصی فراموش کرد که جنب است و در حال جنابت اعمال عمره و حج را به جای آورد، چه حکمی دارد؟
جواب : طواف و نمازش برای عمره و حج باطل است و حکمش حکم کسی است که طواف را فراموش کرده است. پس اگر توانست خودش قضای آن را به جای آورد وگرنه نایب بگیرد.
سؤال ۲۰۷ : اگر به هنگام طواف حدثی از طواف کننده سر زد و او از روی خجالت طواف خود را ادامه داد، چه حکمی دارد؟
جواب : طوافش باطل است و به سبب آن حجش باطل می شود و باید آن را اعاده کند.
سؤال ۲۰۸ : اگر حاجی نتواند خودش طواف کند و صاحبان تخت روان مبلغ زیادی که به حالش سنگین است از او می خواهند تا او را طواف دهند، آیا برایش جایز است که برای طواف دیگری را نایب خود کند؟
جواب : آری، جایز است.
سؤال ۲۰۹ : طواف کننده ای در حال طواف متوجه نمی در لباس احرامش شد و چون به خانه بازگشت و تفحص کرد، نجاستی در لباسش یافت و یقین پیدا کرد که این نجاست همان نمی است که هنگام طواف آن را حس کرده است، حال طواف و نمازش چه حکمی دارد؟
جواب : اگر همان هنگام طواف احتمال نداده باشد که آن نم نجاست است، طواف و نماز طوافش صحیح است، ولی اگر در آن هنگام احتمال داده باشد و تفحص نکرده باشد، احوط اعاده نماز است.
سؤال ۲۱۰ : آیا به جای آوردن طواف مستحبی در هنگام ازدحام اگر موجب تماس بدنی با زنان و به طور کلی تنگ کردن راه عبور حاجیان شود، جایز است؟
جواب : اگر آن تماس با زنان به شکل حرام باشد، جایز نیست. اما تنگی راه عبور حاجیان بر اثر طواف به نحو متعارف، مانعی ندارد.
سؤال ۲۱۱ : بر شخصی غسل مسّ میت واجب می شود و او فراموش می کند و با همان حال حج می کند، چه حکمی دارد؟
جواب : حکمش، حکم شخص فراموش کننده غسل جنابت است که در جواب سؤال ۲۰۶ گذشت.
سؤال ۲۱۲ : آیا حکم کثیرالشک که در کتاب الصلاة آمده است، در مورد کسی که در طواف بسیار شک می کند جاری است، یا نه؟ و اگر در مورد او نیز جاری باشد، معیار کثرت شک در طواف چیست؟
جواب : شخص کثیرالشک در طواف، همچون کثیرالشک در نماز، نباید به شک خود اعتنا کند و معیار در آن نیز صدق عرفی است که ظاهراً در مورد کسی صدق می کند که شک او بیش از شک کسانی است که در بودن یا نبودن موجبات حواس پرتی مانند او هستند.
سؤال ۲۱۳ : شخص جنب اگر استفاده از آب برایش ضرر داشته باشد، آیا برایش کفایت می کند که تیمم کند و طواف نماید؟
جواب : آری، اگر از برطرف شدن عذرش قبل از فوت وقت طواف مأیوس باشد، کفایت می کند.
سؤال ۲۱۴ : اگر طواف کننده در تعداد شوط ها شک کرد و بنا را بر بطلان طوافش گذاشت و آن را از سر گرفت و در اثنای طواف دوم نسبت به تعداد شوط های طواف اول یقین پیدا کرد، تکلیفش چیست؟
جواب : طواف دوم را کامل کند، مگر آن که به کامل بودن طواف اول یقین داشته باشد.
سؤال ۲۱۵ : شخصی طواف را شروع می کند و چون به حجر اسماعیل می رسد، شوطی را که در حال انجام آن است رها می کند و طواف را از سر می گیرد. لیکن در شوط هفتم، همه شوط را به جای نمی آورد، بلکه شوطی را که از قبل رها کرده و از آن اعراض کرده بود کامل می کند، حال حکم او چیست؟
جواب : طوافش باطل است.
سؤال ۲۱۶ : آیا زن مستحاضه اگر استحاضه اش کثیره باشد می تواند برای طوافش و نماز طوافش به یک غسل و اگر متوسطه یا قلیله باشد به یک وضو اکتفا کند؟
جواب : در مورد مستحاضه متوسط و قلیله احوط آن است که برای هر یک از طواف و نماز طواف جداگانه وضو بگیرد. و در مورد کثیره اگر خون همچنان سیلان داشته باشد وپی در پی به ظاهر پنبه برسد، احوط آن است که برای هر یک از طواف و نمازش مستقلاً غسل کند، گرچه بعید نیست که یک غسل برای هر دوی آن ها کفایت کند.
لیکن اگر بروز خون بر پنبه منقطع باشد، به نحوی که بتواند قبل از بروز بعدی آن غسل کند و نماز طواف را به جای آورد، در این صورت اگر برای طواف غسل کرد و آن را به جای آورد و توانست پیش از بروز مجدد خون نمازش را نیز بخواند، جایز است بدون غسل مجدد نماز خود را به جای آورد وگرنه احتیاط واجب آن است که برای نماز طواف دوباره غسل کند.
سؤال ۲۱۷ : زن مستحاضه ای که بر او واجب است طهارت خود را تجدید کند، گاه به سبب این کار میان غسل یا وضوی او و میان طواف و نمازش فاصله زیادی می افتد. آیا این فاصله افتادن به صحت اعمالش ضرر می زند؟
جواب : فاصله افتادن میان طواف و نماز آن به مقداری که ناچاراست، بخشودنی است. لیکن در صورتی که میان وضو یا غسل و انجام طواف یا نمازش فاصله زیادی بیفتد، احتیاط واجب آن است که قبل از انجام اعمالش به جای غسل یا وضو، تیمم نیز کند.
سؤال ۲۱۸ : آیا برای مستحاضه کثیره جایز است که میان طواف و نماز طوافش و نمازهای روزانه اش جمع کند و همه را با یک غسل به جای آورد؟
جواب : بنابر احتیاط نمی تواند چنین کند. البته اگر خونش سیلان نداشته باشد و به صورت منقطع بر پنبه بروز کند و میان دو بروزِ خون، آن مقدار فاصله پیدا شود که بتواند نمازهای روزانه اش و طواف و نماز طوافش را به جای آورد، بنابر اظهر در این صورت می تواند همه را با یک غسل به جای آورد و نیازی به تجدید غسل ندارد.
سؤال ۲۱۹ : اگر مستحاضه ای که واجب است برای هر نماز و طوافی غسل کند، غسل کرد و به طواف پرداخت و در اثنای آن نماز جماعت برپا شد و او با جماعت نماز خواند و سپس طوافش را کامل کرد، آیا عملش صحیح است؟
جواب : صحیح نیست و باید نماز روزانه اش را با غسل مخصوص آن اعاده کند و طواف را با غسل دیگری از سر گیرد و یا آن را از همان جایی که قطع شده کامل کند، به تفصیلی که در مسأله ۲۸۵ مناسک در باب کسی که هنگام طواف حدثی از او سر می زند آمده است.
سؤال ۲۲۰ : آیا اعاده نماز به صورت جماعت در مورد نماز طواف نیز مشروع است، یا نه؟
جواب : مشروعیت نماز طواف به صورت جماعت ثابت نیست، چه برسد به اعاده آن به صورت جماعت.
سؤال ۲۲۱ : اگر زن حائض برای عمره مفرده احرام بست، اما همراهانش منتظر او نماندند، آیا جایز است که کسی را نایب کند تا به نیابت از او طواف کند و نماز طواف را بخواند؟
جواب : آری، برای طواف و نمازش کسی را نایب کند. سپس خودش سعی و تقصیر کند و همچنین برای طواف النساء و نمازش، نایب بگیرد.
سؤال ۲۲۲ : آیا ظن به تعداد شوط های طواف، به شک ملحق می شود؟
جواب : آری، به شک ملحق می شود.
سؤال ۲۲۳ : اگر زنی حائض بود و می دانست که همراهانش منتظر او نمی مانند تا پس از پاک شدنْ اعمال عمره مفرده را به جای آورد، آیا جایز است که از همان اول نیت احرام کند و سپس برای دو طواف و دو نماز، نایب بگیرد؟
جواب : در فرض سؤال، جواز نایب گرفتن محل اشکال است.
سؤال ۲۲۴ : شخصی که ختنه نکرده است و پزشکان ختنه کردن را برایش خطرناک دانسته اند، چگونه حج کند؟
جواب : مانند دیگران حج کند، اما احتیاط واجب آن است که برای عمره و حجْ خودش طواف کند و دیگری را نیز نایب خود سازد تا به نیابت از او طواف کند و او پس از طواف نایب، نماز طواف را بخواند.
سؤال ۲۲۵ : اگر طواف کننده بدن زنی را با شهوت لمس کرد، طوافش باطل می شود؟
جواب : با این کار، طوافش باطل نمی شود.
سؤال ۲۲۶ : آیا پوشش زن در طواف با پوشش او در نماز تفاوت دارد؟
جواب : اندکی تفاوت دارد. زیرا خلل وارد کردن به پاره ای از آن چه پوشاندنش در نماز لازم است، مانند بخشی از مو یا ساعد و ساق، بنابر اظهر به صحت طواف زن خلل وارد نمی کند. گرچه احتیاط مستحب آن است که همه حدود پوشش مربوط به نماز را در طواف نیز رعایت کند. همچنین احتیاط واجب آن است که در طواف صورت خود را با روبنده و پوشیه و مانند آن ها نپوشاند ـ اگرچه مُحلّ باشد مانند آن که پس از انجام اعمال منی در روز عید به طواف پرداخته باشد ـ البته برایش جایز است که با رها کردن چادر خود بر روی صورتش خود را از نامحرم بپوشاند.
سؤال ۲۲۷ : اگر شخصی پس از سال ها دریافت که طوافش باطل بوده است، چه حکمی دارد؟
جواب : حجش محکوم به بطلان است.
سؤال ۲۲۸ : اگر پس از تقصیر، دریافت که طوافش باطل بوده است، آیا لازم است که پارچه های احرام را برای اعاده طواف بر تن کند؟
جواب : او همچنان در حال احرام است و باید از محرمات احرام مانند دوختنی و غیره پرهیز کند تا با کامل کردن اعمال، از احرامش بیرون آید.
سؤال ۲۲۹ : اگر شخصی فراموش کرد طواف را به جای آورد و یا آن را به سبب فراموشی پاره ای از شروطش باطل به جای آورد، آیا می تواند آن را در غیر ماه های حج قضا کند؟
جواب : اگر طواف عمره تمتع بود و پیش از فوت وقتش به یاد آورد، آن را در وقتش به جای آورد و اگر آن را پس از فوت وقتش و پیش از انجام طواف حج به یاد آورد، احتیاط آن است که آن را قبل از طواف حج به جای آورد و اگر پس از طواف حج به یادش آمد، هر وقت که خواست جایز است آن را قضا کند، گرچه احوط آن است که قبل از پایان ماه ذی حجه آن را به جای آورد.
اگر آن طواف فوت شده، طواف حج بود و آن را پیش از پایان ماه ذی حجه به یاد آورد، آن را به جای آورد و اگر تا پایان آن ماه به یاد نیاورد، هر وقت که خواست آن را قضا کند.
سؤال ۲۳۰ : آیا برای شخص مُحرم جایز است که طواف مستحبی را پیش از طواف عمره به جای آورد؟
جواب : ظاهراً جایز است.
سؤال ۲۳۱ : آیا برای شخص مُحرم جایز است که طواف مستحبی را پیش از طواف حج به جای آورد؟
جواب : ظاهراً جایز است. البته احتیاط واجب آن است که شخص متمتع پس از مُحرم شدن برای حج و پیش از خروج برای عرفات ـ گرچه طواف حج را بر اثر عذر مقدم داشته باشد ـ طواف مستحبی را به جای نیاورد.
سؤال ۲۳۲ : اگر کسی به هنگام طواف عمره و حج جز در لباس های احرامش حامل نجاست باشد چه حکمی دارد؟
جواب : اگر آن را نپوشیده باشد، مانعی ندارد.
سؤال ۲۳۳ : شخصی در هنگام طواف غش می کند، آیا پس از به هوش آمدن می تواند آن را کامل کند؟
جواب : اغما، ناقض طهارت است، لذا بعد از به هوش آمدن باید دوباره وضو بگیرد و طوافش را کامل کند و یا آن را به تفصیلی که در مسأله ۲۸۵ مناسک مذکور است، از سر بگیرد.
سؤال ۲۳۴ : اگر کسی بتواند تنها پاره ای از شوط ها را به جای آورد، آیا برای شوط های باقی مانده نایب بگیرد یا برای همه آن ها؟
جواب : اگر از پیش می داند که نمی تواند همه شوط ها را به جای آورد برای همه آنها نایب بگیرد و همچنین اگر پیش از به پایان بردن شوط چهارم ناتوانی عارض شود، اما اگر پس از کامل کردن شوط چهارم دچار ناتوانی شد، اقرب آن است که می تواند برای باقی شوط ها نایب بگیرد.
سؤال ۲۳۵ : آیا جایز است که بدون هیچ عذری، پس از شوط چهارم طواف را قطع کنند، سپس بنا را بر آن بگذارند و کاملش کنند؟
جواب : بنابر اظهر قطع جایز است، لیکن در این صورت احوط آن است که طواف را کامل کنند و سپس آن را اعاده نمایند.
سؤال ۲۳۶ : شخصی پنج شوط طواف می کند، سپس ناچار می شود که طوافش را قطع کند. حال آیا می تواند بنا را بر آن گذاشته دو شوط آخر را به جای آورد و یا آن که واجب است طواف را از سر بگیرد؟
جواب : می تواند بنا را بر آن بگذارد و تنها دو شوط را به جای آورد.
سؤال ۲۳۷ : آیا نایب در طواف عمره واجب است که مُحرم باشد، یا نه؟
جواب : بنا بر اقرب، واجب نیست.
سؤال ۲۳۸ : حکم کسی که به بطلان طوافش ـ بر اثر جهل به برخی ارکان آن ـ علم پیدا می کند، در هر یک از حالات زیر چیست :
الف : پس از فراغت از اعمال عمره تمتع با بودن وقت کافی؟
جواب : طواف و نماز و سعی اش را اعاده نماید و سپس تقصیر کند.
ب : پس از فراغت از اعمال عمره تمتع با تنگی وقت؟
جواب : اگر وقت به حدی تنگ باشد که نتواند تا پیش از زوال روز عرفه اعمال را اعاده کند، عمره اش باطل است و بنابر احتیاط شتری به عنوان کفاره بر عهده اش است.
ج : هنگام وقوف در عرفات؟
جواب : عمره تمتع او محکوم به بطلان است و بنابر احتیاط شتری به عنوان کفاره بر عهده اش است.
د : پس از فراغت از اعمال حج با این فرض که آن طواف برای حج بوده است؟
جواب : تا پیش از پایان ماه ذی حجه طوافش و نماز طواف و سعی اش را اعاده کند.
هـ : پس از بازگشت به وطنش در صورتی که طواف برای حج بوده باشد؟
جواب : حجش باطل و بنا بر احتیاط شتری به عنوان کفاره بر عهده اش است، مگر آن که پیش از گذشت ماه ذی حجه آن را جبران کند و آیا نایب گرفتن برای طواف ـ در صورتی که خودش نتواند برگردد ـ جایز است، اقرب جایز بودن آن است.
ز : پس از بازگشت به وطنش در صورتی که طواف برای عمره مفرده بوده باشد همراه با امکان بازگشتش و عدم آن؟
جواب : اگر برایش ممکن باشد، بازگردد و آن را اعاده کند وگرنه مُجزی بودن نیابت در این جا محل اشکال است.
سؤال ۲۳۹ : اگر طواف کننده در هنگام سعی یقین پیدا کرد که بر اثر غفلت بر تعداد شوط های طواف افزوده است، چه کند؟
جواب : احوط آن است که به کعبه بازگردد و شوط هایی را که اضافه به جای آورده است، با نیت قربت مطلق هفت شوط کامل کند و برای آن دو رکعت نماز بخواند، سپس سعی خود را کامل کند و احتیاط مستحب آن است که آن را نیز اعاده نماید.
سؤال ۲۴۰ : اگر زن حائض به سبب جهل به حکم اعمال عمره تمتع را به جای آورد، وظیفه اش چیست؟
جواب : به آن چه انجام داده است، اعتنایی نکند و به وظیفه ای که در مسأله ۲۹۰ رساله مناسک بیان شده است، عمل نماید.
سؤال ۲۴۱ : اگر طواف کننده احتمال دهد که در طوافش چندگام را در حالی که رو به کعبه مشرفه بوده، برداشته است، وظیفه اش چیست؟
جواب : به شک خود اعتنایی نکند.
سؤال ۲۴۲ : شخصی در هنگام طواف حس کرد در بینی اش خون است، پس آن را با پارچه ای پاک کرد و طوافش را کامل نمود، آیا چیزی بر اوست؟
جواب : اگر ظاهر بدنش و لباسش نجس نشده باشد، چیزی بر او نیست.
سؤال ۲۴۳ : کسی که نایب دیگری است در اثنای شوط دوم شک می کند که آیا از همان آغاز طواف نیت نیابت از او را کرده است یا نه، وظیفه اش چیست؟
جواب : طوافش را با نیت نیابت از سر بگیرد.
سؤال ۲۴۴ : آیا آن چه در طواف واجب معتبر است، در طواف مستحبی نیز معتبر است، یا نه؟
جواب : بر حسب احوال و شرائط و احکام تفاوت دارد که با مراجعه به رساله مناسک شناخته می شود.
سؤال ۲۴۵ : آیا طواف از طبقه بالایی مسجدالحرام جایز است، یا نه؟
جواب : اگر طبقه بالایی ارتفاعش بیش از کعبه معظمه باشد، جایز نیست.
سؤال ۲۴۶ : آیا فاصله انداختن میان طواف و نماز طوافْ حج یا عمره را باطل می کند، یا آن که باطل نمی کند و فقط حرام است؟
جواب : اگرچه احتیاط واجب آن است که میان طواف و نماز آن عرفاً فاصله انداخته نشود، لیکن اخلال به آن فی نفسه به فساد حج یا عمره نمی انجامد. بلکه اگر کسی عمداً به آن خلل وارد کرد و میان آن دو فاصله انداخت، احتیاط آن است که طواف و نماز آن را اعاده کند و اگر وقت گذشت و نتوانست آن را تدارک کند، بنابر احتیاط حجش باطل است و اگر به سبب جهل ناشی از قصور ـ چه جهل مرکب بوده چه متکی بر حجت شرعی باشد ـ میان آن ها فاصله انداخت و یا بر اثر فراموشی این کار را کرد و پس از نماز جهلش برطرف شد نماز وطوافش صحیح و چیزی بر او نیست. همچنین اگر ناچار بود میان آن ها فاصله بیندازد.
سؤال ۲۴۷ : اگر از روی جهل به مسأله نماز طواف را در حجر اسماعیل بجای اورد حکمش چیست.
جواب : نماز را پشت مقام إبراهیم علیه السلام اعاده کند.
سؤال ۲۴۸ : اگر زنی پس از طواف و پیش از نماز طواف، ناگهان عادت شد، وظیفه اش چیست؟
جواب : همان گونه که در مسأله ۲۹۶ رساله مناسک ذکر کرده ایم پس از پاک شدنش و غسل کردن، نمازش را بخواند.
سؤال ۲۴۹ : آیا به جای آوردن نماز طواف با اقتدا به کسی که نمازهای روزانه را می خواند، مُجزی است؟
جواب : صحتش محل اشکال است و احوط عدم اکتفا به آن است.
سؤال ۲۵۰ : آیا برای پشت مقام، حد معینی وجود دارد؟
جواب : حد معینی ندارد و ملاک صدق عرفی است.
سؤال ۲۵۱ : شخصی به حال احرام وارد مکه می شود و تا روز عرفه چند روزی فرصت دارد، آیا بر او لازم است که عمره اش را به تأخیر اندازد تا قرائتش را درست کند؟
جواب : بنابر احتیاط بر او لازم است.
سؤال ۲۵۲ : زمان مجاز برای فاصله انداختن میان طواف و نماز آن چه مقدار است؟
جواب : احوط آن است که از نظر عرفی بلافاصله پس از طواف نماز آن را به جای آورند و ظاهراً فاصله زمانی اندکی مانند ده دقیقه برای استراحت یا به دست آوردن جایی برتر یا مناسب تر برای نماز و مانند آن، با پیوستگی عرفی منافاتی ندارد. برخلاف پرداختن به کار مستقل دیگری چون نمازهای قضا و نیابت از دیگری، که عرفاً فاصله انداختن به شمار می آید و با پیوستگی عرفی منافات دارد.
سؤال ۲۵۳ : آیا نماز طواف مستحبی، مستحب است؟
جواب : ظاهراً چنین است.
سؤال ۲۵۴ : آیا کسی که طواف کرده است حق دارد که نخست به نیابت از دیگری نماز طواف بخواند، آن گاه برای خودش نماز طواف بخواند؟
جواب : همان طور که گذشت، نمی تواند چنین کند.
سؤال ۲۵۵ : شخصی نماز طواف را فراموش کرد و پس از تقصیر آن را به یاد آورد، آیا بر او لازم است که به لباس های احرام بازگردد تا نماز را بخواند؟
جواب : این کار بر او لازم نیست.