«شیعه نیوز»: اما در صورت تجربه ناراحتی معده، بازگشت اسید، یا احساس سوزش در سینه چگونه متوجه شویم که با سوء هاضمه مواجه هستیم یا سوزش سردل؟
در ادامه با نشانه ها و دلایل بروز این مشکلات گوارشی و چگونگی مدیریت و پیشگیری از آنها بیشتر آشنا می شویم.
علائم سوزش سردل در برابر سوء هاضمه
شایع‌ترین علامت سوزش سردل احساس گرما یا داغی، گاهی اوقات سوزش در سینه و گلو است که به واسطه اسید معده شکل می گیرد. از دیگر علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس سوزش در وسط سینه
- درد بالارونده که احتمالا به فک می رسد
- احساس سوزش و درد
- مزه بد و تند در دهان
از سوی دیگر، سوء هاضمه می تواند موجب علائم زیر شود:
- معده درد یا نفخ
- احساس سوزش
- حالت تهوع
- استفراغ
از دیگر علائم رایج این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس پری طی یک وعده غذایی و ناتوانی در اتمام غذا
- احساس پری زیاد پس از مصرف یک وعده غذایی عادی
- احساس سوزش در معده یا مری
- احساسی شبیه به گاز گرفتگی در معده
- تجربه گاز بسیار زیاد
از علائم شدید سوء هاضمه می توان به موارد زیر اشاره کرد که در صورت تجربه آنها باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد:
- استفراغ شدید
- استفراغ خونی یا شبیه به پودر قهوه
- کاهش وزن ناخواسته
- مدفوع سیاه رنگ
- دشواری در بلع
دلایل سوزش سردل در برابر سوء هاضمه
از آنجایی که شرایط متفاوتی هستند، سوزش سردل و سوء هاضمه می توانند دلایل بسیار متفاوتی داشته باشند. اما مقداری همپوشانی نیز وجود دارد.
سوزش سردل
سوزش سردل زمانی که اسید معده به واسطه ضعیف یا شل شدن اسفنکتر مری وارد مری می شود، رخ می دهد. این شرایط ممکن است علامتی از یک بیماری مزمن به نام بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD) باشد.
با گذشت زمان، این بیماری ممکن است به مری آسیب رسانده و به عوارضی مانند سرطان مری یا مری بارت منجر شود.
عوامل خطر برای سوزش سردل شامل موارد زیر می شوند:
- اضافه وزن یا چاقی
- بارداری
- سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود دست دوم سیگار
در برخی موارد، برخی خوراکی ها می توانند محرکی برای سوزش سردل باشند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- غذاهای چرب
- الکل
- قهوه
- شکلات
- غذاهای سرخ شده
- ادویه ها
- گوجه فرنگی
- پیاز
- سیر
- نعناع فلفلی
- مرکبات
سوء هاضمه
برخی غذاها که موجب سوزش سردل می شوند، ممکن است موجب سوء هاضمه نیز شوند که از آن جمله می توان به کافئین، غذاهای تند یا اسیدی و الکل اشاره کرد.
سوء هاضمه ممکن است به واسطه مصرف وعده های غذایی بزرگ یا بیش از حد سریع غذا خوردن نیز شکل بگیرد.
اختلالات گوارشی از جمله موارد زیر نیز می توانند موجب سوء هاضمه شوند:
- سرطان معده
- بیماری بازگشت اسید معده به مری
- سندرم روده تحریک پذیر
- عدم تحمل لاکتوز
- بیماری کیسه صفرا
- زخم های پپتیک
- گاستریت (ورم معده)
- عفونت های باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری
- گاستروپارزی (فلج معده)
اضطراب و افسردگی نیز ممکن است موجب ناراحتی منظم معده شوند و در بروز سوء هاضمه نقش داشته باشند. پژوهش ها نشان داده اند که ژنتیک نیز ممکن است در شکل گیری سوء هاضمه نقش داشته باشد.
درمان سوزش سردل در برابر سوء هاضمه
سوزش سردل و سوء هاضمه ممکن است با محصولات بدون نسخه مانند موارد زیر درمان شوند:
ضد اسیدها برای علائم خفیف و گاه به گاه سوزش سردل. ضد اسیدها با خنثی سازی اسید معده کار می کنند. به محض تجربه علائم یا پیش از مصرف غذاهای محرک بهتر است از ضد اسیدها استفاده شود. ضد اسیدها برای مصرف روزانه مناسب نیستند، مگر آن که پزشک چنین توصیه ای کرده باشد. مصرف روزانه آنها می تواند موجب ناراحتی دستگاه گوارش شود.
مهارکننده های پمپ پروتون برای درمان طولانی مدت. مهارکننده های پمپ پروتون موجب کاهش مقدار اسید در معده می شوند که امکان بهبودی را برای مری فراهم می کند.
آنتاگونیست های گیرنده هسیتامین H2. اینها برای کاهش میزان اسید معده طراحی شده اند اما قدرتشان کمتر از مهارکننده های پمپ پروتون است.
پیش از استفاده از هر نوع درمان گیاهی برای مشکلات دستگاه گوارش با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است به طور ناخواسته شرایط سوزش سردل یا سوء هاضمه خود را تشدید کنید.
پیشگیری از سوزش سردل و سوء هاضمه
موارد گاه و بیگاه سوزش سردل یا سوء هاضمه تا حد زیادی قابل پیشگیری هستند. روش های پیشگیری برای هر دو شرایط یکسان هستند.
برای کمک به کاهش شعله‌ور شدن علائم سوزش سردل یا سوء هاضمه می توانید موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
وعده های غذایی کوچک‌تر با تکرر بیشتر مصرف کنید. غذای خود را به آرامی بجوید تا به گوارش آن کمک شود.
از محرک های غذایی خاص پرهیز کنید. اگر درباره این که کدام خوراکی ها موجب بروز علائم می شوند، مطمئن نیستید می توانید مقصرهای متداول از جمله قهوه، ادویه ها، پیاز، و میوه های اسیدی را از رژیم غذایی خود حذف کرده و به تدریج آنها را دوباره به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا مواردی که موجب بروز علائم می شوند را شناسایی کنید.
غذاهای سرخ شده و چرب را از رژیم غذایی خود حذف کنید. این غذاها از محرک های شایع برای سوزش سردل و سوء هاضمه هستند.
چند ساعت پیش از خواب از خوردن غذا پرهیز کنید. همچنین، پس از وعده های غذایی از دراز کشیدن یا خم شدن پرهیز کنید.
از نوشیدن الکل و سیگار کشیدن پرهیز کنید. این می تواند به اسفنکتر پایینی مری برای ارائه عملکرد درست کمک کند.
هنگام خواب سر خود را بالاتر قرار دهید. برای این کار می توانید از تشک های قابل تنظیم یا قرار دادن یک گوه زیر تشک های معمولی استفاده کنید.
در صورت توصیه پزشک، وزن خود را کاهش دهید. چربی اضافه بدن می تواند فشار بیشتری را به قسمت بالایی شکم و اسفنکتر مری وارد کند و به ترتیب سوء هاضمه و سوزش سردل را تحریک کند.
از پوشیدن لباس های تنگ پرهیز کنید. این می تواند از اعمال فشار بر اطراف اسفنکتر مری و شکم جلوگیری کند.
این اقدامات پیشگیرانه ممکن است به تسکین علائم سوزش سردل یا سوء هاضمه مزمن نیز کمک کنند، اما برای درمان دلایل زمینه ای و کمک به پیشگیری از عوارض بیشتر باید به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر علائم سوزش سردل یا سوء هاضمه پس از چند هفته دنبال کردن درمان های خانگی و اقدامات پیشگیرانه بهبود نیافتند، به پزشک مراجعه کنید.
سوزش سردل یا سوء هاضمه مزمن می تواند نشانه ای از یک شرایط پزشکی زمینه ای نیازمند درمان باشد. برای تشخیص دلیل بروز این شرایط، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را انجام دهد:
- معاینه فیزیکی شکم
- آزمایش های پروب اسید برای اندازه گیری زمان و میزان اسید معده که به مری باز می گردد
- آزمایش های تصویربرداری مانند پرتو اکس و اندوسکوپی برای بررسی شرایط مری و معده، به ویژه اگر فرد بیش از 60 سال سن داشته باشد
- آزمایش های مدفوع یا خون برای بررسی احتمال عفونت های باکتریایی که ممکن است موجب سوء هاضمه شوند
در صورت تجربه هر یک از علائم زیر که می تواند به عوارض گوارشی اشاره داشته باشد به پزشک مراجعه کنید:
- دردی در شکم که از بین نمی رود
- استفراغ مکرر
- مدفوع یا استفراغ خونی
- مدفوع قیری رنگ
- دشواری در بلع
- زرد شدن پوست یا قسمت سفید چشم ها
- بی اشتهایی
- کاهش وزن ناخواسته
اگر سوزش سردل یا سوء هاضمه با علائم بالقوه یک حمله قلبی از جمله موارد زیر همراهی می شوند، در پی دریافت کمک پزشکی فوری باشید:
- درد یا احساس فشار در سینه که به دست ها، پشت، گردن و فک پخش می شود
- سرگیجه یا سبکی سر
- خستگی ناگهانی
- تعریق سرد
- تنگی نفس
- حالت تهوع یا استفراغ