ترکیه و عربستان در عراق چه می‌کنند؟

به گزارش «شیعه نیوز»، تنها دو روز پس از پایان رسمی حضور رزمی آمریکا ـ که بیشتر عراقی‌ها برای آن لحظه‌شماری می‌کردند ـ اقدام سکولارهای مجلس عراق، این کشور را در بحرانی سیاسی فرو برد؛ اقدام اعتراضی این ائتلاف، یادآور اختلافات قومی و مذهبی در عراق و طبیعت شکننده تقسیم قدرت در این کشور است.

در این باره باید گفت، پس از خبر شرکت نکردن ائتلاف العراقیه در پارلمان عراق، یک کمیته قضایی عراق، حکم جلب طارق‌ هاشمی، معاون سنی رئیس‌جمهوری این کشور را صادر کرد.

بنا بر این گزارش، سرتیپ کمال حسین، از مقام‌های ارشد وزارت کشور عراق در یک کنفرانس خبری گفت: بر پایه ماده چهارم قانون ضدتروریسم، حکم جلبی برای طارق‌ هاشمی صادر و به دست پنج قاضی امضا شد.

همچنین شماری از محافظان طارق الهاشمی، اقرار کرده‌اند که آنان مستقیم دستورهایی از جانب خود ‌هاشمی، مسئول دفتر و یا شوهر دخترش به نام احمد قحطام برای اجرای عملیات تروریستی در بغداد دریافت می‌کردند.

اما آنچه تحولات عراق را بیش از پیش مهم و آن را از دیگر تحولات متمایز می‌کند، نقش و جایگاه برخی کشورهای منطقه‌ از جمله عربستان سعودی و ترکیه است که مخالفت این دو کشور با دولت کنونی عراق، چیز پنهانی نیست، به گونه‌ای که نوری المالکی در یکی از آخرین اظهارات خود، آشکارا اعلام کرد، بیش از این که نگران دخالت ایران در عراق باشد، عمدتا نگران تهدیدهایی است که از سوی ترکیه، عراق را نشانه رفته است، زيرا اين كشور همواره در امور داخلي عراق دخالت مي‌كند و با بهره از برخي گروه‌ها و شخصيت‌هاي سياسي و سفراي خود در اين زمينه اقدام مي‌كند كه اين امر از سوي دولت عراق، همواره محكوم شده است.

در ادامه، مالکی به دولت عربی ـ که عراق را بایکوت کرده‌ ـ اشاره نمود که منظور نخست‌وزیر عراق از کشور عربی ـ که عراق را بایکوت و حاکمیت ملی این کشور را نقض کرده ـ عربستان بوده است. این کشور از آغاز استقرار دولت شیعی در عراق، مواضع دشمنانه‌ای علیه این عراق داشته و تاکنون نیز سفارتخانه‌ای در آنجا راه‌اندازی نکرده است.

این گزارش می‌افزاید، از زمان انتخابات پارلمانی عراق در اواخر سال 88، ‌نشانه‌های همراهی ترکیه، عربستان و مصر زمان مبارک، همراه با دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ـ که به عنوان متحدین آمریکا قلمداد می‌شوند ـ‌ در مقابل نزدیکی روابط ایران و عراق آشکارا دیده می‌شد.

در این باره همچنین باید گفت، حمایت‌های سیاسی و مالی این کشورها در پناه حمایت‌های آشکار و پنهان آمریکا از فهرست العراقیه، این فرصت را به سکولارها و بعثی‌های مخالف ایران داد که با استفاده از جدایی و تفرقه شیعیان به عنوان بزرگترین فراکسیون پارلمان عراق ظاهر شوند؛ هر چند دو فهرست بعدی متشکل از طرفداران نوری المالکی و ائتلاف عراق یکپارچه نیز هر یک آرایی نزدیک به فهرست العراقیه به دست آوردند!

برخی از عناصر شناخته شده العراقیه، از جمله طارق الهاشمی و صالح المطلک که مواضع کاملا ضد ایرانی دارند، چنان به ترکیه نزدیک هستند که کردهای عراق، آنها را به دریافت مستقیم دستور از وزارت خارجه ترکیه متهم می‌کنند. حمایت‌های مالی عربستان نه تنها نصیب علاوی و دوستانش شد، حتی خبرهایی دال بر تلاش عربستان برای تطمیع فهرست کردها با پرداخت میلیاردها دلار برای جدایی از شیعیان نیز شایع گشت.

بنابراین، ترکیه که در صحنه سیاست سوریه حتی با فرستادن سلاح از عوامل خود در سوریه حمایت می‌کند، این بار در صحنه عراق نیز پا را از حدود معمول خود فراتر گذاشته است. اگر تا امروز ترکیه به بهانه مقابله با «پ.‌ک.‌ک» حاکمیت ملی و مرزهای عراق را نقض می‌کرد‌، حال تروریست‌هایی که در پناه طارق الهاشمی به تلاش برای ترور نوری المالکی دست زده‌اند، اعتراف می‌کنند که در ترکیه آموزش نظامی دیده و عربستان از آنها حمایت مالی کرده است.

گویا به ‌رغم اعلام سیاست به صفر رساندن تنش با همسایگان به عنوان پایه سیاست خارجی ترکیه، بیش از هر زمانی در چند سال اخیر، شاهد افزایش تشنج در روابط ترکیه با همسایگان خود هستیم؛ تنش‌های امروز روابط ترکیه با ایران و عراق و سوریه در سال‌های اخیر و پس از اشغال عراق توسط آمریکا و متحدانش بی سابقه بوده است.

حقیقت آن است که ایجاد تنش یا تنش‌زدایی، نه هدف سیاست خارجی ترکیه، بلکه ابزاری برای به دست آوردن بیشتر بوده است. حتی گاه تنش‌های لفظی ظاهری نیز به عنوان ابزار سیاست خارجی از سوی اردوغان مورد استفاده قرار گرفته است؛ همان گونه که در اوج تحمیق ملل منطقه با لفاظی‌های ضد اسرائیلی، روابط اقتصادی و تجاری با اسرائیل اوج گرفت و در بخش‌های مهم همکاری‌های نظامی دو طرف نیز تغییری جدی دیده نشد.

همین عامل سبب غلتیدن سیاست خارجی ترکیه به ورطه تغییرات فصلی نیز بود؛ هر چند آمریکا و روابط صمیمانه با آن، هیچ گاه در سیاست خارجی ترکیه کمرنگ نشد. در سیاست خارجی ترکیه، اگر اصل ثابت، به دست آوردن بیشترین سود باشد، آمریکا و متحدانش نیز هم‌پیمانان همیشگی به شمار رفته‌اند.

ترکیه که در سال 1998 تا آستانه جنگ با سوریه پیش رفت، در سال 2009 در بالاترین سطح روابط با سوریه، مانور مشترک نظامی برگزار کرد و اینک پس از دو سال، کار دو کشور به شاخ و شانه کشیدن برای یکدیگر رسیده است. سوریه موشک‌ها و تسلیحات ناشناخته احتمالی خود را به رخ ترکیه می‌کشد و ترکیه همه توان خود را گذاشته است تا حکومت اسد را نابود کند.

اردوغان و دولتش امروز از همراهی نکردن با آمریکا در حمله به عراق ابراز پشیمانی می‌کنند؛ بنابراین، سود خود را در این می‌بینند که هر چه بیشتر با آمریکا همراهی کنند. این همراهی خود را به صورت پذیرش استقرار رادارهای آمریکایی (سپر دفاع ضد موشکی) در خاک ترکیه، بیشترین تلاش در راستای منافع غرب در سوریه، لبنان و عراق و تلاش برای تغییر مسیر بیداری اسلامی به همراه عربستان و قطر و دیگر شیخ‌نشین‌های خلیج فارس نشان داده است.

اما در ایران، وزیر سابق امور خارجه، چنان دل در گرو محل مأموریت سابق خود بسته بود که یک سال پس از عزلش، تازه از ترکیه می‌خواهد تکلیفش را درباره سیاست خارجی خود روشن کند؛ غافل از این که اردوغان و دولتش، خیلی وقت است که تکلیفشان برای به دست آوردن بیشترین سود را می‌دانند و بنابراین، او باید تکلیف خود را بموقع می‌دانست.

این دیر به فکر افتادن، منحصر به وزیر خارجه سابق نیست. استاد دانشگاهی که طعم فندق و شکلات ترکیه را چشیده است هم، در اوج تنش‌های منطقه هنوز گمان می‌کند اصل لایتغیر سیاست خارجی ترکیه، به صفر رساندن تنش‌ها با همسایگان است و فراموش کرده که تنش‌زدایی، مقدمه و پیش شرط آماده شدن برای مرحله ایجاد تنش و بهره‌برداری از آن است.

بنابراین، باید به همه و از جمله دست‌اندرکاران دستگاه سیاست خارجی یادآوری کرد که ابزار سیاست خارجی با هدف سیاست خارجی متفاوت است و تا هنگامی که قدرت تمایز این دو حاصل نشود، انفعال همچنان همان سفره سیاست خارجی ایران خواهد بود.

منبع : تابناک