«شیعه نیوز»: استان قزوین از دیرباز سرزمین تولد و پرورش علمای بزرگ اسلام بوده است و این مهم تا جایی پیش رفته که همواره در کنار نام قزوین پیشوند عالم خیز بودن آن هم به کار رفته و وجود صدها دانشمند در رشته‌های مختلف علمی و حضور دانشمندان نامی دیگر بلاد در مدارس علمیه قزوین، بهترین گواه بر جایگاه رفیع این شهر در میان جهان اسلام است.
در این قسمت به زندگی مرحوم شیخ عباس حیدری قاسمی می پردازیم.
تولد و زادگاه:
آیت اله حاج شیخ عباس حیدری قاسمی فرزند ملاّ نظرعلی در سال ۱۲۸۶ هجری شمسی در روستای شنستق سفلی بخش افشاریه قزوین در خانواده‌ای متدین و کشاورز دیده به جهان گشود. پدرش نظرعلی و جدّ پدری‌اش احمدعلی از کسانی بودند که به «ملّا» معروف بودند و با احکام دینی آشنایی خوبی داشتند و خانواده در تربیت کودک نورسیده تلاش وافری انجام دادند. وی از اوان کودکی، با محبت و عشق به اهل بیت (علیهم‌السلام) تربیت و رشد یافت؛ به طوری که عمل به واجبات و پرهیز از محرّمات و ساده‌زیستی را سرلوحه‌ی زندگی خود قرار داد.
تحصیلات و اساتید
سطوح اول تحصیلات مشتمل بر مقدمات، صرف و نحو را در زادگاه خود و در محضر اساتیدی همچون حضرت حجه الاسلام و المسلمین ملّاصادق احمدی، پدر همسرش و دیگران فرا گرفت و جهت کسب سطوح عالیه در سال ۱۳۰۴ به حوزه علمیه شهرستان قزوین، _ که در آن زمان از رونق خوبی برخوردار بود_، عزیمت کرد و در مدرسه علمیه جدید (ابراهیمیه) حجره گرفت. آقایان حاج سید علی اکبر و حاج سید احمد حاج سید جوادی نیز با وی هم حجره ای بودند.
حاج شیخ عابس حیدری در این مقطع از محضر اساتید صاحب نام آن حوزه علمیه مانندآیات عظام و حجج اسلام شیخ حسین انداقی، حاج ملا محمد طارمی، حاج میرزا محمود رئیسی، شیخ تقی مدرّسی، حاج شیخ فتح الله شهیدی، حاج شیخ هدایت الله شهیدی (حاج مجتهد)، حاج سید محمد جزمه ای، سید ابوالقاسم تقوی، آیت الله حاج سید موسی زرآبادی، آیت الله مفیدی و آیت الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی «رحمه الله علیهم» کسب فیض نمود.
منظومه حکمت مرحوم حاج ملّا هادی سبزواری و شرح تجرید علّامه را از میرزا طاهر تنکابنی و حاج سید ابوالقاسم تقوی فرا گرفت و ایشان در کنار تحصیل علوم دینی، از تدریس دروس مقدمات برای طلاب مبتدی نیز غافل نبود.
عزیمت به تهران و قم
حالا شیخ عباس که با تحصیلات قریب به یک دهه در حوزه علمیه قزوین از محضر عالمان به نام آن سامان خوشه ها چیده و در بوستان دانش آنان خرمنی از معارف را توشه برداشته بود و قصد هجرت به حوزه‌ی بزرگتری را دارد.
پس از تحصیل در قزوین، به حوزه علمیه تهران عزیمت نمود. در سال ۱۳۱۳ با عزیمت به تهران، در دانشکده علوم دینی آن زمان موسوم به دانشکده معقول و منقول -واقع در مدرسه سپهسالار- ثبت نام و از محضر اساتید مبرّز و مشهوری چون سید کاظم عصار، میرزا محمدعلی لواسانی و ذوالفنون بهره مند گردید.
عطش وصف ناپذیر ایشان در کسب علوم و معارف دینی و جدید آنچنان بود که پس از اخذ مدرک لیسانس معقول و منقول از دانشکده مذکور، جهت تکمیل مراتب علمی، راهی شهر مقدس قم شده و از محضر مراجع بزرگ دوران، بسان آیت الله العظمی بروجردی و آیت الله العظمی حجت کوه کمری به کسب فیض پرداخت و تلاش در مسیر علم او را به نقطه ای رساند که آیت الله کوه کمری برای او درجه اجتهادصادر فرمود؛ رتبه ای که مورد پذیرش علامه سید ابوالحسن رفیعی نیز قرار گرفت و با صدور اجازه ای دیگر از طرف ایشان، تأیید و تأکید گردید.
تحمل سختی ها برای طالبان علم
آیت الله حیدری در عنفوان جوانی که مشغول خوشه چینی از خرمن دانش بودند، ناگهان زلزله مهیب و ویرانگر سال ۱۳۴۱ در منطقه‌ی بوئین زهرا رخ داد و بسیاری از خانواده وی از دست رفت و غمی بزرگ و جانکاه برایش ایجاد شد وسپس بعد از این ماجرای غمبار، با دو فرزندش به قزوین مهاجرت کرد.
مراجعت به قزوین
ایشان پس از کسب علوم مختلف اسلامی و برخی علوم روز مانند ادبیات بویژه ادبیات عرب و کسب درجه‌ی اجتهاد و اخذ مجوزات لازم اعم از حسبیه و... به قزوین مراجعت نمود.
حاج شیخ عباس حیدری به تدریس در مدارس علوم دینی و حوزه های علمیه شهر پرداخت و به آموزش شماری از شاگردان و طالبان علم همت گماشت که از آن جمله می توان که شاگردان ایشان، هم اکنون جزو اساتید حوزه علمیه و دانشگاه و تعدادی نیز در مناصب حکومتی می باشند.
شاگردان
ایشان در طول بیش از چهل سال تدریس در حوزه علمیه قزوین، شاگردان زیادی را تربیت نمودند که حجج اسلام حاج شیخ محمد موحّدی، حاج شیخ محرّم درزی، حاج سید حسن موینی، حاج سید قریش موسوی، حاج شیخ محمد حیدری (فرزند ارشد ایشان)، حاج شیخ علی سلیمانی، حاج شیخ حسین علیخانی، شیخ مظفرالدین منهجی، شیخ حسین احمدی، شیخ نادعلی نوروزی، سید مهدی حسینی، شیخ رجباجلالی، شیخ محمد آذربایجانی و... از جمله خوشه چینان خرمن دانش او بودند و حتی مرحوم آیت الله سید عباس ابوترابی طبق نقلی بنا به سفارش پدر بزرگوارش مرحوم آیت الله سید ابوتراب ابوترابی، ادبیات عرب را در محضر شیخ عابس حیدری خوانده است.
در بیان دیگران
آیت الله حیدری در کنار علمای دیگر مانند آیات سامت، مظفری، مهدوی، ابوترابی و... از اعضای قدیمی هیئت علمیه قزوین بودند و به گواه اکثر علمای استان، از نظر علمی در سطح بالایی قرار داشت و لیکن هرگز خود را آنگونه که بود معرفی نکرد و اخلاقاً به صورتی زندگی کرد که ناشناخته بماند و حتی علما و شاگردانش شهادت می دهند علیرغم بی ادعایی و خشوع بیش از حدّ، در مباحث علمی، تاریخی و حوزوی بسیار پُرتوان، مستند و مستدل شرکت می کرد.
حجت الاسلام سید قریش موسوی از شاگردان ایشان، درباره معظم له این چنین نقل می کند: «فردی بسیار با سواد، خوش حافظه، سلیم النفس، بی ادعا و متخلق بودند و در ایام قبل از انقلاب، از مروّجان و مبلغان مرجعیت حضرت امام «ره» بودند.» و حجه الاسلام سید حسن موینی از دیگر شاگردان آن مرحوم، در وصف ایشان چنین می گوید: «فردی بسیار متخلق و زاهدی بو و برای او فرقی نمی کرد که مقدمات مثل صرف تدریس کند و یا کفایه. علاقه عجیبی به تدریس و انس با طلاب داشت.
عروج ملکوتی
سرانجام این مدرّس والامقام حوزه علمیه قزوین پس از طی حدود نود سال عمر با برکت، که چهل سال آن به تدریس و تربیت شاگردان مختلف سپری شده بود، در تاریخ 21 مرداد ۱۳۷۷ شمسی دارفانی را وداع گفت.
پیکر این عالم ربانی پس از تغسیل و تکفین و اقامه نماز توسط مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی اصغر فقیهی، در قبرستان وادی السلام (نوبلی) به خاک سپرده شد.
روحش شاد
انتهای پیام