رضا غبیشاوی - شبکه انگلیسی زبان صداوسیما یعنی شبکه "پرس تی وی" با یکی از رهبران طالبان مصاحبه کرده است. او در قالب هیات طالبان به تهران سفر کرده بود. در این باره می توان این موارد را مطرح کرد.
1- آیا مصاحبه صداوسیما با یکی از رهبران طالبان، مصاحبه با یکی از رهبران گروه های تروریستی است؟ آیا طالبان یک گروه تروریستی هست یا نیست؟ چه کسی تعیین کننده تروریستی بودن یا نبودن یک گروه است؟ ظریف در مصاحبه دی 99 با شبکه افغانستانی "طلوع"، ضمن تایید عاملیت طالبان در قتل دیپلمات ها، خبرنگار و کارکنان ایرانی در مزارشریف در 17 مرداد 77، گفته بود طالبان در فهرست گروه های تروریستی ایران است.
برخی تحلیلگران می گویند طالبان به عنوان یک گروه مسلح هم اکنون در حال حمله مسلحانه به مراکز نظامی و دولتی و غیرنظامیان در افغانستان است. این موضوع به تنهایی برای اثبات تروریستی بودن طالبان کفایت می کند. در این باره می توان گفت در مقیاس جهانی، معیار دقیق و روشنی وجود ندارد که بتوان گروه ها را به دو گروه تروریستی و غیرتروریستی تقسیم بندی کرد. با معیارهای مختلفی می توان گروه ها را ترویستی دانست یا ندانست. این موضوع بین کشورها و احزاب و فعالان مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال برخی روزنامه ها در ایران گروه طالبان را تروریستی می دانند و برخی دیگر آن را تروریستی نمی دانند.
شرح عکس: مصاحبه شبکه پرس تی صداوسیما با یکی از رهبران طالبان
گروه اخوان المسلمین از نظر دولت های مصر و امارات، گروه تروریستی است اما از نظر دولت های ترکیه و قطر، اخوان، یک گروه اسلامگرا و روبه جلو و دارای عملکرد مثبت است. دولت سوریه، اخوان المسلمین این کشور را گروه تروریستی می داند اما ایران چنین نگاهی به این گروه ندارد. گروه جیش محمد در کشمیر از نگاه دولت پاکستان، یک گروه مقاومت ضداشغالگری است اما از نگاه دولت هند، یک گروه تروریستی است. دولت ترکیه، گروه های پ ک ک و گولن را تروریستی می داند اما دیگر کشورها چنین نگاهی را تایید نمی کنند.
دولت افغانستان، طالبان را یک گروه تروریستی و مسوول بسیاری از حملات به مراکز دولتی، نظامی و غیرنظامی و شهروندان عادی می داند اما دولت های افغانستان و قطر و آمریکا، طالبان را تروریستی نمی دانند.
بخشی از کارشناسان رسانه معتقدند رسانه ها در جایگاه تعیین تروریستی بودن یا نبودن گروه ها نیستند زیرا این تقسیم بندی می تواند به مسئله مناقشه برانگیزی تبدیل شود. در نتیجه رسانه بهتر است در گروه خبر و زیرمجموعه های آن ( خبر و گزارش و مصاحبه) بدون ورود مستقیم به این مسئله و توصیف تروریستی بودن یا نبودن گروه ها، به انتقال جزئیات و ابعاد حوادث بپردازد.
2- آیا مصاحبه صداوسیما با یکی از رهبران طالبان، به معنی تبلیغ تروریسم یا خشونت است؟ در حالی که نیروهای جنگجوی طالبان در افغانستان در حال جنگ با نیروهای دولت جمهوری اسلامی افغانستان و کشتار آنها و تلاش می کند با زور اسلحه مناطقی را کسب کند؟
پاسخ منفی است. مصاحبه رسانه ای یک خبرنگار با یک فرد، در چارچوب فعالیت تبلیغاتی قرار نمی گیرد بله روشی است برای انتقال جزئیات حوادث. خط تفاوت تبلیغات و فعالیت رسانه ای در نگاه خبرنگار به مصاحبه است. اگر خبرنگار در مصاحبه دارای موضع باشد و با هدف مدح یا تخریب، وارد مصاحبه شود قطعا مصاحبه تبلیغاتی خواهد بود اما اگر مصاحبه با هدف بیان واقعیت ها و نظرات طرف های مختلف درگیر حوادث بدون حب و بغض خبرنگار و در مسیر کشف حقیقت و واقعیت باشد؛ دیگر نمی توان آن را تبلیغات دانست.
البته اشاره به این مثال هم مهم است. بعد از حملات 11 سپتامبر 2001، شبکه الجزیره پیام های تصویری بن لادن رهبر القاعده را پخش می کرد. همان زمان، این شبکه از سوی بسیاری از مقامات آمریکایی، به حمایت از تروریسم متهم شد اما مسوولان این شبکه، این اتهام را رد می کردند.
علاوه بر این،"تیسیر علونی" خبرنگار الجزیره در افغانستان در همان زمان توانست با اسامه بن لادن، مصاحبه اختصاصی بگیرد. این خبرنگار سوری که تابعیت اسپانیایی داشت؛ بعد از این در سفر به اسپانیا، بازداشت و محاکمه شد. اتهامات او به همین مصاحبه مرتبط می شد. اتهام او سوء استفاده از جایگاه روزنامه نگار و خبرنگار و ارتباط با سازمان های تروریستی و انجام مصاحبه و ... بود. او به 7.5 سال زندان محکوم شد اما هیچ گاه این اتهام و مجازات، از سوی مراجع رسانه ای جهان مورد پذیرش قرار نگرفت.
3- در ایران به صورت عام و در صداوسیما به صورت خاص، معیار تشخیص تروریستی بودن یا نبودن یک گروه یا فرد چیست؟ چه سازوکاری در این باره وجود دارد؟ اگر دولت ایران با طالبان به صورت علنی ارتباط برقرار نمی کرد؛ با آنها مذاکره نمی کرد و هیات هایی از طالبان ها بارها به ایران سفر نمی کردند آیا صداوسیما بازهم می توانست با یکی از رهبران طالبان، مصاحبه کند؟ آیا این موضوع، استقلال حرفه ای صداوسیما را زیرسوال نمی برد؟ آیا به این معنی نیست که صداوسیما به صورت حرفه ای نمی تواند درباره موضوعات مختلف تصمیم بگیرد و منتظر تصمیم گیری و تعیین تکلیف دیگران می ماند؟ آیا این موضوع به اعتبار رسانه و اعتماد مخاطبان آسیب نمی زند؟
شرح عکس: تیسر علونی خبرنگار الجزیره در افغانستان که به دلیل مصاحبه با بن لادن در اسپانیا به زندان محکوم شد
4- گفته می شود طالبان تغییر کرده است و به مانند قبل، از خشونت علیه غیرنظامیان، شهروندان عادی و حمله به آنها خودداری می کند. در این صورت اگر داعش هم اعلام کند تغییر کرده آیا صفت تروریستی بودن از آن برداشته می شود؟ آیا در این صورت صداوسیما با یکی از رهبران داعش هم مصاحبه می کند و آن را مصاحبه را پخش می کند؟
5- آیا مصاحبه با یکی از رهبران طالبان، به معنی تایید یا حمایت از طالبان است؟ قطعا پاسخ منفی است. مصاحبه با افراد و رهبران گروه های مختلف به معنی تایید یا رد نظرات یا خط مشی آنها نیست تنها با هدف آشنایی مخاطبان با جریان های مختلف و نظرات طرف های حاضر در رویدادهاست.