زیارت غدیریه از زبان مبارک امام هادی (ع)

معتصم، خلیفه عباسی، امام هادی علیه‌السلام را از مدینه به سامرا فراخواند. در روز عید سعید غدیر، امام به نجف رسیدند و حرم مطهر مولا امام علی امیرالمؤمنین علیه‌السلام را زیارت کردند که متن آن به زیارت غدیریه مشهور است.

متن کامل زیارت غدیریه

در کتاب‌های دعا و زیارت، زمان خواندن آن، روز عید غدیر ذکر شده است. شیخ عباس قمی با استناد به کلام عثمان بن سعید، گفته است این زیارت را هر روز از نزدیک و دور می‌توان خواند.

این زیارتنامه را ابن مشهدی از شاذان بن جبرئیل قمی از محمد بن علی طبری از ابوعلی طوسی از پدرش شیخ طوسی از شیخ مفید از ابن قولویه از کلینی از علی بن ابراهیم قمی از پدرش از حسین بن روح نوبختی و عثمان بن سعید عمری از امام حسن عسکری علیه‌السلام از امام هادی علیه‌السلام روایت کرده‌اند. گفته شده در وثاقت هیچ‌یک از راویان این زیارتنامه تردید نشده است. همچنین محدث قمی نوشته است که: «کمتر حدیثی به قوت سند این زیارت‌نامه می‌رسد.»

محور اصلی زیارت غدیریه، اصل تولی و تبری و محتوای اصلی آن بیان فضائل امام علی علیه‌السلام است. مهم‌ترین بخش‌های این فضائل عبارت‌اند از:

فضائل قرآنی: در این زیارت بیش از ۳۰ آیه آمده که بیان فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام است؛ نظیر آیه لیله المبیت، آیه تبلیغ و آیه ولایت.

فضائل حدیثی: در زیارت غدیریه به بیان فضائلی که پشتوانه روایی در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت دارد، اشاره شده است. مانند امیرالمؤمنین، سید الوصیین، وارث علم النّبیین، ولی ربّ العالمین، امین‌الله فی ارضه، سفیر‌الله فی خلقه، الحجّه البالغه علی عباده، دین‌الله القویم، صراط مستقیم، نبأ عظیم، اوّل من آمن باللّه، سید المسلمین، یعسوب المؤمنین، امام المتقین، قائد الغرّ المحجّلین، امام المّتقین، اوّل من صدّق بما انزل الله علی نبیه و ... .

فضائل تاریخی: این زیارت، مطالبی از رشادت‌های تاریخی امام علی علیه‌السلام و فداکاری‌های آن حضرت در راه دین اسلام را بیان کرده است. از جمله در جنگ بدر، احزاب، اُحد، جنگ حُنین، صفّین، جمل، نهروان و... .

در این زیارت، همچنین به ماجرای فدک، بیزاری از دشمنان ولایت و برائت از قاتلان امام حسین و شهادت عمّار، شهادت حضرت علی علیه‌السلام و شهادت حضرت امام حسین سیدالشّهدا علیه‌السلام اشاره شده است.

سلام بر محمّد رسول خدا، خاتم پیامبران و سرور رسولان و برگزیده پروردگار جهانیان، امین خدا بر وحی و دستورات قطعی الهی و ختم‌کننده آن‌چه گذشته و گشاینده آن‌چه خواهد آمد و چیره بر همه این‌ها و رحمت و برکات و درود‌ها و تحیات خدا بر او باد.

سلام بر پیامبران خدا و فرشتگان مقرّب و بندگان شایسته او. سلام بر تو‌ ای امیر مؤمنان و سرور جانشینان و وارث دانش پیامبران، ولی پروردگار جهانیان و مولای من و مولای مؤمنان و رحمت و برکات خدا بر او باد. سلام بر تو‌ای مولای منای امیر مؤمنان،‌ای امین خدا بر روی زمینش و سفیر او در خلقش و حجّت رسایش بر بندگان. سلام بر تو‌ ای دین معتدل خدا و راه راستش. سلام بر تو‌ ای خبر بزرگی که آنها در آن اختلاف کردند و از آن بازخواست شوند.

سلام بر تو‌ ای امیر مؤمنان، به خدا ایمان آوردی، در حالی که همه شرک می ورزیدند و حق را تصدیق گفتی، وقتی که آنان را تکذیب می‌کردند و جهاد کردی و آنان از جهاد عقب نشینی می کردند، خدا را عبادت کردی، در حالی که خالص کردی برای او دین را، صبر کردی و به حساب خدا گذاشتی تا مرگ تو را در رسید، آگاه باشید لعنت خدا بر ستمکاران. سلام بر تو‌ ای آقای مسلمانان و رئیس دین و پیشوای اهل تقوا و مقتدای سپیدرویان و رحمت و برکات خدا بر تو باد شهادت می دهم که تویی برادر رسول خدا، جانشین و وارث علمش و امین او بر قانونش و جانشین او در امّتش و اوّل کسی که به خدا ایمان آورد و آن چه را بر پیامبرش نازل شده بود، تصدیق کرد و شهادت می دهم که آن حضرت همه آن چه را خدا درباره تو نازل کرد به مردم رساند و امر خدا را درباره تو با صدای بلند اعلام کرد و بر امّتش حتمی بودن طاعت و ولایتت را واجب کرد و بیعت تو را بر عهده آنان نهاد و حضرتت را نسبت به مؤمنان سزاوارتر از خودشان قرار داد، چنان که خدا خود او را این چنین قرار داد، سپس پیامبر اسلام خدا را بر مردم شاهد گرفت و فرمود: آیا من آن نیستم که رساندم؟

همه گفتند: به خدا آری. پس فرمود: خدایا گواه باش و تو برای گواهی و حاکمیت بین بندگان بسی. پس خدا لعنت کند منکر ولایتت را بعد از اقرار و شکننده پیمانت را پس از پیمان بستن و شهادت می دهم که تو به عهد خدای تعالی وفا کردی و خدای تعالی وفا کننده به عهد خویش برای توست و هر کس به آن پیمانی که با خدا بسته وفا کند، خدا پاداش بزرگی به او خواهد داد و شهادت می دهم که تویی امیر مؤمنان آن حقّی که قرآن به ولایتت گویا شد و رسول خدا در این زمینه برای تو از امّتت پیمان گرفت و شهادت می دهم که تو و عمو و برادرت کسانی هستید که با خدا با جان‌های خود معامله کردید.

پس خدا این آیه را در حق شما نازل کرد: به درستی که خدا از مؤمنان جان‌ها و اموالشان را خرید که در عوض، بهشت برای آنان باشد و در راه خدا پیکار می کنند، پس می کشند و کشته می شوند، وعده‌ای است بر او، محقق شده در تورات و انجیل و قرآن و کیست که به عهد خود وفادارتر از خدا باشد، پس شادی کنید به معامله‌ای که انجام دادید و این است آن رستگاری بزرگ. آنانند توبه کنندگان، عبادت کنندگان، روزه گیران، رکوع کنندگان، سجودکنندگان، امرکنندگان به معروف، نهی کنندگان از منکر و نگهبانان حدود خدا و به مؤمنان بشارت ده، شهادت می دهم‌ ای امیر مؤمنان که شک کننده درباره تو به رسول امین ایمان نیاورده و این که روی گرداننده از ولایت تو به ولایت غیر، معاندانه رویگردان از دین است، دین میانه‌ای که پروردگار جهانیان برای ما پسندیده و آن را روز غدیر به ولایت تو کامل کرده است و گواهی می دهم که در این گفته خدای عزیز رحیم، مقصود تویی: به حقیقت این است راه راست من، از آن پیروی کنید و راه‌های دیگر را پیروی نکنید که شما را از راه او پراکنده کند، به خدا سوگند گمراه شد و گمراه کرد کسی که از غیر تو پیروی کرد و کسی که تو را دشمن داشت. ستیزه ورزان، از حق روی گردانند.

خدایا امر تو را شنیدیم و اطاعت کردیم و راه راست تو را پیروی کردیم. پروردگارا ما را هدایت کن و بعد از این که ما را به طاعتت هدایت کردی، دلهای ما را منحرف مساز و ما را از سپاسگزاران نعمتهایت قرار ده و شهادت می دهم که تو پیوسته با هوای نفس مخالف و با پرهیزکاری همپیمان و به فرو خوردن خشم توانا و گذشت کننده از مردم و آمرزنده آنان بودی و زمانی که خدا معصیت می‌شود، خشمناک و هنگامی که اطاعت می‌شود، خشنودی. به آن چه خدا با تو پیمان بسته بود، عامل بودی و آن چه نگهداری آن از تو خواسته شده بود، رعایت کردی و آن چه به تو سپرده شده بود، حفظ کردی و آن چه از حق بر عهده ات نهاده شده بود، رساندی و آن چه را به آن وعده داده شدی، به انتظار نشستی و شهادت می دهم که از روی زبونی محافظه کاری نکردی و در اثر بی‌تابی و عجز از گرفتن حقت باز نایستادی و به خاطر ترس و وحشت، از پیکار با غاصبان ولایتت قدم به عقب نگذاشتی و به علّت سستی بر خلاف آن‌چه خدا را خشنود می کند، اظهار خشنودی نکردی و برای آن چه در راه خدا به تو رسیده است، سست نشدی و به خاطر ترس و زبونی از خواستن حقّت ناتوان و درمانده نشدی. پناه به خدا از این که چنین باشی، بلکه زمانی که مورد ستم واقع شدی.

به حساب پروردگارت گذاشتی و کار خود را به او واگذار کردی و ستمکاران را پند دادی، اما نپذیرفتند و اندرز دادی، اما قبول نکردند و آنان را از خدا ترساندی، اما نترسیدند و شهادت می دهم که تو‌ ای امیر مؤمنان در راه خدا به حق جهاد کردی تا این که خدا تو را به جوار خود فرا خواند و به اختیارش تو را به جانب خود قبض روح کرد و حجّتت را بر دشمنانت ختم کرد، با شهادت تو، تا حجّت به سود تو و زیان باشد همراه با آن چه برای تو بود از حجّت‌های رسا بر همه خلق.

سلام بر تو‌ ای امیر مؤمنان، خدا را خالصانه عبادت کردی و صابرانه در راه خدا جهاد کردی و به حساب خدا جانبازی کردی و به کتاب او عمل کردی و روش پیامبر او را پیروی کردی و نماز را به‌پا داشتی و زکات را پرداختی و به معروف امر کردی و تا توانستی از منکر نهی کردی، طالب بودی آن چه را نزد خداست، راغب بودی در آن چه خدا وعده داد، کاسه صبرت از پیشامدها لبریز نشد و هنگام سختی‌ها سست نشدی، از مقابل هیچ جنگجویی بازنگشتی، آن که غیر این امور را به تو نسبت داد، تهمت زد و به باطل، دروغ بر تو بست و مرگ بر کسی که با اصرار بر مخالفت با تو از تو روی گرداند.

به راستی در راه خدا به حق جهاد کردی و بر آزار مردم به نیکی صبر کردی. صبری به حساب خدا، تویی اوّل کسی که به خدا ایمان آوردی و برای او نماز خواندی و جهاد کردی و خود را در خانه شرک برای حق آشکار کردی، در حالی که زمین انباشته به گمراهی بود و شیطان آشکارا عبادت می شد و تویی گوینده این سخن: کثرت مردم در پیرامونم عزّتی به من نیفزاید و پراکنده شدنشان ترسی به من اضافه نکند، اگر همه مردم از من دست بردارند، نالان نشوم، پناهنده به خدا شدی و عزّت یافتی، آخرت را بر دنیا برگزیدی و پارسا شدی، خدا تأییدت کرد و راهنمایی فرمود و در گردونه خلوص قرار داد و تو را برگزید، کردارهایت ضد و نقیض نشد، گفتارهایت اختلاف نیافت، حالات تو زیر و رو نگشت، ادعای بیهوده نکردی و بر خدا دروغ نبستی و به متاع اندک دنیا طمع نورزیدی، گناهان تو را آلوده نساخت، همواره امور تو بر پایه برهانی از سوی پروردگارت بود، در کار خود بر یقین بودی، به سوی حق و راه مستقیم هدایت می‌کردی، شهادت می دهم، شهادت حق و سوگند می خورم، سوگند صدق که محمّد و خاندان او (درود خدا بر آنان باد) سروران خلق هستند و این که تو مولای من و مولای همه مؤمنانی، تو بنده خدا، ولی او و برادر جانشین و وارث او هستی.

و او گوینده این سخن به حضرت توست: سوگند به کسی که مرا به حق برانگیخت، به من ایمان نیاورد آن که به تو کافر شد و به خدا اقرار نکرد آن که به انکار تو برخاست، گمراه شد کسی که مردم را از تو بازداشت و به سوی خدا و به جانب من راه نیافت و این گفتار پروردگار عزّ و جلّ من است: من آمرزنده‌ام، آن کس را که توبه کرد و ایمان آورد و عمل شایسته انجام داد، سپس به سوی ولایت تو راه یابد. مولای من فضل تو مخفی نمی ماند و نور تو خاموش نشود و آن که تو را انکار کند، ستمکار و بدبخت است. مولای من تو حجّت بر بندگانی و راهنمای به سوی راه راستی و ذخیره روز معادی، مولای من خدا مقامت را در دنیا بلند کرد و درجه‌ات را در آخرت، بالا برد و بینایت کرد به آن چه بر کسی که با تو مخالفت کرد، پوشیده ماند و بین تو و موهبت‌های خدا حجاب شد.

لعنت خدا بر حلال شمارندگان هتک حرمتت و دفع کنندگان حقّت و شهادت می دهم که آنان از زیانکارترین مردمی هستند که آتش چهره آنان را می سوزاند و در میان دوزخ زشت و عبوس هستند و شهادت می دهم که اقدام نکردی و قدم به عقب نگذاشتی و سخن نگفتی و باز نایستادی مگر به فرمان خدا و رسولش. خود فرمودی: سوگند به آن که جانم در دست اوست، رسول خدا (درود خدا بر او و خاندانش باد) به من نظر کرد، در حالی که پیشقدمانه شمشیر می زدم، ایشان به من فرمود:‌ ای علی تو نسبت به من به منزله هارونی نسبت به موسی، جز این که بعد از من پیغمبری نیست و من تو را خبر می دهم که مرگ و زندگی تو با من و بر اساس راه و رسم من است، به خدا سوگند دروغ نگفتم و به من دروغ گفته نشد و گمراه نشدم و کسی به وسیله من گمراه نشده و آن چه را پروردگارم با من عهد کرده فراموش نکردم، من بر برهانی از سوی پروردگارم هستم که برای پیامبرش بیان کرده و پیامبر نیز برای من بیان داشته است و من به راستی بر راه روشن هستم که آن را صریح می گویم با صراحت تمام،‌ ای امیر مؤمنان به خدا سوگند راست گفتی و حق گفتی.

پس خدا لعنت کند کسی که تو را با آن که با تو دشمنی کرد برابر قرار داد، در حالی که خدا می فرماید: آیا کسانی که می دانند، با کسانی که نمی دانند برابرند؟ پس خدا لعنت کند کسی را که مساوی تو قرار داد، آن کس را که خدا ولایتت را بر او واجب کرد و حال این که تو، ولی خدایی و برادر رسول خدایی و دفاع کننده از دین خدایی و کسی هستی که قرآن به برتری او گویاست.

خدای تعالی فرمود: خدا جهادکنندگان را بر نشستگان برتری داد به اجری بزرگ، درجات و مغفرت و رحمت از جانب او برای جهادگنندگان است و خدا همواره آمرزنده و مهربان است و خدای تعالی فرمود: آیا آب دهی به حاجیان و آباد کردن در مسجد الحرام را قرار داده‌اید، همانند آن کس که به خدا و روز جزا ایمان آورده و در راه خدا جهاد کرده است؟ هرگز پیش خدا برابر نیستند، خدا گروه ستمکاران را هدایت نمی کند. آنان که ایمان آورده‌اند و هجرت کردند و در راه خدا با اموال و جانهایشان جهاد کردند، از جهت مقام به نزد خدا برترند و ایشان رستگارانند، نویدشان می دهد پروردگارشان به رحمتی از جانب خود و خشنودی و بهشت‌هایی که در آن‌ها نعمت پایدار برای آنان باشد.

در آن بهشت‌ها جاودانند، به راستی که نزد خدا پاداشی بزرگ است. شهادت می دهم که تو به ستایش خدا مخصوص شده‌ای و مخلص در طاعت خدایی، برای هدایت جایگزینی نجستی و در بندگی پروردگارت احدی را شریک نساختی، خدای تعالی دعای پیامبرش (درود خدا بر او و خاندانش) را در حق تو اجابت کرد، سپس اظهار آن چه تو را سزاوار حکومت بر ملّتش کرده بود به او فرمان داد، برای بالا بردن شأنت و علنی ساختن برهانت و دفع باطل‌ها و بریدن بهانه ها، پس زمانی که از آشوب اهل فسق بیمناک شد و درباره تو در برابر منافقان محافظه کاری کرد، پروردگار جهانیان به او وحی کرد:‌ ای رسول! آن چه از پروردگارت به تو نازل شده به مردم برسان، اگر انجام ندهی پیام خدا را نرسانده ای، خدا تو را از مردم حفظ می کند، پس او بار‌های سنگین سفر را بر دوش جان نهاد و در حرارت شدید نیمه روز برخاست، سخنرانی کرد و شنواند و فریاد زد، پس پیام حق را رساند، سپس از همه آن‌ها پرسید: آیا رساندم؟ گفتند: به خدا قسم آری. فرمود: خدایا شاهد باش. سپس به مردم خطاب کرد: آیا من آن نیستم که به مؤمنان از خود آنان سزاوارترم؟ گفتند: آری، پس دست تو را گرفت و فرمود: هر که را که من مولای اویم، پس این علی مولای اوست، خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد و یاری کن کسی را که یاری اش کند و خوار کن هر که خوارش سازد. پس به آن چه خدا درباره تو بر پیامبرش نازل کرد، ایمان نیاوردند جز عده‌ای اندک و اکثرشان را نیافزود جز زیانکاری، پیش از آن نیز خدا در حق تو این آیه را نازل کرد، در حالی که آنان دوست نداشتند:‌ ای کسانی که ایمان آورده اید، هر که از شما از دینش برگردد، خدا به زودی قومی را بیاورد که آنها را دوست دارد و آنها هم خدا را دوست دارند.

بر مؤمنان، نرم هستند و بر کافران، سخت. در راه خدا جهاد کنند، از سرزنش سرزنش کنندگان نمی ترسند، این است فضل خدا، به هر که بخواهد عنایت می کند، خدا گسترنده و دانا است. جز این نیست که شما، ولی خدا و رسول او و همه آنانی هستید که ایمان آورند و آنانی که نماز را بر پا می دارند و زکات می دهند، در حالی که رکوع کننده اند و هر که با خدا و رسولش و کسانی که ایمان آوردند دوستی کند، پس حزب خدا حزب پیروز است. پروردگارا به آن چه نازل کردی، ایمان آوردیم و از پیامبر پیروی کردیم، پس ما را با گواهان بنویس. پروردگارا دل‌های ما را پس از آن که هدایتمان کردی، منحرف مساز و به ما از نزد خود رحمتی ببخش که تو بسیار بخشند‌ه ای. خدایا ما می دانیم که این گفتار از نزد تو حق است، پس لعنت کن کسی که با آن معارضه کرد و به آن کبر ورزید و آن را تکذیب کرد و کافر شد.

و زود است بدانند کسانی که ستم کردند، به چه بازگشتگاهی برگردند. سلام بر تو‌ ای امیر مؤمنان و سرور جانشینان و رأس عبادت‌کنندگان و پارساترین پارسایان و رحمت خدا و برکات و درود‌ها و تحیاتش بر تو باد، تویی خوراننده طعام در حال دوست داشتن آن، به درمانده و یتیم و اسیر تنها به خاطر خشنودی خدا که از آنها پاداش و سپاسی نمی خواستی و خدای تعالی در حق تو چنین گفت: دیگران را بر خود ترجیح می دهند، گرچه خود تهیدست باشند، هر که از بخل وجودش محفوظ ماند، پس آنانند از رستگاران، تویی فروبرنده خشم و گذشت کننده از مردم و خدا نیکوکاران را دوست دارد، تویی صبرکننده در تنگدستی و پریشان حالی و به هنگام جنگ، تویی بخش کننده به برابری و دادگر در میان ملّت و آگاه به مقرّرات خدا، از میان همه انسانها، خدای تعالی خبر داد از آن چه سزاوار کرده تو را از فضلش به گفته خود: آیا کسی که مؤمن است، همانند کسی است که فاسق است؟ هرگز برابر نیستند.

امّا کسانی که ایمان آورده‌اند و کار شایسته کردند، برای آنها بهشت‌های خویش جایگاه جهت پذیرایی به پاداش آن چه انجام دادند و تویی اختصاص یافته به علم قرآن و حکم تأویل و صریح گفتار پیامبر و تو راست موقعیت‌های گواهی شده و مقامات مشهور و روز‌های یاد شده، روز بدر و روز احزاب آن زمان که چشم‌ها منحرف و جان‌ها به گلو‌ها رسید و به خدا گمان می بردید، گمان‌های گوناگون، در آن‌جا اهل ایمان، آزمایش و دچار تزلزل روحی شدند، تزلزل سخت. آن هنگام اهل نفاق و آنان که در دلهایشان بیماری بود، گفتند: خدا و رسولش جز فریب به ما وعده ندادند و در آن زمان گروهی از آنان گفتند:‌ ای اهل مدینه جایی برای شما نیست، بازگردید و جمعی از آنان از پیامبر اجازه می‌خواستند، می‌گفتند: خانه‌های ما باز و بی‌حفاظ است و حال آن که بی‌حفاظ نبود، آنان جز فرار از جنگ قصدی نداشتند و خدای تعالی فرمود: همین که اهل ایمان دسته‌های کفر و شرک را دیدند، گفتند: این همان است که خدا و رسول او به ما وعده داد، خدا و رسول او راست گفتند.

و آنان را نیافزود مگر ایمان و تسلیم، پس عمرو قهرمان آنها را کشتی و جمع آنان را فراری دادی و خدا آنان را که کافر بود با خشمشان بازگرداند، در حالی که به غنیمتی دست نیافتند و خدا جنگ را از اهل ایمان کفایت کرد و خدا نیرومند و عزیز است و روز احد هنگامی که از اطراف پیامبر فرار می کردند و به احدی اعتنا نمی‌کردند و پیامبر آنان را از پشت سرشان به کارزار دعوت می کرد، تو بودی که مشرکان را برای حفظ پیامبر به راست و چپ دفع می کردی تا خدا گزند آنان را در حالی که ترسان بودند از شما دو بزرگوار برگرداند و شکست خوردگان را به وسیله تو یاری کرد؛ و روز حنین، بنابر آن چه قرآن در این آیه به آن گویا شد: «زمانی که نفرات زیاد شما باعث شگفتی شما شد، اما شما را به هیچ وجه بی‌نیاز نکرد و زمین با آن فراخی خود بر شما تنگ شد، سپس روی گردانده فرار کردید.

آن‌گاه خدا آرامش خود را بر رسول خود و بر مؤمنان نازل فرمود. مؤمنان تو بودی و همراهانت و عمویت عباس علیه‌السلام. شکست‌خوردگان را صدا می زد:‌ ای اصحاب سوره بقره،‌ ای اهل بیت شجره تا جماعتی به او پاسخ دادند، که تو رنج آنها را کفایت کردی و به جای آنها کمک را عهده‌دار شدی، پس نومید از پاداش برگشتند و امیدوار به وعده خدای تعالی به توبه و این است سخن خدا که عظیم باد یاد او: آن گاه خدا توبه می پذیرد پس از آن، توبه کسی را که بخواهد، در حالی که تو درجه صبر را به دست آوردی و به مزد بزرگ پیروز شدی و روز خیبر که خدا شکست منافقان را آشکار کرد و دنباله کافران را برید و سپاس خدای را پروردگار جهانیان، در حالی که آنها از پیش با خدا پیمان بسته بودند که فرار نکنند و به یقین پیمان خدا مورد بازخواست است. مولای من تویی حجّت رسا و راه روشن و نعمت کامل و برهان تابناک، پس گوارا باد تو را، آن چه خدا از برتری به تو داد و نابود باد دشمن نادانت و درود خدا بر پیامبر و خاندان او.

در همه جنگ‌ها و لشکرکشی‌های آن حاضر بودی، پیشاپیش پرچم اسلام را به دوش می کشیدی و شمشیر می زدی، سپس تنها برای تدبیر و کاردانی مشهودت و بینایی خود در امور، در همه میدان‌ها تو را به فرماندهی می گماشت و امیری بر تو نبود، چه بسیار کار‌هایی که تقوا مانع اجرای تصمیمت در آنها شد، اما جز تو در مثل آن از هوای نفس پیروی کرد، پس نادانان گمان کردند، که تو از آن چه او به آن رسید، عاجز شدی، به خدا قسم گمان کننده این چنین گمراه شد و را نیافت و تو واضح ساختی آن چه مشکل شده بود از این امور، برای آن که توهّم و تردید کرد به گفتارت، درود خدا بر تو که فرمودی: گاهی انسان زبردست و چیره روی چاره را میبیند، اما در برابر آن پرده‌ای از تقوای خداست.

در نتیجه روی چاره را آشکار رها می کند، اما فرصت آن را غنیمت می داند کسی در امر باکی ندارد، به خدا سوگند راست گفتی و یاوه‌سرایان دچار زیان شدند، هنگامی که آن دو عهدشکن [طلحه و زبیر] با تو به فریبکاری برخاستند و گفتند قصد عمره داریم، به آنان گفتی: به جان خودتان قسم: قصد عمره ندارید، به کل قصد خیانت دارید، در نتیجه از آن دو نفر بیعت گرفتی و پیمان را محکم کردی، پس در نفاق کوشیدند، زمانی که بر کار نادرستشان آگاهشان کردی، بی توجّهی کردند و به کار خویش بازگشتند، اما بهره مند نشدند و سرانجام کار هر دو خسران شد. سپس اهل شام خیانت آن دو را دنبال کردند و تو پس از بستن راه غدر بر آنان به سویشان حرکت کردی، اما آنها به دین حق گردن ننهادند و در قرآن تدبّر نکردند، بی‌خردان پست و گمراهان ناجوانمرد، به آن چه در حق تو بر محمّد صل الله علیه و آله نازل شده بود، کافرند و یاوران مخالف تو، در حالی که خدا به پیروی از تو امر کرد و مؤمنان را به یاری تو فرا خواند.

و فرمود خدای عزّ و جلّ:‌ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خدا را پروا کنید و با راستگویان باشید. مولای من حق بر تو نمایان شد، در حالی‌که مردم آن را به یک سو انداختند و تو روش‌های دینی را پس از کهنگی و نابودی آشکار ساختی، تو راست پیشینه جهاد بر پایه تصدیق به قرآن و تو راست فضیلت جهاد بر پایه تحقّق تأویل و دشمن تو دشمن خدا و انکارکننده رسول خدا است، دعوت می کند دعوت باطل، حکومت می کند به ستم، فرمان می دهد غاصبانه، دار و دسته‌اش را به دوزخ می خواند، در حالی که عمّار جهاد می کرد و میان دو لشکر فریاد می زد: کوچ کنید، کوچ کنید به سوی بهشت و زمانی که آب خواست، با شیر سیراب شد و تکبیر زد.

و گفت: رسول خدا (درود خدا بر او و خاندانش) به من فرمود: آخرین نوشیدنی‌ات از دنیا مخلوطی است از شیر و تو را گروه متجاوز به قتل می رساند، پس ابو العادیه فزاری راه را بر عمّار گرفت و او را کشت، بر ابو العادیه لعنت خدا و لعنت فرشتگان خدا و همه پیامبران، و لعنت بر کسی که شمشیر به روی تو کشید و تو به روی او شمشیر کشیدی،‌ ای امیر مؤمنان، از مشرکان و منافقان تا روز قیامت، و بر آن که خشنود شد به آن چه تو را غمگین ساخت و غم تو را ناخوش نداشت و دیده بر هم نهاد و بی‌تفاوت گذشت و علّت و عاملش را انکار نکرد، یا علیه تو به دست و زبان کمک کرد، یا از یاری تو دست کشید، یا از جهاد کردن به همراه تو، کناره‌گیری کرد، یا فضل تو را کوچک شمرد و حقّت را انکار کرد یا با تو برابر کرد، کسی را که خدا قرار داد تو را سزاوارتر به او از خود او و درود‌های خدا و رحمت و برکات و سلام و تحیاتش بر تو و بر امامان از خاندان پاک تو. فدک صدّیقه طاهره زهرا سرور زنان، نپذیرفتن گواهی تو و گواهی دو سرور از عترت تو مصطفی است. (درود خدا بر شما باد.)

و حال آن که خدا درجه شما را بر امّت برتر گرداند و منزلت شما را رفیع قرار داد و فضل و شرفتان را بر جهانیان آشکار ساخت و پلیدی را از شما برد و پاک ساخت، پاک‌ساختنی ویژه، خدا عزّ و جلّ فرمود: انسان بسیار حریص آفریده شده است، چون گزندی به او در رسد، بی‌صبری کند و چون خیری به او در رسد، دریغ ورزد، جز نمازگزاران، پس خدای متعالی، پیامبر برگزیده خود و تو را،‌ ای سرور جانشینان، از همه خلق استثنا کرد، پس آنان که به تو ستم کردند، چقدر از دیدن حق کور بودند، سپس سهم خویشان پیامبر را از باب فریب برای تو مقرّر داشتند، اما به جور و ستم از اهلش برگرداندند، چون حکومت به تو برگشت با خویشان پیامبر در حالی که از آن دو نفر رویگردان بودی، به خاطر پاداشی که نزد خدا برای تو بود، به همان صورت عمل کردی که آن دو نفر عمل کردند، پس گرفتاری تو به آن دو نفر به گرفتاری پیامبران (درود خدا بر ایشان) در هنگام تنهایی و بی‌یاوری شبیه شد.

و در آرمیدن در بستر پیامبر شبیه به اسماعیل ذبیح (درود بر او) شدی، چه آن که تو نیز مانند او قبول و اطاعت کردی به همان صورت که اسماعیل صابرانه و پاداش‌خواهانه اطاعت کرد، وقتی که ابارهمی گفت: «پسرم در خواب دیدم که تو را ذبح می کنم، بنگر که رأی تو چیست»؟ گفت: «پدر به آن چه دستور داده شد‌ه‌ای اقدام کن، اگر خدا بخواهد مرا از بردباران خواهید یافت» و تو را نیز زمانی که پیامبر (درود خدا بر او و خاندانش) در بستر خود خواباند و به تو فرمان داد در خوابگاه او بیارامی و او را با جان خود از شر دشمنانش حفظ کنی، فرمانبردارانه به پذیرش دعوتش شتافتی و خود را برای شهادت آماده کردی، در نتیجه خدا از فرمانبرداری تو قدردانی کرد و از کار زیبای تو به گفتار خود جلّ ذکره در قرآن پرده برداشت.

آن‌جا که فرمود: «و از مردم کسی است که جان خود را جهت به‌دست‌آوردن خشنودی خدا می‌فروشد.» سپس گرفتاری تو در جنگ صفین، در حالی که قرآن‌ها از روی حیله و فریب به نیزه‌ها بالا رفته بود، در نتیجه شک و تردید پیدا شد و حق به یک سو افتاد و از گمان پیروی شد. این گرفتاری تو شبیه به گرفتاری هارون شد، زمانی‌که که موسی او را بر قوم خود امارت داد و آنها از او پراکنده شدند، هارون بر سر آنان فریاد می‌زد.

انتهای پیام