«شیعه نیوز»: دعای روز بیست‌وپنجم ماه مبارک رمضان به شرح زیر است:
دعای روز بیست و پنجم ماه رمضان
اللّٰهُمَّ اجْعَلْنِى فِیهِ مُحِبّاً لِأَوْلِیائِکَ، وَمُعادِیاً لِأَعْدائِکَ، مُسْتَنّاً بِسُنَّهِ خاتَمِ أَنْبِیائِکَ، یَا عاصِمَ قُلُوبِ النَّبِیِّینَ.
خدایا، مرا در این ماه دلبسته اولیائت و دشمن دشمنانت قرار ده و آراسته به راه و روش خاتم پیامبرانت گردان، ای نگهدارنده‌ی دل‌های پیامبران.
تفسیر:
در روز بیست و پنجم ماه مبارک رمضان دعا می کنیم که:
خدایا! مرا امروز دوستدار دوستانت و دشمن دشمنانت قرار بده.
یکی از مسایل مهم زندگی، دوستی ها و دشمنی هاست. دعای امروز ملاک و معیار دوستی و دشمنی را برای ما بیان می کند. باید دانست یکی از واجبات دینی و اعتقادی ما «تولی» و «تبری» است؛ یعنی دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا.
پیوند و محبّت انگیزه ای است برای نزدیکی افکار و اعتقادات انسان ها. بنابراین اسلام از دوستی با کفّار و مشرکان نهی کرده و پذیرفتن ولایت آنان را، دشمنی با خدا و پیامبران دانسته است. پیشتر نیز گفتیم که محبت با دوستان خدا و اولیای او باید ثمره ی عملی داشته باشد و ما را به میدان و عرصه ی عمل بکشاند.
مصداق بارز و روشن اولیا الهی و دوستان واقعی خداوند، پیشوایان معصوم علیهم السلام هستند. همانها که دوستی با آنان، دوستی با خداست و دشمنی ایشان، دشمنی با خدا. در قرآن کریم آمده است:
اولیای خدا کسانی هستند که ترس و اندوهی ندارند.
خوف و ترس معمولاً به دلیل فقدان نعمت هایی است که انسان در اختیار دارد یا ناشی از خطراتی است که ممکن است در آینده او را تهدید کند. همان گونه که غم و اندوه معمولاً نسبت به گذشته و فقدان امکاناتی است که در اختیار داشته است.
امّا دوستان راستین خدا از هرگونه وابستگی و اسارت جهان مادّه آزادند و میان آنان و خداوند فاصله ای نیست. حجاب ها از قلبشان کنار رفته و در پرتو نور معرفت و ایمان و عمل، خدا را با چشم دل چنان می بینند که هیچ گونه تردیدی به دل راه نمی دهند.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند:
دوستان خدا، ما هستیم و پیروان ما؛ آنان که بعد از ما می آیند. خوشا به حال ما و بیشتر از آن خوشا به حال آنان!
اصحاب پرسیدند: «چرا بیشتر از ما؟ مگر ما و آنان هردو پیرو یک مکتب نیستیم و اجر ما به یک اندازه نیست؟» فرمود: «خیر، آنان مسوولیت هایی بر دوش دارند که شما ندارید و تن به مشکلاتی می دهند که شما نمی دهید.»
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم درباره ی ویژگی های اولیای خدا چنین فرمودند:
سه نشانه از صفات اولیای خداست: اوّل، اطمینان و اعتماد به خداوند متعال در هر چیزی؛ دوّم، بی نیازی جستن از غیر او در هرچیزی و سوّم، احساس نیاز به او در هر چیزی.
در واقع آن چه ولّی خدا را به راستی شایسته ی این مقام می کند، ارتباط عمیق او با این سه نکته است و شاید از همه مهم تر همان نکته ی اوّل یعنی اعتماد به خداوند باشد که ریشه ی هر سه نکته است.
به همین ترتیب انسان در دشمنی ورزیدن نیز باید روش الهی و مکتبی داشته باشد. گرچه برخی به عنوان مسیحیت فقط از محبت سخن می گویند و مسیحیت را دین محبّت می دانند و می گویند: اگر کسی سیلی به طرف راست صورت شما زد، طرف چپ را هم بیاور تا سیلی دیگری بزند.
ولی اسلام به انسان درک می دهد و می گوید در مقابل دشمنان نمی توان سکوت کرد، بلکه باید مبارزه کرد و شربت شهادت نوشید. چنان چه سیره و روش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه معصومین علیهم السلام این گونه بود. سرور شهیدان عالم، اباعبداللّه الحسین علیه السلام زیر بار بیعت با دشمنان خدا نرفت و قاطعانه با آنان جنگید و فرمود:
من مرگ را جز سعادت نمی بینم و زندگی ستمکاران را بر خود ننگی بزرگ می دانم.
این حدیث، شدت خشم و انزجار امام را نسبت به دشمنان اسلام می رساند.
مؤمن در جامعه اسلامی باید موضع، هدف و قاطعیت داشته باشد. با منکرات و دسیسه های دشمنان اسلام مبارزه کند و هویت انسانی و اسلامی خود را نشان دهد. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:
آیا می دانید کدامیک از دستگیره های ایمان محکم تر است؟
هرکس جوابی داد ولی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:
محکم ترین دستگیره ی ایمان، دوستی و دشمنی در راه خدا و تولی با اولیای خدا و بیزاری از دشمنان خداست.
امام سجاد علیه السلام درباره ی دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان او چنین می فرماید:
هنگامی که روز قیامت فرا رسد، خداوند، انسان های قبل و بعد را در یک جا جمع می کند. سپس منادی فریاد می زند: کجایند آنان که دوستان خدا هستند؟ جمعی برمی خیزند. به آنان خطاب می شود: شما بدون حساب به سوی بهشت روانه گردید. آنان نیز رهسپار بهشت می شوند. در راه، جمعی از فرشتگان با ایشان ملاقات کرده و می پرسند: شما از کدام حزب هستید؟ در پاسخ می گوید: ما برای خدا و به فرمان خدا، با دوستان خدا دوست بودیم و با دشمنان او، دشمن. فرشتگان به آنان بشارت می دهند و می گویند: چه نیکوست پاداش عمل کنندگان.
فراز دوّم این گونه آغاز می شود:
خدایا! مرا پیرو راه روشن آخرین پیامبرانت مقرر فرما،ای نگهدارنده ی دل های پیامبران.
یکی از منابع فقهی ما در احکام اسلامی، سنت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه معصومین علیهم السلام است. آنچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و جانشینان ایشان امر فرموده، انجام داده یا تأیید کرده اند، سنّت است و باید به آن عمل کرد.
البته همه ی موارد سنّت بر ما واجب نیست، بلکه بعضی امور مستحب است. یکی از سنت های مهمّ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم همان دوستی با اولیای خدا و دشمنی با دشمنان اوست که در فراز قبلی از آن سخن گفتیم.
نحوه ی زندگی شخصی و اجتماعی رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم برای ما جنبه ی قانون دارد. روش راه رفتن، خوردن، آشامیدن، معاشرت با مردم، رسیدگی به فقرا و ایتام، برخورد با فرزندان، همسران و نزدیکان آن بزرگوار، هرکدام نمایش و تجسمّی از اسلام اصیل است. فرهنگ اسلام، دستورات انسان ساز فردی و اجتماعی بسیاری دارد که سرچشمه ی آن، سنت نبوی صلی الله علیه و آله وسلم است.
از دعای امروز می توان به این موضوع دست یافت که تکالیف و وظایف ما چگونه است؟ باید سنت و سیره ی رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم را مطالعه کرد و پس از شناخت کامل، در مسیر آن گام برداشت. در امتداد این سنت، سیره ی امام و ائمه معصومین علیهم السلام است که پیروی از آن مانند پیروی از نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلم است.
پیروی از امامان معصوم علیهم السلام نیز مانند پیروی از نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلم است؛ زیرا امامت تداوم رسالت است و امام، جانشین پیامبر و پیروی از او، تضمین سعادت دنیا و آخرت است اگر کسی، در امتداد سنت های انبیا و اولیای الهی، سنت و روش حسنه ای را در میان مردم و جامعه رواج دهد، مورد ستایش و تحسین است. حتی در روایت داریم که فرمودند بعد از او نیز هرکس به این سنت شایسته عمل کند، برای ایجاد کننده ی سنت، اجر و ثواب خواهد داشت. به همین ترتیب اگر کسی کار زشتی را در میان مردم ابداع کند و آن کار زشت، سرمشق عملی دیگران شود، برای ایجاد کننده ی آن سنت غلط، گناه نوشته خواهد شد. در این صورت وای بر احوال کسانی که برخی سنت های ناشایسته و غیر اسلامی را در میان مردم ترویج می کنند.
مؤمنان هوشیار نیز باید برای جلوگیری از این کارهای ناشایسته قیام و اقدام کنند تا نسل آینده از دستبرد اختلاط و بدعت های دیگران در امان بماند.
در زمینه ی عمل به سنت های رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و جانشینان بر حقش علیه السلام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
کسی که سنت شایسته ای را پایه گذاری کند و پس از او دیگران به این سنت عمل کنند، اجرش مانند اجر کسانی است که عمل می کنند، بدون آن که از اجر عمل کنندگان چیزی کاسته شود، و هرکس سنت ناشایست و غلطی را بنا گذارد و بعد از او دیگران به این روش عمل کنند، برای او همانند عمل کنندگان گناه محسوب می شود؛ بدون این که از گناه عمل کنندگان چیزی کاسته شود.
در پایان دعای امروز، خدا را با نام، «یا عاصِمَ قُلُوبَ النَّبین» صدا می زنیم؛ زیرا او نگهبان دل های انبیا است. آری، عصمت یکی از ویژگی هایی است که خداوند به انبیا علیهم السلام عنایت فرموده و این ویژگی سبب می شود که ایشان از خطا و لغزش ها در امان باشند.
مسؤولیت سنگین رهبری جامعه اقتضا می کند که پیامبران دارای چنین مقامی باشند؛ زیرا اگر آنان نیز مانند دیگران خطا و لغزش داشتند، دعوتشان بی پاسخ می ماند.
خداوند با به ودیعه گذاشتن مقام عصمت در انبیا ایشان را در برابر هر خطا و سهو و نسیان و لغزشی، محافظت می فرماید. خداوند برای این که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بتواند سرمشق مردم باشد و الگویی برای نیکی ها گردد و از عواقب لغزش هایی که ممکن است دامن گیر یک رهبر بزرگ شود، در امان باشد و در نتیجه امت به تضاد و هرج و مرج دچار نگردد، پیامبر خود را در برابر خطا و گناه بیمه می کند تا اعتماد کامل مردم نسبت به او جلب شود.
نکته قابل توجه این است که عصمت مراحلی دارد که یکی از مهم ترین آن ها، عصمت قلب است؛ زیرا ممکن است کسی در عمل گناه نکند، ولی در قلب خود خطا کند. آن چه مهم است این که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم گناه را به قلب خود نیز راه نمی دهد و این کاری است بس دشوار که تنها با عنایت و فضل الهی میسر خواهد بود.
پس خداوندی که چنین فضل و رحمتی دارد، می تواند در مراحلی پایین تر به بندگانش عنایت فرموده و دستشان را بگیرد و از منجلاب گناه و معصیت نجات دهد و ایشان را پیرو سنت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه معصومین علیهم السلام قرار دهد.
انتهای پیام