قال امیرالمومنین علیه السلام:
من عرف نفسه فقد عرف ربه
هرکس خودش را بشناسد، به تحقیق خدایش را نیز خواهد شناخت.
اگر از شما بخواهم در حد 5 دقیقه بدون وقفه در مورد خودتان (ویژگی ها، نکات مثبت، استعدادها، شخصیت و ..) صحبت کنید، آیا قادرید؟
همین الان کاغذ و قلم را بردارید و شروع به نوشتن کنید. از ویژگی های جامعه شناختی نظیر سن و شغل و تاهل و تحصیلات نه! صرفا ویژگی های شخصیتی و درونی.
بسیاری افراد قادر به گفتن از خود نیستند و وقتی این سوال مهم از آن ها پرسیده می شود، گیج و سردرگم و مبهوت می مانند. نهایت بتوانند فهرستی از نقاط ضعف خود را ارائه دهند که مدام خود را بابتشان سرزنش می کنند.
چرا ما خود را نمی شناسیم؟
بسیاری از ما توجه و نگاهمان به دنیای بیرون بیشتر از دنیای درونمان است. عیوب دیگران را بسیار بیشتر از عیوب خود می بینیم و حتی زیبایی ها، نقاط قوت و نعمت های دیگران را نیز بیشتر از خود می بینیم. انگار فراموش کرده ایم که مولا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند:
یا بعضا کارهایی انجام میدهیم که حالمان با آن کار بد می شود. گاهی ما در تعامل با یکدیگر فکر می کنیم هر دو بالغ هستیم و کاملا رفتار عاقلانه داریم اما زمانی که آن رفتار را انجام میدهیم، آن رفتار، ما یا طرف مقابل را اذیت میکند یا خودمان اذیت میشویم.
این قبیل رفتارها هشدار یا پیش آگهی بیماری های فکری- روانی است که در انسان ها به وجود می آید. بیماری هایی از قبیل افسردگی، اضطراب، وسواس فکری، پرخاشگری و ... .
خیلی وقت ها دچار تعارض های مختلفی هستیم. در لحظه ای بسیار حساس و زودرنج می شویم و دنبال جلب محبت و حمایت کسی می گردیم. در وقتی دیگر کاملا بالغ و مستقل و کمی هم خشن و سخت عمل می کنیم. یک روز حالمان خوب و کاملا سرحالیم، روز دیگر دمغ و افسرده. سر کار بسیار مدیر و منضبط و سخت گیر نمود داریم، در منزل حرفمان را کسی نمی خواند و توجه نمی کند. درونمان که دیگر هیچ! غوغایی است. پر از سوال و ابهام و خودسرزنشی و حرف و حدیث درباره ی گذشته و آینده.
شاید اگر کمی این فشارها در شما زیاد شده باشد، برایتان سوال باشد که ریشه ی همه ی این تعارض ها، حرف و حدیث ها و افکار ما چیست؟
درون من، جعبه ی سیاه زندگی ام
اگر بگویم شناخت درون انقدر عمیق، سخت و پر چالش است که گاهی ناممکن می نماید دروغ نگفته ام! شاید به همین جهت امیرالمومنین علیه السلام آن را مقدمه ی خداشناسی دانست. چرا که مسیری است سخت و عمیق که انتهایی ندارد. مثل خداشناسی.
درون ما پر از حرف های نگفته و رازهای نهان است. شیوه ی برخورد و تربیت والدین با ما و محیط زندگی مان، شخصیت منحصر به فرد ما را شکل داده است. شخصیتی که شاید خودمان خیلی کمتر در انتخاب و طراحی اش سهیم بوده ایم. تمام نقاط ضعف ها، مشکلات روانی، حتی ارزش هایی که شاید هیچ ریشه ای نداشته باشد هم برخاسته از همین جعبه سیاه گذشته ی ماست. این اجبار تربیت و گذشته است که گاهی باعث می شود کارهایی کنیم که فکر می کنیم دست خودمان نیست! یا حس هایی که می پنداریم نمی شود تغییرشان داد.
آیا راهی برای تغییر یا به دست گرفتن سرنوشت هست؟
اگر انسان توانایی آگاهی و اختیار را نداشت، پس چرا مسئول است؟ چرا بازخواست می شود؟ چرا از او انتظار می رود بابت اعمال ناپسندش توبه کند و دیگر تکرارشان نکند؟
اگر زندگی و انتخاب من به دست «جعبه سیاه گذشته» ام است، پس چطور از من انتظار می رود آینده و سرنوشتم را خود تعیین کنم و بابتش مؤاخذه و بازخواست می شوم؟
این ها سوالاتی است که باید از خود پرسید و جوابش واضح است. انسان مختار و آزاد است. حتی با وجود اجبار تربیت والدینی و جبر درونی، ما می توانیم خود را تغییر دهیم و از جعبه سیاه درون و گذشته ی خود رمزگشایی کنیم. اما این کار برای هرکس به فراخور توان و مهارت ها و آگاهی اش متفاوت است. ممکن است کسی با ریاضت و خودسازی شرعی به این کار دست پیدا کند و دیگری با تعلیم یا درمان نزد متخصصین این کار.
کار را به کاردان بسپار
چیزی که کاملا بدیهی و عقلی است سپردن کار به متخصص و کاردان است. همان طور که ما برای مشکلات جسمی خود، تسلیم پزشک متخصص آن کار هستیم؛ برای درمان بیماری ها و نواقص روحی روانی مان نیز باید خود را تسلیم روان شناس یا مشاورین خبره کنیم. متخصص روان برای شناخت چگونگی کارکرد مغز و روان کسب معلومات و تجربه کرده و به میزان زیادی می تواند شما را نسبت به رمز و رازهای درونی خود آگاه کند. این مسیر باعث می شود سرعت خودشناسی و درمان ضعف های روانی و روحی زیاد شود و به آرامشی دست پیدا کنید برای رشد و توسعه ی ابعاد وجود خود. گفتگو با مشاور خبره و مورد اعتماد و همین طور شرکت در کلاس ها و دوره های کسب فن و مهارت برای رشد شخصی، می تواند بسیار به شما کمک کند. البته پیش از آن، تحقیق برای دستیابی به یک مرجع قابل اطمینان و متخصص امری است بسیار مهم
چه چیزهایی را باید در مورد خود بدانیم؟
سوالاتی که می تواند ما را به خود بشناساند زیاد است. کافی است گوشه ی خلوتی پیدا کنیم و شروع به پرسش و تفکر کنیم. تفکری که می تواند از هفتاد سال عبادت ارزشمندتر باشد.
شما چقدر به شناخت خود اهمیت می دهید؟ آیا برای اینکار به مشاور و روان شناس رجوع می کنید؟
جهت شرکت در دوره ی خودشناسی مقدماتی با تخفیف ویژه ی شیعه نیوز، اینجا را کلیک کنید
کد تخفیف شیعه نیوز:
shianewsselfknowledgh
هاجر یادگاری/کارشناس ارشد مشاوره