«شیعه نیوز»: جناب شیخ الائمه حضرت امام صادق علیه السلام در روایت شریفی می‌فرمایند: «غلاء السعر یُسیءُ الخُلق و یُذهِب الأمانة و یَضجُرُ المرءَ المسلم»؛ به این معنا که «گرانی قیمت‌ها اخلاق و رفتار مردم را بد می‌کند. امانت داری را از بین می‌برد و مردم مسلمان را در فشار و سختی به ستوه می‌آورد.»
رئیس مذهب شیعه در کنار توجه ویژه به توسعه دانش در جهان تشیع، بر افزایش قدرت اقتصادی شیعیان تاکید ویژه‌ای داشته و همواره بر تحقق این هدف از طرق مشروع تاکید می‌نمود و آثار زیان‌بار و خطرناک افزایش شدید قیمت‌ها و گسترش فقر را یادآور شده بود؛ بخشی مهم از سیره امام صادق که کمتر به آن توجه شده است.
به گزارش «تابناک»؛ امام صادق علیه السلام که ششمین امام معصوم است و مذهب شیعه را با نام او به عنوان مذهب جعفری می‌شناسند، در سال ۸۰ یا ۸۳ قمری در مدینه به دنیا آمد و پس از رحلت پدر، رهبری فکری و سیاسی شیعیان اصیل پیرو مذهب امامیه را بر عهده گرفت. آن حضرت تا سال ۱۴۸ قمری در قید حیات بود. در این مدت هزاران شاگرد در محفل درسش حاضر می‌شدند و مورد ستایش تمامی عالمان عصر خویش بود. در متون دینی شیعه، چندین هزار روایت از آن حضرت در تفسیر، اخلاق و به ویژه فقه، رسیده که باعث عظمت حدیث شیعه و موجب تقویت بنیه علمی آن است.
از آغاز ولادت تا هنگام رحلت این امام بزرگوار، ده تن از امویان به نام های: عبد الملک پسر مروان، ولید پسر عبد الملک (ولید اول)، سلیمان پسر عبد الملک، عمر پسر عبد العزیز، یزید پسر عبد الملک (یزید دوم)، هشام پسر عبد الملک، ولید پسر یزید (ولید دوم)، یزید پسر ولید (یزید سوم)، ابراهیم پسر ولید و مروان پسر محمد، و دو تن از عباسیان ابو العباس، عبد الله پسر محمد معروف به سفاح و ابو جعفر پسر محمد معروف به منصور بر حوزه اسلامی حکومت داشته اند. آغاز امامت امام صادق (ع) با حکومت هشام پسر عبد الملک و پایان آن، با دوازدهمین سال از حکومت ابو جعفر منصور (المنصور بالله) مشهور به دوانیقی مصادف بوده است.
یکی از اصول اقتصادی حضرت صادق (ع) تلاش دائم و پایداری در راه هدف است. تحرک و پویایی که از اعتقاد راسخ انسان به مقاصد خویش سرچشمه می‌گیرد، در راه رسیدن به مراد ضروری‌ترین عامل به شمار می‌آید. انسان مسلمان برای رسیدن به سعادت اخروی باید در امور دنیوی خویش نیز تلاش کند و آن را به عنوان وسیله و پلی برای وصال به مطلوب بنگرد.
علی بن عبدالعزیز می‌گوید: امام صادق (ع) روزی از من احوال عمر بن مسلم را پرسید، عرضه داشتم فدایت شوم او از تجارت دست برداشته و به عبادت و نماز و دعا روی آورده است. امام فرمود: «وای بر او! آیا او نمی‌داند که هر کس به دنبال دنیا و کسب روزی حلال نرود، دعایش مستجاب نخواهد شد.» سپس امام افزود: هنگامی که آیه «من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب» [۱]؛ هر کس تقوای الهی پیشه کند (خداوند) راه خروج از مشکلات را برایش قرار می‌دهد و از جایی که گمان نمی‌برد روزی اش می‌دهد.» نازل شد، تنی چند از اصحاب پیامبر (ص) از کسب و کار دست کشیده و در‌ها را به روی خود بسته، مشغول عبادت شدند تا خداوند متعال روزی آنان را از طریق عبادت برساند.
هنگامی که رسول اکرم (ص) خبردار شد، آنان را احضار نمود و فرمود: «شما به چه انگیزه‌ای از کسب و کار دست کشیده و از جامعه فاصله گرفته و به عبادت پرداخته اید؟» گفتند: «یا رسول الله! خداوند روزی ما را تکفل کرده و ما هم به عبادت او روی آورده ایم.» رسول خدا (ص) فرمود: «انه من فعل ذلک لم یستجب له، علیکم بالطلب؛ هر کس چنین کند دعای او پذیرفته نخواهد شد، بر شما باد به کسب [روزی و درآمد].» [۲]
در روایت دیگری حضرت تلاش حضرت علی (ع) را به تصویر کشیده و به عنوان الگو مطرح می‌شود. «عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ (ع) أَنَّ عَلِیاً (ع) أَعتَقَ أَلْفَ مملُوک من کدِّ یدِه؛ امام صادق (ع) فرمود: «علی (ع) هزار بنده از دست رنج خود (خرید و در راه خدا) آزاد کرد.» [۳]و نیزحضرت امام صادق (ع) در سخن دیگری توضیح می‌دهد که برخی از افراد دعایشان هیچ گاه به اجابت نخواهد رسید و از جمله فرمود: «أَربَعَةٌ لَا تُستَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٌ جَالِسٌ فِی بَیتِهِ یقُولُ اللَّهُمَّ ارزُقنِی فَیقَالُ لَه أَ لَم آمرک بالطَّلَبِ؛ [۴]مردی در خانه اش نشسته و مدام می‌گوید خدایا! به من روزی عطا کن! به او گفته می‌شود آیا تو را فرمان ندادم به طلب [روزی]».
جناب شیخ الائمه حضرت امام صادق علیه السلام در روایت شریفی می‌فرمایند: «غلاء السعر یُسیءُ الخُلق و یُذهِب الأمانة و یَضجُرُ المرءَ المسلم [۵]» به این معنا که «گرانی قیمت‌ها اخلاق و رفتار مردم را بد می‌کند. امانت داری را از بین می‌برد و مردم مسلمان را در فشار و سختی به ستوه می‌آورد.»
تأکیدی که نشان دهنده آثار سوء عقب ماندگی اقتصادی است و موجب می‌شود تا بر اثر گرانی و تورم، بخش‌های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به ویژه ارزش‌های اخلاقی جامعه به شدت آسیب ببیند که این‌ها همه از آثار عقب ماندگی اقتصادی است؛ بنابراین روایت و روایات متعدد دیگری که تأییدکننده این موضوع است، جهاد اقتصادی با جهاد فرهنگی ارتباط مستقیم پیدا می‌کند؛ چون در این میدان مبارزه، تلاش برای تولید انبوه محصولات فاسد فرهنگی با بهره گیری از ابزار‌ها و تکنیک‌های متعدد از یک سو و از سوی دیگر برنامه ریزی برای تحریم همه جانبه اقتصادی نظام جمهوری اسلامی ایران با یک هدف مشخص صورت می‌گیرد که آن افول اخلاق در جامعه اسلامی است که در صورت تحقق آن، همه آرمان‌های نظام مورد تهدید قرار می‌گیرند.
یکی از سپاهیان جهل، فقر است
جناب شیخ الائمه (ع) همچنین در روایت شریف دیگری نیز در توضیح مبحث مربوط به جنود عقل و جهل می‌فرمایند: «یکی ازسپاهیان عقل، غنا و یکی از سپاهیان جهل، فقر است. [6]» با این تعبیر مشخص می‌شود که «فقر» در واقع زمینه ساز «جهل» در جامعه است و این دو موضوع یک رابطه مشخص و تعریف شده در حوزه‌های اجتماعی دارند.
بر این اساس می‌توان این گونه نتیجه گرفت که عقب ماندگی اقتصادی هم فقر دینی در جامعه ایجاد می‌کند و هم موجب بروز فقر فرهنگی در جامعه می‌شود.
پی نوشت
۱. طلاق؛ ۳-۴.
تبلیغاتالی گشت
۲. تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۳۲۳.
۳. وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۲۲، ح ۱؛ کافی؛ ج ۵، ص ۷۴، ح ۲ و ۴.
۴. اصول کافی، باب من لا تستجاب دعوته، حدیث ۲.
۵. فروع کافی، شیخ کلینی، جلد ۵، کتاب المعیشة، باب الاسعار ۱۶۴، ح ۶،
۶. الکافی، کتاب العقل و الجهل، ح ۱۴